Ν. Στραβελάκης: Νταβός 2020 – Η αβάσταχτη ελαφρότητα της προπαγάνδας
Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Το φετινό Νταβός είναι ενδεικτικό του αδιεξόδου της αστικής τάξης στην αντιμετώπιση της κρίσης που ξεκίνησε το 2009. Η απόπειρα παρουσίασης μιας έστω υποψίας ξεπεράσματός της μέσα από την τεχνολογία και ειδικά την τεχνητή νοημοσύνη, που είχε προπαγανδιστεί πριν από έναν χρόνο, φαίνεται πως έμεινε στη μέση.
Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά για ένα αφήγημα που μιλούσε για μια νέα εποχή, όπου η καινοτομία και η εφευρετικότητα θα κυριαρχούσε πάνω στο κεφάλαιο, οδηγώντας σε ένα διαφορετικό σύστημα ατομικής δημιουργικότητας. Βλέπετε, οι οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες του σύγχρονου κόσμου είναι τόσο έντονες και το κυνήγι του κέρδους τόσο αμείλικτο, που η παρουσίαση τέτοιων ιδεολογημάτων δεν πείθει ούτε τους εισηγητές. Η συζήτηση περί οικολογίας και κλιματικής αλλαγής στο φετινό συνέδριο είναι ενδεικτική.
Δεν χωρά αμφιβολία ότι στο φετινό forum ο κυνισμός περίσσεψε.
Επικεφαλής –ποιος άλλος;– ο Πρόεδρος Τραμπ, ο οποίος δεν δίστασε να πει ότι η αμερικανική οικονομία βαδίζει προς ένα νέο οικονομικό boom, για να τον καρφώσει ο γνωστός κερδοσκόπος Τζορτ Σόρος, λέγοντας ότι όλα αυτά τα λέει για να σηκώσει το χρηματιστήριο εν όψει των αμερικανικών εκλογών. Βέβαια, ο προεκλογικός χαρακτήρας της τοποθέτησης του αμερικάνου Προέδρου είχε ήδη διαφανεί όταν, σε μια τραγελαφική αποστροφή της ομιλίας του, κάλεσε για τη δημιουργία κίνησης για την αποκατάσταση ενός τρισεκατομμυρίου δέντρων μέχρι το 2050. Ο οικολόγος Τραμπ είναι σίγουρα το πιο σύντομο ανέκδοτο του 21ου αιώνα.
Ο πρίγκιπας και σύντομα αντιβασιλέας της Αγγλίας Κάρολος ήταν πιο ξεκάθαρος, αφού δεν έχει και το άγχος της επανεκλογής, και πρότεινε τη δημιουργία κίνησης με σκοπό τις διατηρήσιμες αγορές (sustainable markets). Η λογική της κίνησης είναι η επιτομή του κυνισμού. Ούτε λίγο ούτε πολύ προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει την οικολογική συνείδηση του κόσμου, με το σκεπτικό ότι οι κίνδυνοι που απορρέουν από την κλιματική αλλαγή ενδέχεται να επηρεάσουν τα μελλοντικά κέρδη.
Συνολικά, οι σύνεδροι… σκιάχτηκαν από τα ευρήματα της έκθεσης «Παγκόσμιοι Κίνδυνοι 2020», που «επισημαίνει τους βασικούς οικολογικούς, κλιματικούς κινδύνους που απειλούν την οικονομία», όπως μας πληροφορεί η επίσημη ιστοσελίδα του συνεδρίου. Έτσι έχουμε την απόλυτη αντιστροφή της αιτιότητας, αντί να αναγνωρίσουμε ότι το κίνητρο του κέρδους καταστρέφει τον πλανήτη, συζητάμε για το πώς ο πλανήτης δεν θα βάλει φρένο στο κέρδος.
Η καγκελάριος της Γερμανίας κ. Μέρκελ δεν ασχολήθηκε με αυτές τις οικολογικές λεπτομέρειες.
Αυτά που την ενδιαφέρουν είναι οι τιμές της ενέργειας και οι προσφυγικές ροές και πόσο μπορούν να επηρεασθούν από τις εξελίξεις στη Λιβύη και στις αμερικανοϊρανικές σχέσεις. Στην τοποθέτησή της είπε ότι η κατάσταση στη χώρα θυμίζει Συρία και τόνισε ότι πρέπει να «είμαστε προσεκτικοί».
Και όλα αυτά λίγες μέρες μετά τη Διάσκεψη του Βερολίνου για την τύχη της Λιβύης. Είναι η επιτομή της υποκρισίας. Αυτοί που προκάλεσαν τον εμφύλιο πόλεμο στη Λιβύη, όπως προηγουμένως στη Συρία, με σκοπό να βάλουν στο χέρι τα πετρέλαια, τώρα ανησυχούν όχι για τον κόσμο που σκοτώνεται στη δίνη του εμφυλίου πολέμου, αλλά τι θα τον κάνουν αν βρεθεί στις ακτές τους, πάνω σε κάποια σαπιόβαρκα, προσπαθώντας να σώσει τη ζωή του.
Στο πλαίσιο της τοποθέτησής της η καγκελάριος «συναντήθηκε» και με τον κ. Μητσοτάκη, τον οποίο επαίνεσε για το «μεταρρυθμιστικό του έργο», μία εβδομάδα αφού τον είχε αποκλείσει από τη Διάσκεψη του Βερολίνου, βυθίζοντας στην απόγνωση την αστική τάξη της χώρας. Την επομένη, Παρασκευή 24 Ιανουαρίου, η καγκελάριος συναντήθηκε με τον τούρκο Πρόεδρο κ. Ερντογάν, ο οποίος μάλιστα της δώρισε και έναν καθρέπτη, μάλλον για να θυμάται την όψη της, αφού σε λίγο δεν θα θυμάται τι έλεγε εχθές.
Από την αβάσταχτη ελαφρότητα της προπαγάνδας δεν θα μπορούσε να λείψει η μικρή Γκρέτα Τούνμπεργκ, που κάποιοι αποφάσισαν, σε πείσμα πολιτικών κινήσεων συλλογικοτήτων και δράσεων για την οικολογία σε όλο τον κόσμο, να αποτελέσει το αθώο πρόσωπο της οικολογίας του κέρδους. Όμως το παιδικό προσωπάκι της Γκρέτα δεν μπορεί πια να κρύψει το αποκρουστικό πρόσωπο του παγκόσμιου καπιταλισμού, που φέτος εμφανίσθηκε στο Νταβός κυνικότερο από ποτέ.
Φωτο: weforum.org/@Ciaran McCrickard