Ν. Στραβελάκης: Σχέδιο «Ηρακλής»: Εργαζόμενοι και δανειολήπτες εγγυώνται τραπεζίτες και «κοράκια» μέσω των εγγυήσεων του Δημοσίου

Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Η εβδομάδα που πέρασε ήταν σίγουρα πυκνή σε γεγονότα τόσο στο μέτωπο της οικονομικής πολιτικής, όσο και στο επίπεδο των γεωπολιτικών εξελίξεων στο Αιγαίο. Τόσο πυκνή που κινδυνεύει να περάσει απαρατήρητη η κατάθεση του σχεδίου «Ηρακλής» στη Βουλή, δηλαδή, της τέταρτης ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών με κρατικά λεφτά. Αφορμή αυτήν τη φορά τα «κόκκινα» δάνεια.

Το σχέδιο είναι καταστροφικότερο από τα προηγούμενα γιατί ούτε το Ελληνικό Δημόσιο παίρνει μετοχές των τραπεζών για τις εγγυήσεις / χρήματα που βάζει ούτε οι δανειολήπτες και κυρίως οι κάτοχοι «κόκκινων» δανείων προστατεύονται. Συγκε­κριμένα, το Ελληνικό Δημόσιο προσφέρει στους αγοραστές «κόκκινων» δανείων αξίας 36 δισ. ευρώ –τα περιβόητα «κοράκια»– εγγυήσεις που κατά την εισηγητική έκθεση του νομοσχεδίου θα ανέλθουν στα 12,5 δισ. ευρώ.

Οι εγγυήσεις αυτές θα καλύψουν το τμήμα εκείνο των «κόκκινων» δανείων που έχει την υψηλότερη πιθανότητα αποπληρωμής (senior tranche) και σκοπό έχουν να καταστήσουν την πιστοληπτική αξιολόγηση αυτής της κατηγορίας δανείων ΒΒ+, δηλαδή, ίση με την τρέχουσα πιστοληπτική αξιολόγηση του Ελληνικού Δημοσίου. Με αυτό τον τρόπο οι τράπεζες θα λάβουν υψηλότερο τίμημα για την πώληση των δανείων, αφού τα «κοράκια» θα πληρωθούν την ονομαστική αξία του δανείου στην περίπτωση που δάνεια δεν εξυπηρετηθούν και οι εγγυήσεις καταπέσουν. Τα «κοράκια» από την άλλη θα διαπραγματευθούν την απόκτηση τίτλων υψηλού επιτοκίου, που θα καλύπτονται εν μέρει με εγγυήσεις, σε ένα διάστημα που τα επιτόκια των κρατικών ομολόγων σε όλη την Ευρώπη είναι από μηδενικά έως αρνητικά.

Αυτοί που μένουν στον άσο δεν είναι φυσικά άλλοι από τους φορολογούμενους και τους δανειολήπτες. Οι εγγυήσεις του Δημοσίου θα προστεθούν στο δημόσιο χρέος της χώρας. Επιπλέον, λόγω του ότι η Ελλάδα δεν έχει αξιόχρεη πιστοληπτική αξιολόγηση, οι εγγυήσεις του Ελληνικού Δημοσίου θα καλυφθούν από το περιβόητο «μαξιλάρι». Αυτό θα γίνει μάλλον με την έκδοση κάποιου repo, που θα αντιστοιχίζεται με δέσμευση του ισόποσου από το εν λόγω αποθεματικό.

Οι οπαδοί του σχεδίου θα σπεύσουν να δηλώσουν ότι το Δημόσιο δεν θα επιβαρυνθεί με τόκους αφού τα «κοράκια» θα καταβάλουν 5,5% επιτόκιο για τις εγγυήσεις, που πιθανότατα καλύπτει τα σχετικά κόστη. Αυτό ισχύει όσο δεν καταπίπτουν οι εγγυήσεις. Όμως εάν τα έσοδα από την εν λόγω κατηγορία δανείων (senior tranche) υστερήσουν των αναμενομένων κατά 30% για δύο συνεχόμενα τρίμηνα οι εγγυήσεις θα καταπέσουν και το Δημόσιο θα υποστεί σημαντική ζημία.

Το χειρότερο είναι ότι για τη ζημία αυτή δεν θα λάβει καμία αποζημίωση. Οι τράπεζες θα έχουν πουλήσει τα δάνεια και δεν θα υπέχουν καμιά υποχρέωση, ενώ τα «κοράκια», πέραν της καταβολής του επιτοκίου του 5,5%, δηλαδή, του κόστους του ασφαλίστρου κινδύνου (CDS) του Ελληνικού Δημοσίου, επίσης δεν υπέχουν καμιά άλλη υποχρέωση. Δεν ισχύει φυσικά το ίδιο για τους φορολογούμενους, δηλαδή, κυρίως τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους.

Όμως και οι δανειολήπτες δεν έχουν καλύτερη τύχη. Το δομημένο ομόλογο που θα προκύψει από την πώληση των «κόκκινων» δανείων χωρίζει τα δάνεια σε τρεις κατηγορίες. Το εγγυημένο senior tranche, στο οποίο αναφερθήκαμε ήδη, και δύο junior κατηγορίες (tranches).

Δηλαδή, δύο κατηγορίες χαμηλότερης και πολύ χαμηλής πιθανότητας αποπληρωμής. Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι ο αγοραστής «κόκκινων» δανείων πρέπει για κάθε ευρώ αγορών από την κατηγορία senior να αγοράζει άλλο 1 ευρώ από την κατηγορία junior.

Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται ότι τα 36 δισ. που οι τράπεζες ισχυρίζονται ότι θα βγάλουν στην αγορά δεν θα πουληθούν για λιγότερο από 25 δισ. αν οι εγγυήσεις είναι 12,5 δισ., σύμφωνα, δηλαδή, με την εισηγητική έκθεση.

Για να καλυφθούν όμως οι τόκοι του ομολόγου θα πρέπει να υπάρξουν άμεσα έσοδα, τα οποία θα προκύψουν φυσικά από την κατηγορία senior. Εκεί βρίσκονται κυρίως στεγαστικά δάνεια, που καλύπτονται και από προσημειωμένα ακίνητα και από τις εγγυήσεις του Δημοσίου. Αυτό σημαίνει ότι θα ενταθούν οι πλειστηριασμοί κατοικίας, ίσως και πρώτης, μετά τον Μάρτιο.

Κοντολογίς, εργαζόμενοι και δανειολήπτες έρχονται με τον πιο χυδαίο τρόπο να καλύψουν τους μετόχους των τραπεζών και τους αγοραστές των «κόκκινων» δανείων από πιθανές ζημίες, ενώ η ίδια η κοινωνία παραμένει για μία ακόμη φορά ακάλυπτη.