Δήμος Νεάπολης-Συκεών: Οι γειτονιές και τα πάρκα στα… χέρια των πολιτών!

♦ Σε τροχιά υλοποίησης από το δήμο Νεάπολης-Συκεών το καινοτόμο πρόγραμμα του Δικτύου Τοποσήμων ♦ Ηλεκτρονική διαβούλευση για τον ανασχεδιασμό του δημόσιου χώρου με στόχο την εικαστική, λειτουργική και διαδραστική αναβάθμισή του    

Οι γειτονιές και τα πάρκα γίνονται πλέον υπόθεση των περιοίκων και των χρηστών τους, όχι μόνο σε επίπεδο χρήσης, που ούτως ή άλλως αυτή κατάσταση υφίσταται, αλλά σε επίπεδο σχεδιασμού, αναδιαμόρφωσής τους και διαδραστικής «εκμετάλλευσής» τους! 

«Όχημα» για τη μετάβαση σε μια νέα… εποχή αναμένεται να αποτελέσει ένα καινοτόμο ευρωπαϊκό πρόγραμμα στο οποίο συμμετέχει ο δήμος Νεάπολης-Συκεών, ξεκινώντας πιλοτικά από τη Δ.Ε. Συκεών. Πρόκειται για το Δίκτυο Τοποσήμων «The Landmarks Net» που ως τελικό στόχο έχει την ανάκτηση του αστικού τοπίου και τη μεταμόρφωσή του σε τόπους διάδρασης και συλλογικής μνήμης, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα την ιστορική διαχρονικότητά του.

Το πρόγραμμα αποτελεί μία βραβευμένη πρόταση στον Ευρωπαϊκό Διαγωνισμό Designscapes (Σχεδιασμός Καινοτομίας στο Αστικό Περιβάλλον), ο οποίος διεξήχθη από την Περιφερειακή Ένωση Κοινοτήτων Τοσκάνης. Σ’ αυτό συμμετέχει και ο δήμος Νεάπολης-Συκεών, ο οποίος, σε συνεργασία με τη δημιουργική ομάδα Sixpackstudio, θα υλοποιήσει την πρόταση για την ενίσχυση της ταυτότητας των γειτονιών στις Συκιές με τον σχεδιασμό και την τοποθέτηση ενός δικτύου τοπόσημων σε υφιστάμενους ανοικτούς χώρους.

Σε πρώτη φάση θα πραγματοποιηθεί ηλεκτρονική διαβούλευση με τους πολίτες για τους αρχικά επιλεγέντες χώρους, οι οποίοι θα κληθούν να καταθέσουν ιδέες, προτάσεις και σκέψεις, ακόμη και εικαστικής παρέμβασης. 

Πώς θα προτιμούσαν, λοιπόν, οι πολίτες τον κοινόχρηστο χώρο; Και πώς φαντάζονται τον ελεύθερο χρόνο τους σε αυτόν; O δημόσιος χώρος μπορεί να αποτελέσει έναν μεγάλης κλίμακας καμβά ή ένα έργο τέχνης, και κατά πόσο μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης για την καλλιτεχνική τους έκφραση; Αυτές είναι κάποιες από τις πολλές ερωτήσεις που θα κληθούν να απαντήσουν οι κάτοικοι στο δήμο Νεάπολης-Συκεών, στο πλαίσιο της ευρείας ηλεκτρονικής διαβούλευσης, ενώ στη συνέχεια θα κληθούν να συμμετάσχουν και οι ίδιοι στη διαμόρφωση των δημόσιων χώρων με τους οποίους θα αναπτύσσουν μια διαδραστική σχέση αλλάζοντας άρδην το περιεχόμενο της καθημερινότητάς τους…  

Πηγή της έμπνευσης στάθηκε το γεγονός ότι οι άνθρωποι δεν χρησιμοποιούν τους υπάρχοντες ανοιχτούς χώρους όπως πιθανόν θα ήθελαν αλλά και θα μπορούσαν. Η πρόκληση είναι η αποκάλυψη του κρυμμένου αυτού χωρικού και αντιληπτικού δυναμικού, με έναν… παιχνιδιάρικο τρόπο.

Στόχοι του έργου και τα πρώτα τοπόσημα

Το έργο αφορά στον σχεδιασμό και την κατασκευή ενός «δικτύου τοποσήμων» στο δήμο, τη σύνδεσή τους με το υφιστάμενο δίκτυο πράσινου-ανοιχτών χώρων, παράλληλα με την ενεργοποίηση ενός ανθρώπινου δικτύου με κοινές περιβαλλοντικές και εκπαιδευτικές δράσεις. 

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί είτε με τη δημιουργία «πάρκων τσέπης» για εκπαιδευτικό παιχνίδι, είτε με τη χρήση αστικών τοποσήμων ως εστιακό σημείο σχεδιασμού, εντός των γειτονιών. Αυτό προκαλεί τη δημιουργία ενός πλέγματος υπαίθριων ανοιχτών χώρων, με θέματα από την ταυτότητα της γειτονιάς, το πνεύμα του τόπου (genius loci) αλλά και φυσικούς εκπαιδευτικούς χώρους, εντός των ορίων της πόλης που αφηγούνται μια διαφορετική ιστορία κάθε φορά, την ιστορία της γειτονιάς.

Αρχικά επιλέχθηκαν δέκα περιοχές παρέμβασης και πάρκα σε μια πρώτη πιλοτική υλοποίηση του προγράμματος, για να επεκταθεί στη συνέχεια και στις άλλες τρεις Δημοτικές Ενότητες. Κι αυτά είναι τα εξής: 

• Πάρκο Μεσολογγίου,
• Παρκάκι πλατείας δημαρχείου Νεάπολης-Συκεών,
• Πλατεία Βάρνας,
• Πάρκο Αγίων Θεοδώρων (είσοδος)
• Πολιτιστική γειτονιά (Πάρκο Ελπίδος-Τομέας Τειχών),
• Πάρκο Ειρήνης (Α. Παπαναστασίου),
• Πάρκο Δαβάκη με Μεσολογγίου (απέναντι από τον Ι.Ν. Αγίου Βασιλείου),
• Πάρκο Σουλίνη,
• Δημοτικό Άλσος Συκεών (Δενδροφυτεία),
• Κοινόχρηστος χώρος επί των οδών Ελ. Βενιζέλου και Μπελογιάννη

Ένα ορόσημο μπορεί να είναι μια τρισδιάστατη κατασκευή αστικής τέχνης, με λειτουργία πολλαπλών επιπέδων, ένα καθιστικό, ένα δισδιάστατο σχέδιο δαπέδου σε μια Παιδική Χαρά ή μια πολυλειτουργική είσοδος σε ένα πάρκο ή μια πλατεία. 

Πειραματική εφαρμογή 

Η πρωτοτυπία και η καινοτομία του έργου είναι ο πιλοτικός χαρακτήρας του που οδηγεί στη φυσική και αντιληπτή σύνδεση όλων των σχεδιασμένων ανοιχτών χώρων, χρησιμοποιώντας τη δύναμη ενός τοποσήμου. 

Μέχρι στιγμής, κατά κανόνα, οι μικροί ανοιχτοί χώροι της γειτονιάς είναι κατακερματισμένοι και αποσυνδεδεμένοι, καθιστώντας δύσκολη την χωρική και κοινωνική αλληλεπίδραση, γεγονός που αποδυναμώνει την χρήση του ελεύθερου χώρου. 

Ένας ακόμη στόχος της έργου είναι η ενεργοποίηση του κοινωνικού ιστού. Η τοποθέτηση ενός τοποσήμου σε μια γειτονιά είναι ένας λόγος για τους ανθρώπους να έρχονται σε επαφή με τον τόπο και να επαναπροσδιορίζουν τη σχέση τους με αυτόν, προκειμένου να συμμετάσχουν και να συζητήσουν τις προσδοκίες τους και -γιατί όχι- να υιοθετήσουν ένα κοινό όραμα και να μετατρέψουν την κοινότητά τους σε μια ενεργή και εμπλεκόμενη κοινωνία.

Επιπλέον, η ιδέα σχεδιασμού συνδέεται άμεσα με την αστική υποδομή, καθώς στόχος είναι η χρήση του υπάρχοντος ευρύτερου πλαισίου για τη δημιουργία ενός ενιαίου δικτύου ανοιχτών χώρων που μπορεί να μεταμορφώσει τη σχέση μεταξύ ανθρώπων και πόλης. Η ενεργοποίηση του δικτύου των ανθρώπων θα επιτευχθεί με τη συνεργασία, σε κάθε στάδιο, μέσω του συμμετοχικού σχεδιασμού, των συναντήσεων, των εργαστηρίων και των ερωτηματολογίων, αλλά και από τη συνεχή ανατροφοδότηση των χρηστών. 

Τα Τοπόσημα επιλέχθηκαν ως απλές κατασκευές, εύκολες στην εφαρμογή τους από όλες τις ηλικιακές ομάδες, υπό την καθοδήγηση ομάδας στελεχών της Τεχνικής Υπηρεσίας, με τη δυνατότητα να μεταδίδουν ένα «συμπυκνωμένο» μήνυμα της γειτονιάς και του τόπου τους.