Προσοχή στον ευρωπαϊκό «νόμο Μαγκνίτσκι» – Νέο εργαλείο στην προάσπιση των δικαιωμάτων των ελληνικών μειονοτήτων
Του
ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ ΑΔΑΜΙΔΗ
Δικηγόρου, LL.M (Harvard’ 95), ΔΝ, αν. Καθηγητή
Κοινοτικού Δικαίου, Προμηθειών και Διεθνών Σχέσεων
στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων
Μία από τις πρώτες πρωτοβουλίες του νέου επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Διπλωματίας, Ισπανού Μπορέλ, ήταν να συντονίσει και να προωθήσει την εκπόνηση ενός ανάλογου ευρωπαϊκού «νόμου Μαγκνίτσκι», που ισχύει από το 2012 στις ΗΠΑ. Ο νόμος πήρε το όνομά του από τον ρώσο δικηγόρο φορολογικών υποθέσεων Σεργκέι Μαγκνίτσκι, ο οποίος βρήκε τον θάνατο στις ρωσικές φυλακές, μέσα σε άθλιες συνθήκες κράτησης και βασανιστήρια, όπως καταγγέλθηκε από τους οικείους του και έγινε δεκτό από δικαιοδοτικά και ερευνητικά όργανα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
Ο ρώσος δικηγόρος ήταν εντολοδόχος του μεγαλύτερου για την εποχή του κεφαλαίου επενδύσεων και εξαγορών στη Ρωσία, του fund Hermitage, που ανήκε στον Αμερικανό Μπιλ Μπράουντερ. Είχε αποκαλύψει και καταγγείλει, μέσα από τη μελέτη του φακέλου της υπόθεσης, ότι ρώσοι αξιωματούχοι είχαν κατασχέσει και χρησιμοποιήσει τις σφραγίδες εταιρειών του Hermitage, είχαν προβεί σε κολοσσιαίες εικονικές συναλλαγές και είχαν εισπράξει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ ως επιστροφή φόρου από τις ρωσικές αρχές.
Ο Μαγκνίτσκι συνελήφθη και προφυλακίσθηκε με συνοπτικές διαδικασίες. Δεν του επιτρεπόταν πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική του περίθαλψη, από την οποία ήταν απόλυτα εξαρτώμενος, στερούνταν στοιχειωδών συνθηκών υγιεινής και υπέστη ξυλοδαρμούς, με αποκορύφωμα τον τελευταίο ομαδικό από δεσμοφύλακές του, που είχε ως συνέπεια τον θάνατό του. Ο εντολέας του, Μπιλ Πράουντερ, ξεκίνησε εκστρατεία διαφώτισης και ενημέρωσης της κοινής γνώμης, με σκοπό μεταξύ άλλων να καταδειχθούν και να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι.
Τις επίμονες προσπάθειές του αγκάλιασε τελικά το Αμερικανικό Κογκρέσο, με αποτέλεσμα να ψηφισθεί ο «νόμος Μαγκνίτσκι», που δίνει το δικαίωμα στις αμερικανικές αρχές να επιβάλλουν κυρώσεις σε όσους παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, με πρώτο σημείο αναφοράς τη Ρωσία και τους ρώσους αξιωματούχους.
Πριν από λίγους μήνες, την άνοιξη του 2019, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δικαίωσε με τη σειρά του τους συγγενείς του Μαγκνίτσκι και με μια υψηλού συμβολισμού απόφασή του καταδίκασε τη Ρωσία και επιδίκασε αποζημίωση στους συγγενείς του για την απώλειά του και την παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων του. Αναμφισβήτητα αποφάσεις και ενέργειες που αποτελούν σταθμό στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Με βάση όλο αυτό το υπόβαθρο, είναι κάτι περισσότερο από θεμιτή η απόφαση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων, με τη συνδρομή Μπορέλ, για να θεσπισθεί το ευρωπαϊκό ανάλογο του «νόμου Μαγκνίτσκι». Δημιουργεί μια δυναμική και δίνει το υπόβαθρο στα κοινοτικά όργανα προκειμένου να επιβάλλουν κυρώσεις σε αξιωματούχους και κάθε πρόσωπο που παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα σε όποιο σημείο της Γης.
Λέγεται ότι η Ολλανδία επιδεικνύει ξεχωριστό ενδιαφέρον και στόχος είναι, σε πρώτο χρόνο, ιρανοί αξιωματούχοι, που συνέδραμαν ή ενεργούν στην κατάπνιξη των κινητοποιήσεων στο Ιράν και σε κάθε ενέργεια αμφισβήτησης του θεοκρατικού καθεστώτος.
Η διπλωματία αλλά και το Διεθνές Δίκαιο εξάλλου δεν παράγονται εν κενώ. Απαιτείται ωστόσο εγρήγορση και προσοχή από την πλευρά των δικών μας υπηρεσιών. Τόσο για να αξιοποιήσουμε με πνεύμα και λόγο δικαίου το νέο εργαλείο σε σχέση με την προάσπιση των δικαιωμάτων των ελληνικών μειονοτήτων, σε Αλβανία και Τουρκία σε πρώτο χρόνο –και με την προοπτική της στήριξής τους και στα Σκόπια, αφού προηγηθεί η καταγραφή τους–, όσο, κυρίως, για να αντιμετωπίσουμε αντίθετες πρωτοβουλίες στις οποίες οι γείτονες, με πρώτους τους Τούρκους, μας έχουν συνηθίσει.
Δεν έχει περάσει πολύς χρόνος από την κουβέντα που προκάλεσε η δικαίωση της λεγόμενης «Τουρκικής» Ένωσης στη Θράκη. Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει, τουναντίον μάλιστα, συστηματικές προσφυγές Τσάμηδων ή «Μακεδόνων», που θα εκμεταλλευτούν σε επίπεδο εντυπώσεων, και όχι μόνο, το νέο αυτό θεσμικό εργαλείο που η ίδια η χώρα μας –καλώς– έχει προωθήσει και στηρίξει.
Χρειάζεται από τώρα στελέχωση και προεργασία από την αρμόδια, σε κάθε περίπτωση, υπηρεσία του υπουργείου των Εξωτερικών. Είναι, βλέπετε, πικρά και διαρκή τα παθήματα όταν ακολουθούμε ασθμαίνοντας την ατζέντα που άλλοι θέτουν για λογαριασμό μας.