Διεργασίες στην ευρωπαϊκή άμυνα

Του
ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ ΑΔΑΜΙΔΗ
Δικηγόρου, LL.M (Harvard’ 95), ΔΝ, αν. Καθηγητή
Κοινοτικού Δικαίου, Προμηθειών και Διεθνών Σχέσεων
στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων

Ξεκίνησε ως εξαγγελία, που περισσότερο έμοια­ζε με δήλωση χάριν φιλοτιμίας. Δεν ήταν λίγοι αυτοί που έσπευσαν να καγχάσουν, υπενθυμίζοντας μεγαλεπήβολες προσδοκίες του παρελθόντος που αποδείχθηκαν ουτοπικές. Όση και η εκτίμηση ότι θα μπορούσαν από τη μια στιγμή στην άλλη να παντρέψουν οι ενδιαφερόμενοι τις αμυντικές δυνατότητες και τα μέσα των ευρω­παϊκών κρατών στην επιδίωξη κοινών κατά τα άλλα στόχων. Όταν μάλιστα εξέλιπε το βασικό στοιχείο, που είναι οι κοινές προτεραιότητες και θέσεις στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής.

Οι οδυνηρές ωστόσο εμπειρίες του πρόσφα­του παρελθόντος, ειδικά στον τομέα της ασφάλειας, έδωσαν ώθηση για την υποβολή συγκεκριμένων προτάσεων. Μέσα σε πλαίσιο ρεαλισμού και ωριμότητας, που δεν μπορεί να παραγνωρίσει την ιδιαιτερότητα των σύγχρονων προκλήσεων, που είναι άμεσα συνυφασμένες με τα τεράστια τεχνολογικά επιτεύγματα, τη ραγδαία εξάπλωση και επικράτηση της ψηφιακής εποχής και των εκφάνσεών της, καθώς και την τρομοκρατία.

Συγχρόνως, πέρα από λεκτικές ακροβασίες και προσωπικούς προβλη­ματισμούς, το εγχείρημα της ευρωπαϊκής άμυνας είναι καθολικά αποδεκτό ότι θα αναπτυχθεί με όρους συ­μπληρωματικό­τητας ως προς τις δομές του ΝΑΤΟ και με τρόπο που δεν θα δημιουρ­γεί αχρείαστες και επιβαρυντικές επικα­λύψεις. Η αγωνία εξάλλου για το μέγιστο αναμενόμενο σε κάθε χρονική περίοδο από τη Βορειοατλαντική Συμμαχία είναι αυτή που ουσιαστικά ωθεί στην ανάληψη πρωτοβουλιών, δίνει προοπτική στον διατλα­ντικό αμυντικό σχεδιασμό και διασκεδάζει τα παράπονα ως προς τον καταμερισμό βαρών και υποχρεώσεων.

Οι διεργασίες για την ευρωπαϊκή άμυνα δείχνουν όμως να προχωρούν σε βάθος. Πέρα από τα δισεκατομμύρια ευρώ με τα οποία προι­κίζεται το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας από τον Κοινοτικό Προϋπολογισμό, όταν μάλιστα μέχρι και πριν από λίγο χρονικό διάστημα ο όρος είχε δαιμονοποιηθεί για τις κοινοτικές πολιτικές, προ­χωράει και ο μηχανισμός της διαρκούς δομικής συνεργασίας (PESCO). 34 κοινές αμυντικές δράσεις είχαν στο πρόσφατο παρελθόν εγκριθεί, ενώ στο τελευταίο διάστημα οι δράσεις αυτές αυξήθηκαν κατά 13 ακόμη. Στις δράσεις αυτές, που ποικίλλουν ως προς το περιεχόμενο, συμμετέχουν ομάδες ευρωπαϊκών κρατών, με ένα εξ αυτών να έχει κατά περίπτωση τον ρόλο του συντονιστή.

Ιδιαίτερη κινητικότητα παρουσιάζει η Γαλλία, τόσο σε επίπεδο συμμετοχής σε προτάσεις όσο και σε σχέση με τον πρωταγωνιστικό ρόλο που αναλαμβάνει. Η Γερμανία δείχνει ακόμη να ανα­ζητεί βηματισμό στην όλη προσπάθεια, αν και πληθαίνουν οι φωνές ότι θα πρέπει να συμβάλει ενεργότερα στην ευρωπαϊκή άμυνα. Και τις οικονομικές δυνατότητες έχει αλλά και τα μάλα ωφελήθηκε από τη συμμαχική ασπίδα προστασίας καθ’ όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου αλλά και με την επανένωσή της, οπότε και οικοδόμησε την οικονομική της παντοκρατορία. Ανεξάρτητα μάλιστα από τη δέσμευσή της για την αύξηση των αμυντικών της δαπανών, σε εκπλήρωση και των νατοϊκών στόχων, η επεξεργασία ιδεών, όπως σε σχέση με τη δημιουργία ζώνης ασφαλείας για τους Κούρδους στη Βόρεια Συρία, μπορεί να συμβάλει καίρια στην ανάδειξη της προστιθέμενης αξίας του ρόλου της Ενωμένης Ευρώπης.

Με αντανακλαστικά πραγματισμού, ο σχεδιασμός για τις αμυντικές δράσεις, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο συμμετοχής σε αυτές και τρίτων χωρών. Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο αναμένεται να ανταποκριθούν. Απευκταία δείχνει να είναι η πιθανότητα να επωφεληθεί και η Τουρ­κία. Και επειδή πολύς λόγος γίνεται εδώ και χρόνια για το «ελληνικό πλοίο», δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη η συζήτηση για τη ναυπήγηση του ιταλογαλλικού πλοίου περιπολίας, που πιθανότατα θα είναι κορβέτα. Η δυναμική, το δίχως άλλο, δημιουργείται και τα ελληνικά ναυπηγεία πρέπει να διεκδικήσουν το ανάλογο μερίδιο συμμετοχής.