Σχέδιο προϋπολογισμού 2020: «Πικρές Αλχημείες»
Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Σημείωση: Το λογοπαίγνιο του τίτλου προέρχεται από μια παλιά εκπομπή ζαχαροπλαστικής σε ιδιωτικό τηλεοπτικό σταθμό, που ταίριαζε αντιφατικά υλικά για την παρασκευή γλυκών. Η συνάφεια με το θέμα οφείλεται στο ότι ο προϋπολογισμός του 2020 βρίθει από αλχημείες για να δικαιολογήσει ένα σύνολο από ανταγωνιστικούς μεταξύ τους στόχους. Η διαφορά είναι ότι στην τηλεοπτική εκπομπή το αποτέλεσμα ήταν γλυκό, ενώ εδώ πικρό.
Την Πέμπτη 22 Νοέμβρη κατατέθηκε το σχέδιο προϋπολογισμού του 2020. Δυστυχώς, το σχέδιο είναι αντιφατικότερο από το προσχέδιο, που κατατέθηκε έναν μήνα νωρίτερα. Αυτό γίνεται προφανές νωρίς νωρίς, από τη συνοδευτική επιστολή των κ. Σταϊκούρα και Σκυλακάκη. Εκεί, αφού μας λένε ότι υπήρξαν αδικαιολόγητα υπερπλεονάσματα το 2017 και το 2018, παραδέχονται ότι το 2019 υπάρχει δημοσιονομικό κενό, το οποίο λένε ότι θα καλυφθεί το 2020. Την ίδια ώρα η εισηγητική έκθεση (σελ. 24) προβλέπει πρωτογενές πλεόνασμα το 2019 3,73% έναντι στόχου 3,5%. Τώρα, τι είναι λάθος, η συνοδευτική επιστολή ή η εισηγητική έκθεση; Θα έχουμε δημοσιονομικό κενό ή υπερπλεόνασμα;
Όμως η τρικυμία του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης δεν σταματά εδώ. Στον προϋπολογισμό του 2020 δεν έχει ληφθεί πρόβλεψη ούτε ενός ευρώ για τα αναδρομικά των συνταξιούχων, που έχουν δικαιωθεί από αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές σπεύδουν με τον χυδαιότερο τρόπο να επαναφέρουν το θέμα στην Ολομέλεια του ΣτΕ, με την ελπίδα να ακυρωθεί στην πράξη η προηγούμενη απόφαση και οι συνταξιούχοι να χάσουν οριστικά τα λεφτά τους.
Όλες αυτές οι παλινωδίες έχουν βαθύτερη αιτία. Η όλη άσκηση, γιατί περί ασκήσεως πρόκειται και όχι προϋπολογισμού, βασίζεται, όπως και το 2019, σε εξωπραγματικές υποθέσεις για την οικονομική μεγέθυνση (ή ανάπτυξη, όπως λανθασμένα έχει επικρατήσει να λέγεται). Το οικονομικό επιτελείο διατηρεί την πρόβλεψη του 2% για το 2019 και του 2,8% για το 2020, παρόλο που διαφέρει από τις φθινοπωρινές προβλέψεις τόσο της Κομισιόν, όσο και του ΔΝΤ. Μάλιστα, ενώ στην εισηγητική έκθεση γίνεται εκτενής αναφορά στις διαπιστώσεις της Κομισιόν (σελ. 17), δεν μνημονεύεται και φυσικά δεν σχολιάζεται καθόλου η πρόβλεψη περί μεγέθυνσης 2,3% και όχι 2,8%.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μία μέρα μετά την κατάθεση του προϋπολογισμού η Τράπεζα της Ελλάδας, του εσχάτως αντιπολιτευόμενου την κυβέρνηση κ. Στουρνάρα, έδωσε πρόβλεψη ρυθμού μεγέθυνσης 2,4% για το 2020 και όχι 2,8%.
Γενικώς μοιάζει με ανέκδοτο ο προβλεπόμενους ρυθμός μεγέθυνσης μιας περιφερειακής οικονομίας σε κρίση, όπως η ελληνική, να είναι υπερδιπλάσιος του προβλεπόμενου ρυθμού μεγέθυνσης της Ευρωζώνης (ο μέσος ρυθμός στην ΕΕ το 2020 προβλέπεται στο 1,2%). Για να έχουμε μια αίσθηση του βάθους της καπιταλιστικής κρίσης, η γερμανική οικονομία έχει πλέον μηδενικούς ρυθμούς μεγέθυνσης. Ίσως στη διαφορά προβλέψεων και αποτελεσμάτων να οφείλεται και η καθυστέρηση στη δημοσιοποίηση του ρυθμού μεγέθυνσης του εννιαμήνου του 2019 και η διαρκής επανάληψη του 1,5% του πρώτου εξαμήνου. Στην κυβέρνηση μάλλον φοβούνται μήπως διαπιστώσουμε πόσο «βελτιώθηκαν» στην πράξη τα οικονομικά μεγέθη επί των ημερών της, γιατί μέχρι στιγμής το μόνο που ακούμε είναι η περιβόητη «βελτίωση του κλίματος».
Σε κάθε περίπτωση, οφείλουμε να σημειώσουμε πως ενώ η Κομισιόν προβλέπει 1,8% οικονομική μεγέθυνση για το 2019 και όχι 2%, όπως ο προϋπολογισμός, η αντίστοιχη πρόβλεψη της Τράπεζας της Ελλάδας είναι 1,9%. Στην περίπτωση αυτή πόσο θα είναι το πρωτογενές πλεόνασμα; Μήπως τελικά ξέρουν κάτι περισσότερο οι της κυβέρνησης και μιλούν για δημοσιονομικό κενό;
Θα μπορούσαμε –και ίσως αυτό να συμβεί τις επόμενες εβδομάδες– να συζητάμε εν εκτάσει για τις αντιφάσεις του σχεδίου προϋπολογισμού. Όμως αυτό δεν έχει και τόσο μεγάλη αξία. Αξία έχει να αντιληφθούμε πού αποσκοπούν αυτές οι αλχημείες.
Το βασικότερο, κατά τη γνώμη μου, είναι να διατηρήσουν την επικοινωνιακή εικόνα της κυβέρνησης, ώστε να ολοκληρωθούν οι διαρθρωτικές αλλαγές που έχουν δρομολογηθεί. Δηλαδή, το ξεπούλημα των δικτύων της ΔΕΗ (ΔΕΔΔΗΕ), η ανάληψη 12 δισ. ευρώ δημόσιου χρέους για την εγγυοδοσία των αγοραστών «κόκκινων» δανείων, των περιβόητων «κορακιών», και η κατάργηση της προστασίας της πρώτης κατοικίας.
Αυτό που τρέμουν στην κυβέρνηση είναι ότι το ξέσπασμα του κόσμου απέναντι στην πολιτική του αυταρχισμού, που εκφράσθηκε στην πορεία του Πολυτεχνείου, θα συντονιστεί με τις εργατικές κινητοποιήσεις που θα ξεσπάσουν το επόμενο διάστημα. Είναι όμως παιδαριώδες αν νομίζουν ότι θα συγκρατήσουν τα πράγματα με «πικρές αλχημείες», όπως αυτές του κ. Σταϊκούρα.