Δάση: Εμπρηστικές προσδοκίες μισού περίπου αιώνα…

Του Δημήτρη Μάρδα
Καθηγητή Α.Π.Θ., π. Αν. υπουργού Οικονομικών και π. βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης

Το 2019 κλείνει με ένα νέο θλιβερό απολογισμό καμμένων δασών και δασικών εκτάσεων σε παγκόσμια κλίμακα. Οι αιτίες, ιδιαίτερες για κάθε χώρα, οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα: Στην αυτοκαταστροφή μας.

Ως προς τη χώρα μας, πολλές είναι οι αιτίες που οδηγούν σε πυρκαγιές στα δάση. Από τη μέχρι σήμερα εμπειρία δεν αμφισβητείται το γεγονός ότι πολλοί εμπρησμοί δασών συνδέονται με μακροχρόνιες πολιτικές των καταστροφέων της φύσης υπέρ της οικοπεδοποίησης των καμμένων εκτάσεων, παρά τις σαφείς διατάξεις του Συντάγματος.

Αν οι εκάστοτε κυβερνώντες επιθυμούσαν διακαώς να εφαρμόσουν το Σύνταγμα στην προκειμένη περίπτωση, τότε διέθεταν όλους τους μηχανισμούς για κάτι τέτοιο. Έκφραση της απροθυμίας τους όμως αποτελεί, εκτός των άλλων, η για δεκαετίες αδράνεια με σκοπό τη δημιουργία των δασικών χαρτών. Έπρεπε να φτάσουμε λοιπόν στα τέλη της δεκαετίας του 2010 για να εφαρμοστεί το αυτονόητο και να εκπονηθούν οι δασικοί χάρτες, στοιχείο που δεν μπορεί να οδηγήσει στην αλλοίωση του περιβάλλοντος.

Αντί της προσπάθειας με σκοπό την μη οικοπεδοποίηση της φύσης, νόμοι και ρυθμίσεις από το 1979 και μετά προκαλούν τα άκρως αντίθετα αποτελέσματα μέσω προσδοκιών για οικοπεδοποίηση καμμένων εκτάσεων. Κι όλα αυτά με τη συγκατάθεση της πολιτείας!

Αναλυτικότερα, κατά τη διάρκεια των συζητήσεων με θέμα την αναθεώρηση του Συντάγματος στην σχετική Επιτροπή της Βουλής το 2018, η Ν.Δ. επανέφερε παλαιότερη της πολιτική υπέρ της οικοπεδοποίησης καμμένων εκτάσεων πριν τον Ιούλιο του 1975 στο πλαίσιο της αναθεώρησης του Άρθρο 24 (Προστασία φυσικού πολιτισμού).

Η παρέμβαση-απάντηση μας στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής, με θέμα την πρωτοβουλία αυτή της Ν.Δ. που έχει σχεδόν μισό αιώνα ζωής (βλ., https://www.youtube.com/watch?v=1VuGvun7sUI&feature=youtu.be&fbclid=IwAR1ApN27j_Ifczmcv63f9nb8-9C5q5uLsW8KjNi0iltFQx0kX7hR7BgRRKg,) εμπλουτισμένη με συμπληρωματικά στοιχεία, δίνεται ακολούθως.

Αναλυτικότερα, με τον Νόμο 998/1979, επί Ν.Δ. έγινε μια πρώτη προσπάθεια κατά τη μεταπολίτευση με στόχο την ελεύθερη, χωρίς όρους και προϋποθέσεις, πραγματοποίηση δικαιοπραξιών σε καμμένα δάση ή περιοχές που δεν αναδασώθηκαν πριν τις 11 Ιουνίου του 1975. Μια τέτοια ρύθμιση εύλογα ευνοούσε την οικοπεδοποίηση καμμένων περιοχών καλλιεργώντας εύλογα εμπρηστικές προσδοκίες.

Τα προαναφερθέντα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν μέσω των ρυθμίσεων, που εισήγαγε το άρθρο 35 του εν λόγω Νόμου κατά τον οποίον «Ιδιωτικά δάση… που

καταστράφηκαν από την 11η Ιουνίου 1975 και μετά λόγω πυρκαγιάς δεν μπορούν να μεταβιβαστούν». Το συγκεκριμένο όμως άρθρο, όπως κι όλος ο Νόμος, δεν προβλέπει κάτι συγκεκριμένο για τα ιδιωτικά δάση που κάηκαν πριν τον Ιούνιο του 1975 (βλ. αναλυτικότερα «εμπρηστικά» άρθρα 34, 35, 38 και 50 του Νόμου 998/79).

Με τη πονηρή αυτή ρύθμιση η τότε κυβέρνηση προσπάθησε να δώσει ένα γενναίο συγχωροχάρτι σε πολλές περιπτώσεις των 1.8 εκατομμυρίων στρεμμάτων δασών που κάηκαν από το 1960 ως το 1975 και κατόπιν οικοπεδοποιήθηκαν ή υπήρχε η πρόθεση για οικοπεδοποίηση. Η φωτογραφική αυτή ευνοϊκή διάταξη, χωρίς την οποιαδήποτε μορφή κυρώσεων, πρόστιμων κ.ά. εύλογα θέτει ερωτήματα που ενδεχομένως φωτογράφιζαν τις τότε πιέσεις στο πολιτικό σύστημα.

Κατά την συζήτηση περί της αναθεώρησης του Συντάγματος το 2018, η Ν.Δ. πρότεινε επί του Άρθρου 24, εκτός των άλλων, μια προσθήκη στην ερμηνευτική δήλωση για τον ορισμό του δάσους, που είναι η ακόλουθη: «Δάσος λογίζεται η έκταση, που σύμφωνα με τον ορισμό της επιστήμης(!!!), φέρει τα οικία χαρακτηριστικά κατά την 11η Ιουνίου 1975». Τα θαυμαστικά είναι δικά μας, καθώς η επιστήμη έτσι γενικά κι αόριστα, μπορεί να παραβλέψει πραγματικά γεγονότα εμπρησμών που έλαβαν χώρα 50 χρόνια πριν, με ίχνη που σήμερα έχουν σβηστεί.

Επί της ουσίας επαναλαμβάνει τις προβλέψεις του άρθρου 35 του Νόμου 998/79, αλλά με πιο κομψό και καλυμμένο τρόπο, εισάγοντας διατάξεις πλέον στο Σύνταγμα υπέρ της οικοπεδοποίησης των καμμένων δασών!

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι η ΝΔ εδώ και 39 χρόνια, από το 1979 επιδίωξε για δεύτερη φορά να οδηγήσει με έμμεσο τρόπο στον αποχαρακτηρισμό των καμμένων περιοχών πριν τον Ιούνιο του 1975.

Άλλο παράδειγμα εμπρηστικών προσδοκιών δίνεται από τις ακόλουθες ρυθμίσεις. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της πολεοδομικής ανασυγκρότησης της χώρας του 1993 (βλ. «Σχέδιο Άμεσης Πολεοδομικής Οργάνωσης» του υφ/γού του κ. Κατσιγιάννη της κυβέρνησης Μητσοτάκη) έγινε μια… αγωνιώδης προσπάθεια εκ μέρους του Υπουργείου, παραμονές εκλογών του Οκτωβρίου του 1993, αποχαρακτηρισμού των δασών.

Κατακαλόκαιρο λοιπόν και στο τέλος του Ιουλίου του 1993, όπου τα πάντα στο Δημόσιο υπολειτουργούσαν, το ΥΠΕΧΩΔΕ με τροπολογίες που κατέθεσε σε φορολογικό νομοσχέδιο, ζητούσε μέσα σε δυο μήνες(!) να σημειώσουν τα υπουργεία Γεωργίας και Πολιτισμού τα σημεία όπου υπήρχαν δασικές εκτάσεις ή αρχαιολογικοί χώροι. Στην περίπτωση βέβαια που τα Υπουργεία καθυστερούσαν, τότε το ΥΠΕΧΩΔΕ θα θεωρούσε ότι δεν υπάρχουν προστατευμένες περιοχές οπότε θα έκρινε την τύχη τους σύμφωνα με τα δικά του κριτήρια. Τι μορφής κριτήρια άραγε παραμονές εκλογών;

Όταν επί μισό αιώνα μια πολιτική παράταξη, Ν.Δ. καλλιεργεί εμμέσως εμπρηστικές προσδοκίες, τότε εύλογα η επαναφορά της στην εξουσία, που δε συνοδεύεται από δηλώσεις περί πιστής εφαρμογής των δασικών χαρτών και από οτιδήποτε σαφές μέτρο –και όχι απλές αφοριστικές δηλώσεις– που αποτρέπει την οικοπεδοποίηση των καμμένων εκτάσεων μπορεί να δικαιολογήσει την αναζωπύρωση αυτών των προσδοκιών, μη αποκλείοντας λοιπόν κάτι τέτοιο.

Στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης, κατά την οποία επιδιώκεται η ισόρροπη ανάπτυξη της οικονομίας μαζί με την προστασία του περιβάλλοντος κι έχοντας υπόψη βέλτιστες διεθνείς πρακτικές, που «παντρεύουν» τα δυο ανωτέρω, είναι εφικτή η ειρηνική συνύπαρξη ανάπτυξης-φύσης υπό αυστηρές προϋποθέσεις φυσικά και χωρίς να μοιράζονται απαλλαγές ευθυνών σε φυσικούς ή/και ηθικούς αυτουργούς εμπρησμών. Σημειώνεται, ότι πυρκαγιές στα δάση έχουν στοιχίζει και ανθρώπινες ζωές (βλ. αναλυτικότερα, για προτάσεις-λύσεις αναφορικά με την ισόρροπη συνύπαρξη ανάπτυξη-φύσης: ( http://mardas.eu/2018/12/06/δάση-πυρκαγιές-ο-φάκελος-της-υποκρισί/)