ΕΕΜΑΑ: 31ο Πανελλήνιο Συνέδριο AIDS – Ευ ζην με ή χωρίς τον HIV

Η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS (Ε.Ε.Μ.Α.Α) είναι υποχρεωμένη να αναφέρει τις πολλαπλές δυσκολίες που έχουν εμφανισθεί τα τελευταία χρόνια και δυστυχώς δεν έχουν επιλυθεί.

Επί πέντε σχεδόν χρόνια, το ιικό φορτίο δεν διενεργείται ή διενεργείται με μεγάλη καθυστέρηση και συγχρόνως σπανίζουν οι απαντήσεις γονοτυπικής αντοχής, με αποτέλεσμα την πλημμελή εργαστηριακή παρακολούθηση των ατόμων με HIV λοίμωξη.

Συγχρόνως πολλές Μονάδες Λοιμώξεων, λόγω τραγικών ελλείψεων, υπολειτουργούν και προτίθενται να αναστείλουν την λειτουργία τους.

Επίσης σε αναμονή είναι η χορήγηση της Prep (προφυλακτικής αγωγής) η οποία διεθνώς έχει μειώσει σημαντικά τις μολύνσεις μεταξύ ανδρών που κάνουν σεξ με άνδρες.

Παρά την εξαιρετικά δυσχερή συγκυρία, η Ε.Ε.Μ.Α.Α διοργανώνει και φέτος το ετήσιο συνέδριο της με στόχο την ευαισθητοποίηση, έγκυρη ενημέρωση και συνεχή εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας και του ευρύτερου κοινού πάνω σε θέματα πρόληψης, έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισης της HIV λοίμωξης. Κύριο μήνυμα φέτος αποτελεί το «Ευ ζην με ή χωρίς τον HIV», που επισημαίνει από την μία τα επιτεύγματα της ιατρικής που αποσκοπούν στην διασφάλιση μιας καλής ποιότητας ζωής στα άτομα που ζουν με τον HIV και από την άλλη την ανάγκη για εντατικά προγράμματα μείωσης των νέων μολύνσεων.

Το επιστημονικό πρόγραμμα απευθύνεται σε όλους τους επαγγελματίες υγείας, σε φορείς και οργανώσεις που ασχολούνται με την HIV λοίμωξη, τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών και την προστασία ευάλωτων ομάδων και μετακινούμενων πληθυσμών, σε φοιτητές, εκπαιδευτικούς και στελέχη των Σωμάτων Ασφαλείας στοχεύοντας στην παροχή έγκυρων και επικαιροποιημένων γνώσεων, στην άρση των προκαταλήψεων και στην ενεργητική συμμετοχή τους στην ενημέρωση για την πρόληψη της HIV λοίμωξης.

Επιδημιολογικά στοιχεία

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το 2018 ζούσαν με τον HIV περίπου 37,9 εκατομμύρια άτομα. Το 2018 διαγνώσθηκαν 1,7 εκατομμύρια νέες μολύνσεις, αριθμός που απέχει σημαντικά από τους στόχους που έχουν τεθεί για τον έλεγχο της πανδημίας του AIDS μέχρι το 2030.

Εντούτοις, η μεγάλη αύξηση της πρόσβασης των ατόμων στην αντιρετροϊκή θεραπεία κατά τα τελευταία έτη είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση των θανάτων παγκοσμίως και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.

Στην Ελλάδα, μετά από μια σταθεροποιητική τάση την τελευταία τριετία, παρατηρήθηκε μετά από μια δεκαετία (4,8-9,2 ανά 100.00 πληθυσμού), ο μικρότερος αριθμός νέων διαγνώσεων της HIV λοίμωξης (4,4 άτομα ανά 100.00 πληθυσμού). Αξίζει να σημειωθεί ότι η μείωση είναι ακόμα μεγαλύτερη (266 σε σχέση με 378-749 νέες διαγνώσεις την τελευταία δεκαετία), αν λάβουμε υπόψη μόνο τα άτομα Ελληνικής προέλευσης. Κυρίαρχος τρόπος μετάδοσης παραμένει η σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη μεταξύ ανδρών (ΑΣΑ) (41,9%), ενώ ακολουθεί η ετεροφυλοφιλική σεξουαλική επαφή (28,6%) και η χρήση ενδοφλέβιων εξαρτησιογόνων ουσιών (ΧΕΝ) (8,3%). Ανησυχητικό στοιχείο αποτελούν η αύξηση σε ετερεοφυλόφιλους και τα υψηλά ποσοστά (>50%) καθυστερημένης διάγνωσης της HIV λοίμωξης (CD4+Τ-λεμφοκύτταρα<350 cells/mm3). Αν και ο αριθμός των νέων διαγνώσεων στους χρήστες ενδοφλέβιων εξαρτησιογόνων ουσιών έχει μειωθεί σημαντικά συγκριτικά με την περίοδο της επιδημίας του 2011-2013, ωστόσο δεν έχει προσεγγίσει τα προ της επιδημίας επίπεδα. Το ποσοστό των νέων διαγνώσεων ατόμων αλλοδαπής εθνικότητας τείνει να αυξάνεται σταθερά μετά το 2015, φθάνοντας το 2019 το 43%, με άτομα κυρίως από χώρες της Υποσαχαρίου Αφρικής και της Κεντρικής Ευρώπης.

Δεδομένα από το Συνέδριο 

Στο συνέδριο έχουν υποβληθεί αξιόλογες επιστημονικές εργασίες οι οποίες συνεισφέρουν στη βαθύτερη κατανόηση και ανάδειξη των σημαντικών παραμέτρων της νόσου.

Όσον αφορά στον «καταρράκτη φροντίδας υγείας» (Continuum of Care – CoC) για τον HIV ανακοινώνονται τα αποτελέσματα από 11 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), συμπεριλαμβανομένου της Ελλάδας, για το 2016 συνολικά, σύμφωνα με τα οποία, είχε διαγνωστεί το 87% των PLHIV, το 92% των διαγνωσμένων είχε λάβει ART ενώ το 91% των ασθενών που είχαν ξεκινήσει ART είχε επιτύχει ιική καταστολή πλησιάζοντας ουσιαστικά πολύ κοντά προς την επίτευξη των στόχων του UNAIDS 90-90-90. Σε μια άλλη μελέτη που έγινε ειδικά στην Ελλάδα, εκτός του συγχρονικού «καταρράκτη φροντίδας» (CoC) 4 σταδίων, έγινε επιπλέον αξιολόγηση του ποσοστού των ατόμων που χάνονται από τη φροντίδα στα διάφορα στάδια (LTFU) το οποίο είναι από τα βασικά προβλήματα για χρήστες ενδοφλέβιων εξαρτησιογόνων ουσιών και άτομα με ετεροφυλοφιλική σεξουαλική επαφή, ενώ, ακόμη και για άνδρες που έχουν σεξουαλική επαφή με άνδρες, το ποσοστό αυτό δεν είναι αμελητέο.

Σε μια πολυκεντρική μελέτη εκτιμήθηκε το διάστημα μεταξύ μετάδοσης του HIV και διάγνωσης στα 1,88 έτη για το σύνολο των ατόμων που ζουν με HIV, ενώ για το 28,7% εξ’ αυτών εκτιμήθηκε σε <1 έτος. Για τους ετεροφυλόφιλους εκτιμήθηκε στα 2,82 έτη, για τους άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες 1,87 έτη και για τους χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών 0,80 έτη. Οι ετεροφυλόφιλοι και οι μεγαλύτεροι σε ηλικία PLHIV διαγιγνώσκονται καθυστερημένα, ενώ ο χρόνος διάγνωσης για τους ΧΕΝ ήταν βραχύτερος, πιθανόν λόγω των παρεμβάσεων κατά τη διάρκεια της HIV επιδημίας μεταξύ των ΧΕΝ στην Αθήνα.

Αποτελέσματα από τα προγράμματα παρέμβασης σε ΧΕΝ («ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ», 2012-2013 και «ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ HCV-HIV», 2018-2019) κατέδειξαν ότι επίπτωση της HIV λοίμωξης την περίοδο 2013-2019 (1,9 μεταδόσεις/100 ανθρωποέτη) παραμένει σε παρόμοια επίπεδα με το 2013 (1,7/100 ανθρωποέτη) και υπογραμμίζει τον ενδημικό χαρακτήρα της HIV λοίμωξης στον πληθυσμό αυτό. Το 2012-2013, το 10,8% των οροθετικών ΧΕΝ αναφέρει ότι είναι σε αντιρετροϊκή θεραπεία κατά την πρώτη τους επίσκεψη στο πρόγραμμα, ενώ το 2018-2019, το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 45,4%.

Σε δυο διαφορετικές εργασίες Μονάδων Λοιμώξεων (Νοσοκομείο Λαϊκό, Π.Γ.Ν. «Αττικόν») καταγράφεται το νέο ανησυχητικό φαινόμενο των υψηλών ποσοστών χρήσης chemsex (χρήση ψυχοδραστικών ουσιών μεθαμφεταμίνης, μεφεδρόνης, GHB/GBL, κοκαΐνης και κεταμίνης με σκοπό το σεξ) και στην Ελλάδα μεταξύ οροθετικών ανδρών που κάνουν σεξ με άνδρες (ΑΣΑ). Σημαντικός αριθμός ατόμων αναφέρει υψηλά ποσοστά ανεπιθύμητων ενεργειών, εμφάνισης κάποιου σεξουαλικά μεταδιδόμενου νοσήματος καθώς και αρνητικές επιπτώσεις στην εργασία, την οικογένεια/τους φίλους και τις σχέσεις, αλλά μόνο μικρός αριθμός αναζήτησε υπηρεσίες υποστήριξης. Παράλληλα από το Νοσοκομείο «Α. Συγγρός» παρουσιάζεται μια μελέτη που δείχνει αύξηση των ΣΜΝ, και ιδιαίτερα της σύφιλης και της γονόρροιας, ένα διεθνές φαινόμενο που επιβεβαιώνει την εξελισσόμενη σεξουαλική συμπεριφορά υψηλού κινδύνου στον πληθυσμό των HIV οροθετικών ατόμων. 

Η ανάδυση μη σχετιζόμενης με το AIDS νοσηρότητας και θνητότητας αλλά και η γήρανση του πληθυσμού των HIV (+) ατόμων εξετάζεται από διάφορες εργασίες. Η έναρξη της αντιρετροϊκής αγωγής φαίνεται να οδηγεί σε πρώιμη επιδείνωση του καρδιαγγειακού κινδύνου λόγω αύξησης του σωματικού βάρους, της αρτηριακής πίεσης και της αορτικής σκληρίας ιδιαίτερα σε νεαρούς, μη καπνιστές ασθενείς με HIV λοίμωξη και σε υποκλινική δυσλειτουργία της αριστεράς κοιλίας της καρδιάς (Π.Γ.Ν. «Αττικόν», Γ.Ν.Α. «Λαϊκό»). Η ύπαρξη πολλαπλών συννοσηροτήτων και το μεγάλο φορτίο δισκίων, αποτελεί μείζον πρόβλημα και επιτείνει την ανάγκη χορήγησης απλούστερων αντιρετροϊκών σχημάτων με στόχο την επίτευξη βέλτιστης συμμόρφωσης (Ν.Ε.Ε.Σ.). 

Τέλος, από εργασίες της Μονάδας Λοιμώξεων του Γ.Ν.Α. «Ε.Ε.Σ.» και του Π.Γ.Ν. Πατρών παρουσιάζονται δεδομένα για επιτυχή χορήγηση προφυλακτικής αντιρετροϊκής αγωγής μετά από επαγγελματική ή μη επαγγελματική έκθεση στον HIV, καθώς δεν προέκυψε καμία ορομετατροπή.

Θεραπεία

Στην Ελλάδα, βάσει των ευρωπαϊκών και διεθνών κατευθυντηρίων οδηγιών, χορηγείται αντιρετροϊκή θεραπεία σε όλα τα άτομα με HIV λοίμωξη το ταχύτερο δυνατόν μετά τη διάγνωση. Η έγκαιρη χορήγησή της συνδέεται, σε ατομικό επίπεδο, με τη μείωση της νοσηρότητας και της θνητότητας της νόσου και, σε επίπεδο δημόσιας υγείας, με την ελάττωση της μεταδοτικότητας και την συνακόλουθη αναχαίτιση της επιδημίας.

Το 2019, έλαβαν έγκριση στις ΗΠΑ και την Ευρώπη καινούρια αντιρετροϊκά σκευάσματα, τα οποία αναμένεται να κυκλοφορήσουν και στη χώρα μας στο εγγύς μέλλον.

Νέες θεραπευτικές στρατηγικές και συνδυασμοί αντιρετροϊκών παρατεταμένης δράσης σε ενέσιμη μορφή αποτελούν ελκυστική προοπτική για το μέλλον της αντιρετροϊκής θεραπείας.

Τελετή Έναρξης

Στη διάρκεια της Τελετής Έναρξης, την Παρασκευή 29 Νοεμβρίου 2019 και ώρα 19:30, ο Γιώργος Καπουτζίδης θα μιλήσει και θα παρουσιάσει με τον δικό του γνωστό τρόπο τους μύθους για την HIV λοίμωξη που οδηγούν στον στιγματισμό των συνανθρώπων μας.

Δράσεις ΕΕΜΑΑ για την 1η Δεκεμβρίου 2019 

Θα πραγματοποιηθούν δράσεις ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του κοινού την 1η Δεκεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, σε κεντρικά σημεία της Αττικής: Πλατεία Συντάγματος υπό την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων, Πλατεία Δημαρχείου σε συνεργασία με τον Δήμο Περιστερίου, και στους σταθμούς του ΗΣΑΠ Πειραιά και Νερατζιώτισσα από 10.00-18.00. Στις 5 Δεκεμβρίου 2019 θα πραγματοποιηθεί η ίδια δράση ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του κοινού στην Πλατεία Εσταυρωμένου σε συνεργασία με τον Δήμο Αιγάλεω. Μέσα από ιδιαίτερα προσεγμένες καλλιτεχνικές δράσεις και happenings που με ένα τρόπο φιλικό προκαλούν σκέψεις, ενδιαφέρον και συμμετοχή, καλούμε τον κόσμο να ενεργοποιηθεί στην πόλεμο ενάντια στην μετάδοση του HIV και του στίγματος που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι που ζουν με αυτόν.

Δραστηριότητες της Ε.Ε.Μ.Α.Α.

Η Ε.Ε.Μ.Α.Α. συνεχίζει με επιτυχία την ενημέρωση μαθητών Β΄ και Γ΄ Λυκείου διαφόρων περιοχών της Ελλάδας για θέματα πρόληψης της HIV λοίμωξης. 

Κατά το τρέχον έτος, η Εταιρεία χορήγησε 5 ετήσιες υποτροφίες για την εκπαίδευση γιατρών στην HIV λοίμωξη σε Μονάδες Λοιμώξεων του ΕΣΥ και του Πανεπιστημίου. 

Έκθεση αφισών νέων καλλιτεχνών, εμπνευσμένων από τη νόσο, θα πραγματοποιηθεί στον χώρο του συνεδρίου.

Ευελπιστούμε η εκπληκτική πρόοδος που έχει επιτευχθεί αυτά τα 30 χρόνια να συνεχιστεί και να οδηγήσει σύντομα, με τη βοήθεια καινοτόμων θεραπειών, στην εκρίζωση της νόσου και την εξάλειψη του στίγματος που ακόμα και σήμερα βιώνουν τα άτομα που ζουν με τον HIV.