Θα διαβεί ο Ερντογάν τον Ρουβίκωνα αποστέλλοντας στη Λιβύη ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις;
-Η Λιβύη και το σχέδιο του αγωγού East Med στο επίκεντρο των εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο
Γράφει ο
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΝΕΑΡΧΟΥ
Πρέσβυς ε.τ.
Η κρίση στη Λιβύη μετατόπισε τη δίνη του κυκλώνα από τη μαρτυρική Συρία δυτικότερα, στις ακτές της Κεντρικής Μεσογείου. Ο εμφύλιος πόλεμος που μαίνεται στη Λιβύη εμπλέκει εμμέσως όχι μόνο τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, αλλά επίσης Ευρωπαϊκές δυνάμεις, όπως η Γαλλία και η Ιταλία, Σουνιτικές Αραβικές δυνάμεις, με πρώτη τη γειτονική Αίγυπτο, αλλά βεβαίως και τη Σουνιτική Τουρκία του Ερντογάν, που ονειρεύεται παλινόρθωση στη χώρα αυτή της παλαιάς Οθωμανικής ισχύος.
Οι δύο υπερδυνάμεις παραμένουν επιφυλακτικές για να αποφύγουν μετωπική αντιπαράθεση και υποστηρίζουν επισήμως μια συμβιβαστική λύση μεταξύ των δύο πλευρών, κάτω από την αιγίδα του ΟΗΕ. Διακριτικά όμως, η Ρωσική πλευρά, σε συνεργασία με την Αίγυπτο, υποστηρίζει τον Στρατάρχη Χαφτάρ. Στο πλευρό του τελευταίου μάχονται Ρώσοι εθελοντές της ιδιωτικής εταιρείας «Βάγκνερ».
Οι Αμερικανοί έχουν επίσης δεσμούς με τον Λίβυο Στρατάρχη από την εποχή που είχε εγκαταλείψει τον Συνταγματάρχη Καντάφι και είχε καταφύγει στις ΗΠΑ, όπου έζησε 18 χρόνια. Ενοχλούνται όμως από τις σχέσεις που έχει με τους Ρώσους, έστω και εμμέσως μέσω της Αιγύπτου. Ασκούν επίσης πιέσεις στον Στρατάρχη Αλ Σίσι, να αποφύγει την εξάρτηση από τους Ρώσους, που δημιουργεί η αγορά πολύ εξελιγμένων οπλικών συστημάτων από τη Ρωσία, όπως οι αντιαεροπορικοί πύραυλοι S-400 και τα αεροσκάφη Σουχόι-34.
Η Αμερικανική πολιτική διατηρεί σχέσεις εργασίας και με την επισήμως ανεγνωρισμένη από τον ΟΗΕ «κυβέρνηση» του Αλ Σάραζ στην Τρίπολη, υποστηρίζοντας τις προσπάθειες για εθνική συμφιλίωση και ενοποίηση της χώρας. Τη θέση αυτή υποστηρίζει επισήμως και το Βερολίνο, που αναλαμβάνει πρωτοβουλία για τη σύγκληση διεθνούς διασκέψεως στο Βερολίνο. Η Ιταλία είχε μέχρι προσφάτως στενές σχέσεις με την «κυβέρνηση» Σάραζ, υπολογίζοντας, μεταξύ άλλων, τον εφοδιασμό της με Λιβυκό αέριο αλλά και τις μεγάλες επενδύσεις της Ιταλικής εταιρείας ΕΝΙ στη Λιβύη. Η Ιταλία προμηθεύεται από τη Λιβύη το 25% των αναγκών της σε φυσικό αέριο.
Η κατάσταση αυτή άλλαξε μετά τη δυναμική Τουρκική παρέμβαση στη Λιβύη, με την υπογραφή του γνωστού Τουρκο-«Λυβικού» μνημονίου περί θαλασσίων ζωνών, αλλά και τις περίεργες επιθέσεις που έγιναν στις εγκαταστάσεις της Ιταλικής ΕΝΙ στη Λιβύη. Ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών Ντι Μάιο είχε συνάντηση με τον Στρατάρχη Χαφτάρ. Η Ιταλική μετατόπιση δεν είναι, βεβαίως, άσχετη και με τις διαφαινόμενες προοπτικές στην αναμέτρηση μεταξύ Χαφτάρ και Αλ Σάραζ. Ο πρώτος έχει εξαπολύσει μαζική επίθεση κατά του αντιπάλου του, με στόχο την κατάληψη της Τριπόλεως. Τα στρατεύματά του βρίσκονται στα πρόθυρα της πόλεως και προελαύνουν.
Ο Αλ Σάραζ κάνει έκκληση στον σύμμαχό του Ερντογάν, που του υποσχέθηκε στρατιωτική βοήθεια, με βάση το μνημόνιο συνεργασίας που υπέγραψαν. Ο μεγαλομανής Ερντογάν, υποστηριζόμενος οικονομικά και από το Κατάρ, εξαγγέλλει στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας, κλιμάκωση ουσιαστικά της επεμβάσεώς του. Έχει ήδη αποστείλει προ καιρού μη επανδρωμένα μαχητικά αεροχήματα τύπου Μπαϊρακτάρ ΙΙ, τεθωρακισμένα και στρατιωτικούς συμβούλους των ειδικών δυνάμεων. Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, αποστέλλει τώρα μονάδες ειδικών δυνάμεων και βατραχανθρώπων για να διασφαλίσουν τη θαλάσσια πρόσβαση στην περιοχή της Τριπόλεως και της Μισράτα και για να βοηθήσουν στην αναχαίτιση της επιθέσεως κατά της Τριπόλεως.
Παραμένει όμως το ερώτημα. Θα διαβεί ο Ερντογάν τον Ρουβίκωνα και θα αποστείλει στη Λιβύη ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις, που είναι απαραίτητες για τη στήριξη της «κυβερνήσεως» Σάραζ; Ήδη η Αίγυπτος ανακοίνωσε ότι θα δανείσει στον Στρατάρχη Χαφτάρ ικανό αριθμό αρμάτων για να μπορέσει να ολοκληρώσει την εκστρατεία του κατά της Τριπόλεως. Η Αίγυπτος ενεργεί και με την υποστήριξη άλλων Αραβικών Σουνιτικών δυνάμεων, που βλέπουν με οργή την Τουρκική ανάμειξη στον Αραβικό κόσμο και τις φιλοδοξίες της στο Ισλάμ, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Με οργή βλέπουν επίσης την Τουρκική ανάμειξη η Γαλλία και η Ιταλία, που έχουν μεγάλα οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα στην περιοχή. Είναι πολύ πιθανόν γι’ αυτό ενδεχόμενη μαζική Τουρκική στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη να εξελιχθεί σε παγίδα για τον Ερντογάν. Ο τελευταίος, διαβλέποντας τον κίνδυνο, προσπαθεί να τον εξισορροπήσει με κινήσεις προς το Ιράν και προς τη Ρωσία του Πούτιν. Ειδικά τον τελευταίο, που έχει εμμέσως ενεργό ανάμειξη στη Λιβύη και στην προέλαση του Χαφτάρ, επιχειρεί να τον δελεάσει με ιδέες και προτάσεις για ενεργειακή συνεργασία.
Είναι δύσκολο όμως για τη Ρωσική πλευρά να διαρρήξει τις ιστορικές σχέσεις της με την Αίγυπτο και να εμπιστευθεί τον επιτήδειο Ερντογάν. Είναι πολύ πιθανόν γι’ αυτό η Άγκυρα να ποσοστώσει τη «βοήθειά» της μέχρι σημείου που να την καθιστά παράγοντα στο θέμα της Λιβύης, αλλά να μην τη θέτει σε κίνδυνο ένοπλης αντιπαραθέσεως με άλλες δυνάμεις, όπως η Αίγυπτος, σ’ ένα υπερπόντιο θέατρο πολέμου, στο οποίο δεν έχει την άμεση υποστήριξη άλλων ισχυρών δυνάμεων.
Για την Ελλάδα παραμένει ακέραιο το θέμα του μνημονίου που υπεγράφη μεταξύ Άγκυρας και Τριπόλεως του Σάραζ. Ακόμη και αν οι εσωτερικές εξελίξεις στη Λιβύη οδηγήσουν σε κατάρρευση την παράνομη «συμφωνία», το πρόβλημα θα παραμείνει υπό μια μορφή για την Ελληνική πλευρά, γιατί η Άγκυρα δεν πρόκειται να ανακαλέσει τις συντεταγμένες που υπέβαλε στον ΟΗΕ για τη «Γαλάζια Πατρίδα», οι οποίες αγνοούν την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ των νησιών και φτάνουν μέχρι νότια της Κρήτης. Η διαπίστωση αυτή έχει άμεση σχέση με την κατάθεση από την Ελληνική πλευρά συντεταγμένων ως απάντηση στην Τουρκο-«Λιβυκή» πρόκληση.
Σωστή και καλή είναι η προσπάθεια να απορριφθεί από τον ΟΗΕ ως παράνομη και άκυρη αυτή η «συμφωνία». Έχει ήδη καταγγελθεί όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά και από το Κοινοβούλιο της Λιβύης, της Αιγύπτου και άλλες χώρες. Αυτό όμως δεν αρκεί, ενόσω δεν υπάρχει σαφής και θετική απόφαση εκ μέρους του ΟΗΕ, πριν την εξάντληση του χρονικού ορίου των 30 ημερών, το οποίο προβλέπεται από το διεθνές θαλάσσιο δίκαιο για την προβολή ενστάσεων σε συντεταγμένες που προβάλλει οποιαδήποτε άλλη χώρα. Η Ελλάδα δεν πρέπει να πέσει θύμα αβέβαιων προσδοκιών, ούτε υπολογισμών που παραπέμπουν σε ευσεβείς πόθους ή συγκεκαλυμμένες κατευναστικές πολιτικές για διάλογο δήθεν με την Άγκυρα. Είναι βέβαιο ότι ένας τέτοιος «διάλογος» θα κατέληγε σε συζητήσεις για συνεκμετάλλευση των πόρων της δικής μας υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ.
Κοντά στα γεγονότα στη Λιβύη και παράλληλα με όσα συμβαίνουν με τον Αμερικανό Πρόεδρο στην Ουάσινγκτον, η Αμερικανική Γερουσία ενέκρινε, μετά τη Βουλή των Αντιπροσώπων, με μεγάλη επίσης πλειοψηφία, το σχέδιο κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου East Med, το οποίο έχει εκ των πραγμάτων τεράστια γεωστρατηγική σημασία για την Ελλάδα και την Κύπρο. Κυκλοφόρησαν, κατά τις προηγούμενες μέρες, ανακριβείς ή και ψευδείς φήμες για τον East Med. Η ψήφισή του από τη Γερουσία επιβεβαιώνει μια συγκεκριμένη επιλογή της Αμερικανικής πολιτικής, στην οποία δεν είναι άμοιρη η συμβολή του Ισραηλινού όπως και του Ελληνικού λόμπι στην Ουάσινγκτον.
Η δυναμική αυτή επιβεβαίωση του East Med και από την Αμερικανική πολιτική, πέρα από τις συγκεκριμένες χώρες (Ελλάδα, Κύπρο, Ισραήλ) που ενδιαφέρονται άμεσα για την εξαγωγή στην Ευρώπη του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, έχει άμεση σχέση και με τις φιλοδοξίες της Άγκυρας, τις οποίες εκφράζει μέσα από τη γνωστή Τουρκο-«Λιβυκή» «συμφωνία» αλλά και με τις αξιώσεις για τη λεγόμενη «Γαλάζια Πατρίδα». Η θέση της Ελλάδος και της Κύπρου ενισχύεται, όπως και ο άξονας με το Ισραήλ αλλά και την Αίγυπτο.
Η θέση επομένως της Ελλάδος δεν είναι τόσο αδύνατη, όπως ορισμένοι υποβάλλουν, για να εξωθήσουν τη χώρα σε απαράδεκτες ενδοτικές πολιτικές, με το πρόσχημα «συμβιβαστικών» λύσεων. Η χώρα πρέπει να αναπληρώσει, όσο πιο γρήγορα μπορεί, το χαμένο έδαφος των αναγκαίων αμυντικών εξοπλισμών, που με τόση ακρισία και στρατηγική μυωπία αμέλησαν από το 2005 οι πολιτικές ηγεσίες, να προωθήσει τις στρατηγικές και διπλωματικές συμμαχίες της και να τονώσει το εθνικό φρόνημα και την αυτοπεποίθηση του λαού της. Ο Μουσολίνι της Άγκυρας προσεγγίζει ήδη με τη Λιβύη τα όρια της ύβρεως και είναι πολύ πιθανόν να τον προλάβει η Νέμεσις.