Ο «Ηρακλής» για τις τράπεζες, ο Θεός για τους δανειολήπτες

Του
ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΥ

Αγώνας δρόμου για τη μείωση των «κόκκινων» δανείων ξεκινά με το σχέδιο «Ηρακλής» της κυβέρνησης, ενώ υπήρξαν ανακοινώσεις των τραπεζών για τιτλοποιήσεις-μαμούθ. Μετά την αποστολή του τελικού κειμένου του νομοσχεδίου για τον «Ηρακλή» σε DG Comp, ESM και ΕΚΤ – SSM η κυβέρνηση ευελπιστεί να κατατεθεί το νομοσχέδιο στη Βουλή την επόμενη εβδομάδα.

Το σχέδιο «Ηρακλής» επιδιώκει να διευκολύνει τις τράπεζες να τιτλοποιούν και να αφαιρούν μη εξυπηρετούμενα δάνεια από τους ισολογισμούς τους. Στο πλαίσιο του σχεδίου αυτού, ένας φορέας τιτλοποίησης θα αγοράζει μη εξυπηρετούμενα δάνεια από τις τράπεζες και θα πωλεί τίτλους σε επενδυτές. Η κυβέρνηση θα παρέχει την εγγύηση του Δημοσίου για τους τίτλους υψηλής εξασφάλισης του φορέα τιτλοποίησης. Σε αντάλλαγμα, το Δημόσιο θα λαμβάνει αμοιβή σύμφωνη με τους όρους της αγοράς. Το υπουργείο Οικονομικών δηλώνει ότι θα είναι «ελκυστικό για τους επενδυτές, γιατί προσφέρει ομόλογα με θετικές αποδόσεις σε μία εποχή αρνητικών επιτοκίων».

Το νομοσχέδιο προβλέπει παροχή κρατικών εγγυήσεων 12 δισ. ευρώ, οι οποίες θα μπορούν να καλύψουν συνολικά τιτλοποιήσεις «κόκκινων» δανείων 36 δισ. ευρώ σε ορίζοντα 18 μηνών. Το τέλος εγγύησης θα αντιστοιχεί στο επίπεδο και τη διάρκεια του κινδύνου που αναλαμβάνει το Δημόσιο. Η διάρθρωση των τελών καθώς και ο διορισμός εξωτερικού διαχειριστή είναι καινοτομίες που προδίδουν στενή εποπτεία και υποδείξεις των δανειστών.

Η κρατική εγγύηση θα τίθεται σε ισχύ μόνο εάν πλέον του μισού των μη εγγυημένων επισφαλών τίτλων έχει πωληθεί επιτυχώς σε ιδιώτες. Εκτιμάται ότι οι τράπεζες θα πρέπει να πληρώνουν ως προμήθεια περίπου 200 εκατ. ευρώ ετησίως. Με τη συμμετοχή τους στο σχέδιο οι τράπεζες αναμένεται να εξασφαλίσουν μηδενική στάθμιση στο ενεργητικό τους για τα senior ομόλογα που θα φέρουν τις εγγυήσεις του Δημοσίου και θα διακρατήσουν οι ίδιες, με όφελος την απελευθέρωση κεφαλαίων.

Η αρμόδια Επίτροπος Ανταγωνισμού της Κομισιόν έχει εκφράσει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι «από κοινού με την ελληνική κυβέρνηση κατέληξε σε λύση συμβατή με την αγορά για την αντιμετώπιση του συνόλου των μη εξυπηρετούμενων δανείων». Η δήλωση αυτή υπονοεί ότι θα ακολουθήσει και άλλη ρύθμιση μετά τον «Ηρακλή».

Η δε Κομισιόν, στην Έκθεση του Νοεμβρίου για την Ελλάδα, στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας, επισημαίνει ότι θα απαιτηθούν πρόσθετες προσπάθειες. Για τον λόγο αυτό, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, από το βήμα του 4ου Thessaloniki Summit, γνωστοποίησε την πρόθεση της ΤτΕ να ενεργοποιήσει σχέδιο για την αντιμετώπιση του 60% των «κόκκινων» δανείων, που εκτιμάται ότι δεν θα καλύψει ο «Ηρακλής».

Βερολίνο, Φρανκφούρτη και Βρυξέλλες είναι πλήρως υποστηρικτικές στην υλοποίηση του σχεδίου, το οποίο είχε ήδη σε γενικές γραμμές συμφωνηθεί με το οικονομικό επιτελείο της προηγούμενης κυβέρνησης. Την ίδια στιγμή, επενδυτές υψηλού ρίσκου αναμένουν τη λειτουργία του «Ηρακλή», που θα κινητοποιήσει μεγαλύτερες πωλήσεις «κόκκινων» δανείων, θέτοντας τις βάσεις για τη δημιουργία δευτερογενούς αγοράς ενυπόθηκων δανείων, όπως αυτή που οδήγησε στην κρίση του 2008 στις ΗΠΑ.

Η παροχή των εγγυήσεων του Ελληνικού Δημοσίου έχει δομηθεί έτσι ώστε αυτές θεωρητικά να μη χρειαστεί να ενεργοποιηθούν. Σημειώνεται ότι στην Ιταλία οι κρατικές εγγυήσεις δεν ενεργοποιήθηκαν. Όμως, για το ελληνικό πρόγραμμα εγγυήσεων υπάρχει, σε σύγκριση με την Ιταλία, ένας επιπλέον σημαντικός βαθμός δυσκολίας, διότι η Ελλάδα δεν κατατάσσεται σε επενδυτική βαθμίδα από τους οίκους αξιολόγησης.

Η διαδικασία του «Ηρακλή», υποδεικνύει η Κομισιόν στην Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας, θα διευκολυνθεί από τη διασφάλιση, εκ μέρους της κυβέρνησης, ότι οι εταιρείες διαχείρισης «κόκκινων» δανείων θα λειτουργούν σε ένα σύγχρονο πλαίσιο αφερεγγυότητας για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, μία ενεργητική δευτερογενή αγορά για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και την αναγκαστική εκτέλεση των ενεχύρων και μέσω των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών.

Η Έκθεση της Κομισιόν αναφέρει επίσης ότι παραμένει στόχος ο περιορισμός των εκκρεμών υποθέσεων, είτε για αιτήσεις που εμπίπτουν στον «νόμο Κατσέλη» είτε για αιτήσεις που θα υποβληθούν με το νέο πλαίσιο προστασίας, μέχρι το τέλος του 2021. Συνολικά, ο αριθμός των εκκρεμών υποθέσεων στα δικαστήρια μέχρι το τέλος του τρίτου τριμήνου του 2019 ανέρχεται σε 100.906, έναντι στόχου για 61.910 τον Δεκέμβριο του 2019.

Η εξαιρετικά βραδεία διεκπεραίωση των υποθέσεων δανειοληπτών που συμμετείχαν στην ηλεκτρονική πλατφόρμα (ν. 4605/2019) οδήγησε στην παράταση του πλαισίου μέχρι τον Απρίλιο του 2020.

Η κυβέρνηση δεν προέβη μέχρι τώρα σε καμία δήλωση σχετικά με τη στήριξη των δανειοληπτών της μεσαίας τάξης, που θα αντιμετωπίσουν την αυξημένη πίεση των funds, που θα αγοράσουν τους τίτλους σε χαμηλές τιμές και θα απαιτήσουν εξόφληση στο ακέραιο.

Ωστόσο, η απλή μεταφορά των «κόκκινων» δανείων εκτός τραπεζικών ισολογισμών δεν θα είναι αρκετή για να αποκατασταθεί η βιωσιμότητα των δανειοληπτών της μεσαίας τάξης.

Διότι η οικονομική ανάκαμψη με την υποστήριξη νέου δανεισμού από τις τράπεζες μπορεί να συντελεστεί μόνο εφόσον ένας σημαντικός αριθμός υπερχρεωμένων δανειοληπτών βρει βιώσιμες λύσεις για την εξυπηρέτηση του χρέους του.