Συμμαχίες – αποτρεπτική ισχύς – καθαρές θέσεις
Του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ
Το πλαίσιο αντιμετώπισης της τουρκικής επιθετικότητας
Γραμμή άμυνας στην τουρκική επιθετικότητα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο επιχειρούν να στήσουν Αθήνα και Λευκωσία, καθώς ο Ταγίπ Ερντογάν δείχνει αποφασισμένος να επιδιώξει τετελεσμένα προκειμένου να αποφύγει μια στρατηγικής σημασίας υποχώρηση της Τουρκίας, τη στιγμή που και η τουρκική θέση στο Συριακό είναι υπό αμφισβήτηση και οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις είναι σε κρίση διαρκείας.
Η Τουρκία και ο Ερντογάν αντιλαμβάνονται ότι όχι μόνο δεν έχουν την ανοχή για κινήσεις εις βάρος άλλων χωρών της περιοχής, αλλά, αντιθέτως, όσο περνάει ο καιρός, δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ και η Γαλλία θα στρέφονται ευθέως εναντίον τουρκικών κινήσεων που αμφισβητούν ένα νέο υπό διαμόρφωση status quo στη Μεσόγειο, το οποίο διαμορφώνεται με διμερείς συμφωνίες μεταξύ Κύπρου, Ισραήλ, Αιγύπτου και του Λιβάνου, ενεργό ρόλο των ΗΠΑ και της Γαλλίας και την πρόθεση της Ελλάδας να οριοθετήσει τις θαλάσσιες ζώνες της, αρχικά τουλάχιστον με την Αίγυπτο και τη Λιβύη.
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, με μια εξαιρετικά σκληρή δήλωση, σε απάντηση της ιστοσελίδας του Μιχάλη Ιγνατίου hellasjournal.com, κάλεσε την Τουρκία να σταματήσει τις παράνομες δραστηριότητες του «Yavuz» στα χωρικά ύδατα της Κυπριακής Δημοκρατίας και επεσήμανε ακόμη τα εξής:
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες ανησυχούν για τις δραστηριότητες του γεωτρύπανου ‘‘Yavuz’’, το οποίο δραστηριοποιείται στα χωρικά ύδατα της Κυπριακής Δημοκρατίας (ROC). Αυτό το προκλητικό βήμα δημιουργεί εντάσεις στην περιοχή. Μόνο η Κυπριακή Δημοκρατία, ενεργώντας μέσω της κυβέρνησής της, μπορεί να συναινέσει σε δραστηριότητες όπως η γεώτρηση εντός των χωρικών της υδάτων. Καλούμε τις τουρκικές αρχές να σταματήσουν άμεσα τις παράνομες δραστηριότητες και να απομακρύνουν το ‘‘Yavuz’’ από τα χωρικά ύδατα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ενθαρρύνουμε όλα τα μέρη να ενεργήσουν με αυτοσυγκράτηση. Η ανάπτυξη των πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο θα πρέπει να προωθήσει τη συνεργασία και να αποτελέσει τη βάση για βιώσιμη ενεργειακή ασφάλεια και οικονομική ευημερία σε ολόκληρη την περιοχή. Συνεχίζουμε να υποστηρίζουμε την ανάπτυξη μιας ακριβοδίκαιης-ευθύδικης λύσης (equitable solution) για την κατανομή των πλεονεκτημάτων των πόρων των υδρογονανθράκων της Κύπρου μεταξύ των δύο κοινοτήτων».
Η δήλωση αυτή του Στέιτ Ντιπάρτμεντ έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς με κατηγορηματικό τρόπο η Ουάσινγκτον συμπαρατάσσεται με τη Λευκωσία έναντι των έμπρακτων αμφισβητήσεων της Τουρκίας επί των κυριαρχικών δικαιωμάτων εντός των χωρικών της υδάτων, ακόμη και σε εκείνες τις περιοχές που δεν βρίσκονται υπό τον έλεγχό της, λόγω της τουρκικής στρατιωτικής κατοχής.
Όμως είναι προφανές ότι μια τέτοια δήλωση, όσο ισχυρή κι αν είναι, δεν μπορεί από μόνη της να αποτελέσει ανάχωμα στην τουρκική επιθετικότητα.
Προς το παρόν δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι ΗΠΑ προτίθενται να παρέμβουν δυναμικά προκειμένου να αποκρουσθούν νέες προσπάθειες της Τουρκίας για επιβολή τετελεσμένων στην κυπριακή ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα, εφόσον δεν θίγονται ευθέως αμερικανικά συμφέροντα. Όμως οι ΗΠΑ, και για λόγους ουσιαστικούς, έχουν τη δυνατότητα να ασκήσουν πίεση στην Τουρκία σε σχέση με την υπόλοιπη καυτή ατζέντα των αμερικανοτουρκικών αλλά και των εξελίξεων στη Συρία, με παρεμβάσεις τους εναντίον των τουρκικών κινήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Και αυτό το έχει αντιληφθεί η τουρκική πλευρά.
Αλλά η Τουρκία, στη γενικότερη αποσταθεροποιητική τακτική που έχει επιλέξει, φρόντισε τις τελευταίες ημέρες να ρίξει το γάντι και στη Γαλλία, καθώς με τη NAVTEX που εξέδωσε για τις νέες έρευνες του «Barbaros» στην κυπριακή ΑΟΖ, για διάστημα μάλιστα μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2019, δεσμεύει παράνομα περιοχές που εμπίπτουν σε οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ όπου έχει κερδίσει τα δικαιώματα η ιταλική Eni, ενώ προσφάτως μπήκε στην κοινοπραξία και η γαλλική Total.
Εφόσον κριθεί αναγκαίο από τους ιθύνοντες του γαλλικού κολοσσού, σε συνεννόηση προφανώς και με την κυπριακή κυβέρνηση, τότε πιθανότατα θα πρέπει να αναμένεται και γαλλική παρέμβαση, η οποία δεν μπορεί να έχει άλλη μορφή παρά μόνο πίεσης επί του πεδίου, καθώς υπάρχει ισχυρή γαλλική ναυτική παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ σε διπλωματικό επίπεδο είναι μάλλον απίθανο να συγκινηθεί ο κ. Ερντογάν από παραινέσεις ή συστάσεις του Εμανουέλ Μακρόν.
Η τουρκική προκλητικότητα και η προσπάθεια του κ. Ερντογάν να επιβληθεί διά της ισχύος στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο βρέθηκαν στην ατζέντα της επίσκεψης του Κυριάκου Μητσοτάκη στο Παρίσι, καθώς εκτιμάται ότι η Γαλλία, στο πλαίσιο και του νέου, αναβαθμισμένου ρόλου που διεκδικεί στην περιοχή, θα μπορεί να είναι συνεπής και χρήσιμος σύμμαχος έναντι της τουρκικής επιθετικότητας.
Οι γενικότερες εκτιμήσεις πάντως συγκλίνουν στην άποψη ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να προκαλεί, με όχημα τα τέσσερα σκάφη (δύο ερευνητικά, δύο γεωτρύπανα), με στόχο κυρίως να ανατρέψει και να εκτροχιάσει το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας και στο πλαίσιο αυτό δεν θα πρέπει να αποκλείεται και η αποστολή γεωτρύπανου ακόμη και νοτίως της Κύπρου, σε περιοχές που παράνομα και επί μήνες πραγματοποιεί σεισμογραφικές έρευνες το «Barbaros». Το άλλο μέτωπο για την Τουρκία είναι στο Κυπριακό, όπου θα επιτρέψει μόνο τη λύση εκείνη που της προσφέρει «δίκαιο» (όπως η ίδια το αντιλαμβάνεται) μερίδιο στους φυσικούς πόρους της Ανατολικής Μεσογείου…
Σε ό,τι αφορά την ελληνική υφαλοκρηπίδα και το ενδεχόμενο αποστολής τουρκικού ερευνητικού στην κρίσιμη περιοχή μεταξύ Καστελλόριζου και Κύπρου, είναι προφανές ότι αυτό απλώς θα προκαλούσε μια επικίνδυνη ένταση με την Ελλάδα και ένα μέτωπο το οποίο δεν θα είναι εύκολα διαχειρίσιμο από την Τουρκία.
Και υπό τις παρούσες συνθήκες μάλιστα δεν μπορεί να οδηγήσει σε αυτό που θα επιθυμούσε ίσως η Τουρκία, την επιβολή, δηλαδή, μιας μορφής επιδιαιτησίας για όλο το καθεστώς του Αιγαίου, ως πρώτο βήμα για μια λύση συνδιαχείρισης, που είναι εντελώς διαφορετική από την έννοια της συνεκμετάλλευσης, καθώς αφορά οριοθετημένα σύνορα και ΑΟΖ και κοινή εκμετάλλευση των κοιτασμάτων που κείνται εκατέρωθεν της γραμμής οριοθέτησης.
Γιατί ο στόχος της Τουρκίας σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, είναι με απειλές και πειρατικές κινήσεις να επιβάλει στην Ελλάδα συνδιαχείριση 50-50 όλων των πλουτοπαραγωγικών πόρων, ακόμη και στις περιοχές που ανήκουν καταφανώς στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, δυτικά των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, ακόμη και νότια – νοτιοανατολικά της Κρήτης και νότια του Καστελλόριζου.
Διπλωματικές κινήσεις σε ένα διεθνές περιβάλλον που είναι αρνητικό για την Τουρκία, κινητοποίηση και ενίσχυση των παραγόντων αποτρεπτικής ισχύος της Ελλάδας και σαφείς και ξεκάθαρες θέσεις, μακριά από ιδέες υποχωρήσεων προς χάριν του… κατευνασμού διαμορφώνουν ένα πλαίσιο εντός του οποίου η τουρκική προκλητικότητα μπορεί να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά.
Φωτο: tovima