Περιμένοντας τον προϋπολογισμό του 2020, λίγα λόγια για το προσχέδιο

Του
ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ
Καθηγητή Οικονομίας

Οι ρυθμοί μεταβολής του ΑΕΠ που αφορούν το 2020 (2,8%) είναι πολύ πιο αισιόδοξοι σε σχέση με τις αντίστοιχες προβλέψεις που έχουν δημοσιοποιήσει διεθνείς οργανισμοί (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο), όπου ο μέγιστος ρυθμός εκτιμάται στο 2,2%. Επίσης, η εκτίμηση του υπουργείου Οικονομικών για το 2020 βασίζεται στο ότι ο ρυθμός μεγέθυνσης για το 2019 θα κλείσει στο 2%, κάτι που δεν είναι βέβαιο με τα σημερινά στοιχεία. Μάλιστα, το πιο πιθανό είναι να ανέλθει στο 1,8%.

Ο ως άνω εύρωστος ρυθμός πραγματικής ανάπτυξης το 2020 αντικατοπτρίζει, σύμφωνα με το προσχέδιο του προϋπολογισμού, τη δυναμική όλων των συνιστωσών της εγχώριας ζήτησης, που οδηγεί τον ρυθμό αύξησης της τελευταίας σε επιτάχυνση έναντι του 2019 (2,9% έναντι 1,8%). Όλες οι συνιστώσες της εγχώριας ζήτησης θα έχουν θετική συμβολή στη μεγέθυνσή της. Συγκεκριμένα:

Ιδιωτική κατανάλωση: Η αύξησή της κατά 1,8% είναι σημαντικά υψηλότερη σε σχέση με την αύξηση 0,6% που εκτιμάται για το 2019. Η αναθεώρηση αυτή θεωρείται πολύ αισιόδοξη, λαμβανομένου υπόψη ότι το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους η ιδιωτική κατανάλωση βρίσκεται σε κάμψη (0,4%), σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2018. Ωστόσο η περαιτέρω αποκλιμάκωση της ανεργίας και η ενδεχόμενη βελτίωση του οικονομικού κλίματος μπορεί να οδηγήσει σε τόνωση της ιδιωτικής κατανάλωσης.

Ακόμη, η αύξηση του κατώτατου μισθού και τα επεκτατικά δημοσιονομικά μέτρα που έχουν ψηφισθεί εντός του 2019 (χορήγηση «13ης σύνταξης», αναπροσαρμογές στις συντάξεις χηρείας, μειώσεις των συντελεστών ΦΠΑ, διεύρυνση μειώσεων ΕΝΦΙΑ) είναι αναμενόμενο να παράσχουν επιπρόσθετη υποστήριξη στην ιδιωτική κατανάλωση, εφόσον δεν αποδυναμωθούν από κάποιο νέο περιοριστικό μέτρο στις συντάξεις, τις αντικειμενικές αξίες υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ ή το ύψος του αφορολόγητου.

Δημόσια κατανάλωση: Η εκτίμηση για αύξηση της τάξης του 0,6% κρίνεται ως ρεαλιστική, δεδομένου ότι αποτελεί μέγεθος το οποίο τα τελευταία έτη ήταν απόλυτα ελεγχόμενο.
Ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου: Το υπουργείο Οικονομικών κάνει μια αρκετά αισιόδοξη πρόβλεψη για τις επενδύσεις, της τάξεως του 13,4% για το 2020. Η εκτίμηση για σημαντική αύξηση των επενδύσεων το 2020 στηρίζεται κυρίως στη συμβολή του ιδιωτικού τομέα (+15,8%), ενώ και για τις δημόσιες επενδύσεις εκτιμάται ότι θα συνεχιστεί η ανάκαμψη και το 2020 με ρυθμό της τάξης του 7,6%.

Εισαγωγές – εξαγωγές: Ο εξωτερικός τομέας της οικονομίας αναμένεται να έχει οριακά αρνητική συμβολή στην ανάπτυξη (κατά 0,1%). Ειδικότερα εκτιμάται ότι ο ρυθμός αύξησης των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών θα κινηθεί πάνω από τον ρυθμό των εξαγωγών (5,2% έναντι 5,1% αντίστοιχα). Η αναθεώρηση ως προς τις εξαγωγές αξιολογείται ως ρεαλιστική, ενδεχομένως και συντηρητική, λόγω της μείωσης της ζήτησης που αναμένεται στις χώρες της Ευρωζώνης, του «διεθνούς εμπορικού πολέμου» ο οποίος μαίνεται και της ανάκαμψης ανταγωνιστικών ως προς τον τουρισμό αγορών (π.χ. Τουρκία).

Η επιβράδυνση της αύξησης των εισαγωγών με παράλληλη αύξηση του εισοδήματος είναι λιγότερο ρεαλιστική, λαμβάνοντας υπόψη τη θετική σχέση μεταξύ αύξησης του εισοδήματος και αύξησης των εισαγωγών καθώς και την πιθανή άνοδο των τιμών του πετρελαίου. Αποτελεί δύσκολα επιτεύξιμο σενάριο, χωρίς σημαντική βελτίωση της θέσης της χώρας στον διεθνή ανταγωνισμό. Τέλος, δεν πρέπει να υποτιμώνται οι αρνητικές επιπτώσεις από το ενδεχόμενο υλοποίησης του Brexit.

Απασχόληση – ανεργία: Το σενάριο για σταθερή συνέχιση της βελτίωσης της αγοράς εργασίας μπορεί να θεωρηθεί ρεαλιστικό, εφόσον το κλίμα των εργασιακών σχέσεων και οι ευρύτερες οικονομικές εξελίξεις δεν υποστούν μείζονες διαταραχές.

Δημοσιονομικές εξελίξεις: Στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας, ο στόχος πρωτογενούς πλεονάσματος της γενικής κυβέρνησης για το 2020 ανέρχεται σε 3,5% του ΑΕΠ. Για το έτος 2020, το πρωτογενές αποτέλεσμα της γενικής κυβέρνησης σε όρους ενισχυμένης εποπτείας, μετά τις προτιθέμενες παρεμβάσεις, προβλέπεται να διαμορφωθεί σε 7.026 εκατ. ευρώ ή 3,56% του ΑΕΠ, αυξημένο έναντι του στόχου της ενισχυμένης εποπτείας κατά 120 εκατ. ευρώ.

Οι παρεμβάσεις αυτές διακρίνονται σε δύο άξονες:

α) Αναπτυξιακές και κοινωνικές παρεμβάσεις συνολικού κόστους 1,2 δισ. ευρώ: Επίδομα 2.000 ευρώ στις νέες οικογένειες για κάθε παιδί που γεννιέται, τα είδη βρεφικής ηλικίας και τα κράνη ασφαλείας στον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ, αναμόρφωση φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων με εισαγωγικό συντελεστή 9% και αύξηση του αφορολόγητου για κάθε τέκνο, μείωση ασφαλιστικών εισφορών για απασχολούμενους πλήρους απασχόλησης, μείωση φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων από το 28% στο 24%, μείωση φορολογίας διανεμόμενων κερδών από το 10% στο 5%, αναστολή ΦΠΑ στις νέες οικοδομές για τρία έτη, αναστολή του φόρου υπεραξίας ακινήτων για τρία έτη.

Η έκπτωση φόρου για τα παιδιά, οι αλλαγές στα φορολογικά κλιμάκια, η έκπτωση για την αναβάθμιση των κτιρίων, η μείωση του ΦΠΑ στην οικοδομή είναι από τα μέτρα που ξαναμετρά η κυβέρνηση, στη σκιά των αποφάσεων του ΣτΕ για το Ασφαλιστικό.

β) Παρεμβάσεις βελτίωσης του δημοσιονομικού αποτελέσματος, συνολικού θετικού αποτελέσματος 1,9 δισ. ευρώ: Περιορισμός της υποεκτέλεσης λειτουργικών και άλλων δαπανών με αναπροσαρμογή των οροφών δαπανών στον τακτικό προϋπολογισμό. Αναδιάρθρωση του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων με ενίσχυση του συγχρηματοδοτούμενου σκέλους. Αύξηση εσόδων γενικής κυβέρνησης, μείωση δαπανών γενικής κυβέρνησης, βελτίωση αποτελεσματικότητας φορέων γενικής κυβέρνησης. Καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και διεύρυνση της φορολογικής βάσης με μέτρα προώθησης των ηλεκτρονικών συναλλαγών. Αύξηση εσόδων και νέες μορφές ελέγχου Airbnb. Εξορθολογισμός του συστήματος προσδιορισμού αξιών ακινήτων. Επιτάχυνση επίλυσης φορολογικών διαφορών που εκκρεμούν στα διοικητικά δικαστήρια.

Εδώ το μεγάλο κονδύλι, ύψους 642 εκατ. ευρώ, αφορά την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και διεύρυνση της φορολογικής βάσης με μέτρα προώθησης των ηλεκτρονικών συναλλαγών, κάτι που τίθεται εν αμφιβόλω.

Γενικά υπάρχουν αρκετά ανοικτά ζητήματα και μένει να δούμε πώς θα λυθούν με την κατάθεση του προϋπολογισμού.