Γ. Ποταμιάνος: Έριδες για την πατρότητα του πλαισίου για την πρώτη κατοικία

Του
ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΥ

Η δήλωση του Ευκλ. Τσακαλώτου σχετικά με την πατρότητα του αιτήματος για επιδότηση των δανειοληπτών που θα εξοφλούν τις οφειλές τους μετά την ένταξή τους στην πλατφόρμα του νόμου για την πρώτη κατοικία ανέδειξε τις αδυναμίες άσκησης αντιπολίτευσης. Η υλοποίηση των απαιτήσεων των θεσμών», που έχουν εγκριθεί ή δρομολογηθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση, από την παρούσα κυβέρνηση δεν αφήνει στον ΣΥΡΙΖΑ περιθώρια ουσιαστικής αντιπολίτευσης.

Την Πέμπτη η Κομισιόν ενέκρινε το αίτημα του υπουργού Οικονομικών Χρ. Σταϊκούρα για την κρατική επιδότηση των δανείων που θα κριθούν επιλέξιμα προς ρύθμιση από την πλατφόρμα του νόμου. Εξασφαλίζεται έτσι το βασικό κίνητρο για τη λειτουργία του ν. 4605/2019, δηλαδή η επιδότηση αποπληρωμής των δανειοληπτών που θα υπαχθούν.

Η προηγούμενη κυβέρνηση ανέλαβε να βοηθήσει την κερδοφορία των τραπεζών, με την απαλλαγή τους από τα βάρη των «κόκκινων» δανείων. Το ποσό των 80 δισ., που βαρύνει τους ισολογισμούς των τραπεζών, αντιστοιχεί στο ήμισυ περίπου του ΑΕΠ της χώρας. Μεταβατική λύση, εν όψει της θέσπισης ενιαίου πτωχευτικού δικαίου, αποτέλεσε η υιοθέτηση της αναμόρφωσης του πλαισίου για την προστασία της πρώτης κατοικίας από την προηγούμενη Βουλή. Η ανάλυση των τραπεζικών δεδομένων είχε αποκαλύψει πως δεν είναι εύκολη η διαγραφή δανείων σε μεγάλη κλίμακα χωρίς νέα ανακεφαλαιοποίηση. Έτσι, η λύση που υιοθετήθηκε περιλαμβάνει μεταρρύθμιση της πτωχευτικής διαδικασίας και την ανάπτυξη αγοράς τιτλοποιημένων δανείων.

Όσον αφορά τα στεγαστικά δάνεια, η νέα ρύθμιση είχε στόχο να άρει τις ανησυχίες σχετικά με τον αντίκτυπο του «νόμου Κατσέλη» στους ισολογισμούς των τραπεζών. Έτσι το πλαίσιο τροποποιήθηκε με προσαρμογή των κριτηρίων υπαγωγής, για να αφορά κυρίως «ευάλωτους» δανειολήπτες, που είναι πολύ λιγότεροι. Το άρθρο 9 του νόμου, που έληξε στις 28 Φεβρουαρίου, αποτέλεσε το νέο νομοθέτημα.
Αναμένεται, ωστόσο, ότι θα διαπιστωθεί μειωμένη προστασία της πρώτης κατοικίας των μεσαίων στρωμάτων από πλειστηριασμούς και αύξηση των πωλήσεων ενυπόθηκων δανείων, αφού η πλατφόρμα εξωδικαστικού συμβιβασμού αφορά άνισους εταίρους.

Μέχρι το 2021 ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα πρέπει να έχει πέσει κάτω από το 20%, από 48% σήμερα. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2020 οι τράπεζες θα αποκτήσουν από πλειστηριασμούς 20.000 νέα ακίνητα. Είναι ενδιαφέρον λοιπόν πως τα νέα αυτά έσπευσε να διεκδικήσει ο πρώην ΥΠΟΙΚ Ευκλ. Τσακαλώτος, αποδεικνύοντας πως παρά τους καυγάδες για τη Novartis έχει εξασφαλισθεί η συνέχεια του κράτους στην εφαρμογή ενός σχεδίου που απειλεί τη μεσαία ιδιοκτησία.

Όμως οι αδυναμίες της πλατφόρμας και του εξωδικαστικού μηχανισμού εξακολουθούν να αποτελούν αντικείμενο τραπεζικού ενδιαφέροντος. Οι τράπεζες πούλησαν ήδη μέσα στο 2018 μη εξυπηρετούμενα δάνεια ύψους 12,5 δισ. ευρώ. Ωστόσο αυτό δεν είναι αρκετό και θα εντείνουν τους πλειστηριασμούς για την ανάκτηση κεφαλαίου και θα πουλήσουν ακόμη και εξυπηρετούμενα δάνεια. Η ατζέντα προωθείται υπό αυστηρή εποπτεία, με τη χρησιμοποίηση εταιρειών διαχείρισης διαθεσίμων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι προχθές περίπου 650 υπάλληλοι της Τράπεζας Πειραιώς δέχθηκαν να στελεχώσουν το Recovery Banking Unit της τράπεζας, ως νέα εταιρεία, η οποία θα μετονομαστεί σε Intrum Hellas. Η Intrum θα διαχειριστεί τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα της Πειραιώς (27 δισ. και όποιο νέο «κόκκινο» δάνειο δημιουργηθεί) και θα λειτουργήσει από 1η Οκτωβρίου. Η διαδικασία αυτή θα αλλάξει τον χάρτη της μικρομεσαίας ιδιοκτησίας και επιχειρηματικότητας, όταν αυτή αδυνατεί να αποπληρώσει τα δανειακά της βάρη και δεν ανήκει στις κατηγορίες που ορίζονται ως ευάλωτες.

Ωστόσο, τα δάνεια πρώτης κατοικίας είναι μικρό μόνο τμήμα του ιδιωτικού χρέους (το 1/9), ακόμη και αν προστεθούν σε αυτά τα μικρά επιχειρηματικά δάνεια. Η σχεδιαζόμενη αναμόρφωση του πτωχευτικού δικαίου, που θα ακολουθήσει, στοχεύει στον επιχειρηματικό τομέα. Το Bloomberg αναφέρει πως η Ελλάδα θα προσφέρει 9 δισ. ευρώ στις τράπεζες, μέσω κρατικών εγγυήσεων, με το νέο σχέδιο για τη μείωση των «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων που επεξεργάζεται.

Το σύνολο των ενυπόθηκων «κόκκινων» δανείων κατοικιών και επιχειρήσεων ανέρχεται σε περισσότερα από 50 δισ. και ξένα funds φιλοδοξούν να τα αγοράσουν καταβάλλοντας χαμηλό τίμημα. Εξάλλου η επιδότηση της αποπληρωμής των δανείων, που εγκρίθηκε, είναι πρόσθετο κίνητρο για τα funds. Έτσι, ο νόμος θα βρεθεί στο μικροσκόπιο των «θεσμών», μαζί με τους πλειστηριασμούς και τον εξωδικαστικό μηχανισμό, στη συνάντηση των διοικήσεων των συστημικών τραπεζών με τους επικεφαλής των «θεσμών» την Τρίτη 24 Σεπτεμβρίου.

Διότι η αλλαγή του πλαισίου προστασίας της πρώτης κατοικίας έχει σχέση με την πορεία της δευτερογενούς αγοράς (τιτλοποιημένων) δανείων, που προωθείται.

Η ΕΚΤ ανησυχεί για τις ενδεχόμενες δυσμενείς επιπτώσεις του νόμου στις πωλήσεις δανείων. Θα μπορούσε να επιτρέψει σε οφειλές που θα τιτλοποιηθούν ή θα μεταβιβασθούν, βάσει του επόμενου νόμου για τη διαχείριση των «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων, να ρυθμίζονται και βάσει των διατάξεών του νόμου για την πρώτη κατοικία. Παρ’ όλα αυτά, αναμένεται πως και το σχέδιο αυτό θα προκαλέσει έριδες για την πατρότητά του.