Χρ. Μπότζιος: Η Δύση οφείλει έμπρακτη συμπαράσταση στην Ελλάδα

Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.

Η επίσκεψη εργασίας του αμερικανού ΥΠΕΞ στην Αθήνα

Παρά το πομπώδες επίθετο, που παραπέμπει στη δυναστεία των Pompei της αρχαίας και παντοδύναμης τότε Ρώμης, με επιφανέστερο τον Pompeo Magno, δηλαδή τον Μέγα, ο οποίος, σημειωτέον, σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες γνώριζε πολύ καλά την ελληνική γλώσσα και συναναστρεφόταν επιφανείς έλληνες της εποχής του, ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, που επισκέφθηκε πρόσφατα την Αθήνα (4 – 6 Οκτωβρίου), ήταν άκρως διακριτικός, φειδωλός στις δηλώσεις του και οπωσδήποτε συμπαθής.

Με εξαίρεση τις α­ντιδράσεις οπαδών του ΚΚΕ, που εξακολουθούν να βλέπουν τους Αμερικανούς όπως οι Σοβιετικοί πριν από μερικές δεκαετίες, ο αμερικανός υπουργός έτυχε, μαζί με τη σύζυγό του, ευμενούς υποδοχής από τους Αθηναίους σε κεντρικά σημεία της πρωτεύουσας, τα οποία επισκέφθηκαν πεζή.

Οι συνομιλίες με τον έλληνα ομόλογό του κ. Νίκο Δένδια, όπως και με τον πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη είχαν ως κύριο αντικείμενο τις διμερείς σχέσεις, θέματα ασφαλείας και οπωσδήποτε τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, υπό το φως των νέων τουρκικών προκλήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ, που σχεδόν συνέπεσαν με την επίσκεψη του κ. Πομπέο στην Αθήνα. Οι συνομιλίες κορυφώθηκαν με την υπογραφή από τους δύο υπουργούς του τροποποιημένου παραρτήματος της διμερούς Συμφωνίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA – Mutual Defense Cooperative Agreement), με την οποία διευρύνεται η αμυντική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών, χωρίς, όπως σχολιάστηκε, ορατά για την Ελλάδα ανταλλάγματα ή εγγυήσεις, όπως πολλοί θα περίμεναν.

Με τη συμφωνία διευρύνεται η στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στην Ελλάδα, που εκτός της Σούδας στην Κρήτη –το αβύθιστο, όπως χαρακτηρίζεται, αεροπλανοφόρο της Μεσογείου– επεκτείνεται και στην αεροπορική βάση της Λάρισας, τη βάση ελικοπτέρων στο Στεφανοβίκειο Μαγνησίας καθώς και στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, που αποκτάει πλέον μείζονα στρατηγική σημασία για την περιοχή. Το κλίμα και το περιεχόμενο στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, ήδη από την προηγούμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, έχει αλλάξει άρδην. Το επιβεβαίωσε και ο ίδιος ο έλληνας υπουργός των Εξωτερικών λέγοντας ότι «δεν θα υπερέβαλα υποστηρίζοντας ότι οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις σήμερα βρίσκονται στο ιστορικό τους απόγειο», με επιστέγασμα, όπως συμπλήρωσε, τον στρατηγικό διάλογο που ήδη δρομολογήθηκε σε διάφορα επίπεδα.

Πώς αλλάζουν οι καιροί! Από το «έξω οι βάσεις» του Ανδρέα Παπανδρέου, της πρώτης διακυβέρνησης ΠΑΣΟΚ, που το μόνο που επέτυχε ήταν η μεταφορά των αμερικανικών βάσεων από το Ελληνικό και τον Μαραθώνα, στο σημερινό επίπεδο της στρατηγικής συμμαχίας με παραχώρηση νέων βάσεων! Ο tempora o mores, όπως λέγανε οι Ρωμαίοι. Ποια η έννοια της στρατηγικής συμμαχίας; Στη στρατιωτική και διπλωματική γλώσσα στρατηγική συνεργασία ή συμμαχία μεταξύ δύο ή περισσοτέρων χωρών είναι εκείνη που τα συμφέροντα των συνεργαζομένων κρατών συμπίπτουν, είναι σημαντικά και έχουν βάθος χρόνου.

Στην περίπτωση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων το στρατηγικό περιεχόμενο εντοπίζεται στη διατήρηση της ειρήνης, ασφάλειας και σταθερότητας στα Βαλκάνια, όπως και στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και σύμφωνα με το κοινό ανακοινωθέν επεκτείνεται και σε θέματα που αφορούν τη Μαύρη Θάλασσα. Το πλέον ευαίσθητο σημείο είναι εκείνο της Ανατολικής Μεσογείου, όπου εκδηλώνεται η αποσταθεροποιητική συμπεριφορά της Ά­γκυρας, για την οποία ο αμερικανός ΥΠΕΞ δεν έκρυψε την ανησυχία του.

Σε σχετικές ερωτήσεις που του υποβλήθηκαν αρκέστηκε σε γενικότητες, όπως ότι η Τουρκία πρέπει να σεβασθεί το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας, ενώ όταν ρωτήθηκε πώς θα αντιδράσουν οι ΗΠΑ αν οι Τούρκοι προχωρήσουν σε γεωτρήσεις σε οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ που η διεξαγωγή ερευνών έχει παραχωρηθεί σε εταιρείες αμερικανικών συμφερόντων, απάντησε σχεδόν στον ίδιο τόνο, επισημαίνοντας ότι «οι ΗΠΑ γνωρίζουν πώς να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους». Υποθέτω ότι αν οι προκλήσεις προέρχονταν από το Ιράν ή τη Βόρεια Κορέα η απάντησή του θα ήταν τελείως διαφορετική, όπως, π.χ., «ας τολμήσουν» κ.λπ.

Τελικά, τι αποκόμισε η Ελλάδα από την επίσκεψη του κ. Πομπέο και την υπογραφή της Συμφωνίας Στρατηγικής Συνεργασίας; Θα ήταν αφελές αν περιμέναμε ότι η ελληνική πλευρά θα ζητούσε και θα λάμβανε ρητή διαβεβαίωση εκ μέρους του συνομιλητή της για αμερικανική έμπρακτη κάλυψη έναντι των προκλήσεων της Άγκυρας, που κανείς πλέον δεν αποκλείει να καταλήξουν σε θερμό επεισόδιο. Τέτοιου είδους εγγυήσεις είναι παρωχημένες και δεν θα δίνονταν για πολλούς και διάφορους λόγους.

Όμως η στενότερη συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών στον στρατιωτικό, πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό τομέα, όπως προβλέπεται από τη Συμφωνία Στρατηγικής Συνεργασίας, μπορεί να λειτουργήσει ως έρεισμα για ενεργότερη διπλωματική ή και στρατιωτική συνδρομή των ΗΠΑ προς την Ελλάδα. Οι αμερικανικές βάσεις στο Ιντσιρλίκ δεν λειτούργησαν θετικά υπέρ της Τουρκίας όταν οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις περνούσαν κάποια κρίση;

Η συμπεριφορά της Τουρκίας του Ερντογάν, με αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων Ελλάδας και Κύπρου σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, με συνεχείς απειλές κατά πολλών δυτικών χωρών, όπως και την εισβολή στη Συρία την περασμένη Τετάρτη, δικαιώνει όσους ιστορικούς και πολιτικούς αναφέρονται σε σφάλματα της Δύσης στην αντιμετώπιση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και αργότερα της κεμαλικής Τουρκίας.

Με είχε εντυπωσιάσει η ειλικρινής παραδοχή εξέχοντος αξιωματούχου του Βατικανού, σε παλαιότερη φιλική συζήτηση μαζί του, ο οποίος μου τόνισε ότι η Δύση έσφαλε που δεν βοήθησε ενεργά τους Βυζαντινούς να αντισταθούν στους οθωμανούς Τούρκους, ενώ επισήμανε πόσο διαφορετικά θα ήταν σήμερα τα πράγματα για τον δυτικό κόσμο αν από την άλλη πλευρά του Αιγαίου ήταν ένα χριστιανικό κράτος. Τα σφάλματα των Δυτικών συνεχίσθηκαν με τη Συνθήκη της Λωζάννης και εξακολουθούν να διαπράττονται και σήμερα, εισπράττοντας τις απειλές του νέου Σουλτάνου.

Οι οφειλές της Δύσης προς την Ελλάδα, το λίκνο του δυτικού πολιτισμού, όπως διατράνωσε από την Πνύκα ο προηγούμενος Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπάρακ Ομπάμα, πρέπει να αποδειχθούν στην πράξη, όπως έπραξαν το 1821 οι τότε Μεγάλες Δυνάμεις Γαλλία, Αγγλία, Ρωσία και οι μεγάλοι φιλέλληνες. Αυτήν την ιστορική και πολιτική διάσταση ας τη σκεφτούν στις Βρυξέλλες, στις ΗΠΑ, στη Μόσχα και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπως και στα διάφορα think tanks με δυνατότητα επιρροής.