Μαύρα σύννεφα στην παγκόσμια οικονομία
Τα δυσοίωνα σημάδια της νέας παγκόσμιας οικονομικής κρίσης είναι ήδη ορατά, ενώ κυβερνήσεις και αγορές κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν, μάλλον διότι προσπαθούν να κρύψουν τον πανικό τους.
Ακόμη χειρότερα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι αρμόδιοι κοιμούνται τον ύπνο του δικαίου. Κατά το συνήθως συμβαίνον, η Ευρωπαϊκή Ένωση μοιάζει πάντα με τον απατημένο σύζυγο, ο οποίος το μαθαίνει τελευταίος. Και για να θυμηθούμε μια παροιμία άκρως διαδεδομένη στην Ελλάδα, η Ευρωπαϊκή Ένωση «κοιμάται όρθια και πληρώνει και ξενοδοχείο».
Τούτο οφείλεται και στο γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να ζει υπό τη νάρκωση της γερμανικής οικονομικής παντοκρατορίας, όμως η ίδια η Γερμανία ξέρει καλά τι συμβαίνει και απλώς κρύβει το πρόβλημα κάτω από το χαλί. Κατ’ ουσία είναι η πιο φοβισμένη, αφού, παρά τα τερτίπια των αριθμών που μαγειρεύει, είναι ήδη σε ύφεση, που θα γίνει βαθύτερη το 2020.
Η παγκόσμια οικονομική κρίση φαίνεται να παίρνει, αυτήν τη φορά, τη μορφή παγκόσμιας ύφεσης, μακράς διάρκειας και μεγάλου βάθους. Οι ενδείξεις της παγκόσμιας ύφεσης είναι ήδη ορατές, όπως δείχνει, π.χ., η αντιστροφή στην καμπύλη αποδόσεων των αμερικανικών ομολόγων. Δηλαδή, στις υψηλές αποδόσεις που έχουν τα ομόλογα μικρής διάρκειας, π.χ., πενταετή, σε αντίθεση με τα δεκαετή. Ίδιες τάσεις παρουσιάζουν και άλλα ομόλογα, ιδίως δε εκείνα που επηρεάζονται πολύ από την αμερικανική οικονομία, όπως είναι τα ομόλογα του Ηνωμένου Βασιλείου.
Το ότι έρχεται «τσουνάμι» παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, πολύ χειρότερο από εκείνο του 2008 με τη Lehman Brothers, προκύπτει από την ίδια τη συμπεριφορά των επενδυτών διεθνώς. Εκείνοι που μέχρι πριν από λίγους μήνες, μόλις, δεν άφησαν ευκαιρία επικερδούς επένδυσης που να μην την αδράξουν, τώρα αποφεύγουν κάθε επενδυτική δραστηριότητα, ακόμη και αν το ρίσκο φαίνεται μικρό. Προφανώς φοβούνται ότι μια παγκόσμια οικονομική αναταραχή θα συμπαρασύρει και τις επενδύσεις, ιδίως τις μεγάλες, οπότε η καταστροφή δεν μπορεί να αποκλεισθεί. Γι’ αυτό και ακολουθούν την προσφιλή τους, σε παρόμοιες περιπτώσεις, τακτική της σιγουριάς και της μη έκθεσης σε οποιονδήποτε επενδυτικό κίνδυνο.
Τι κάνουν λοιπόν οι επενδυτές; Καταφεύγουν, σαν τα φοβισμένα ζώα, σε πιο ασφαλείς λύσεις, έστω και αν οι λύσεις αυτές δεν έχουν μεγάλο κέρδος, και ακόμη παραπέρα, έστω και αν οι λύσεις αυτές κοστίζουν κάπως. Γι’ αυτό βλέπετε τους επενδυτές να μην κάνουν μεν επενδύσεις, αλλά να αγοράζουν –και έτσι να επενδύουν– το χρέος κρατών που θεωρούν ασφαλή οικονομικώς.
Δηλαδή, αγοράζουν κρατικά ομόλογα ισχυρών οικονομικώς κρατών, θεωρώντας ότι έτσι εξασφαλίζουν τα χρήματά τους. Με τον τρόπο αυτό τα πιο πάνω κράτη λειτουργούν για τους επενδυτές και ως θυρίδες ή θησαυροφυλάκια, στα οποία μάλιστα πολλές φορές πληρώνουν ενοίκιο, αντί να αποκομίζουν κέρδος.
Έτσι εξηγείται ένα τελευταίο φαινόμενο, που παρουσιάζεται μεν ουδέτερο οικονομικώς, πλην όμως στο βάθος είναι εξαιρετικά ανησυχητικό. Πρόκειται για το φαινόμενο ολοένα και πολλαπλασιαζόμενων κρατών, των οποίων τα ομόλογα αγοράζουν οι επενδυτές, όχι μόνο δίχως κέρδος από την πλευρά τους, αλλά πληρώνοντας ενοίκιο, όπως τονίστηκε προηγουμένως.
Ουδέποτε στο παρελθόν είχαμε τόσα κράτη, οι επενδυτές των οποίων αγοράζουν τα ομόλογα όχι μόνο χωρίς κέρδος, αλλά με αρκετά υψηλό και ολοένα αυξανόμενο αρνητικό επιτόκιο. Δείτε ποια είναι σήμερα τα κράτη αυτά, με συνήθη ύποπτη την Ελβετία: Ελβετία -1,087%, Γερμανία -0,686%, Δανία -0665%, Ολλανδία -0,567%, Γαλλία -0,412%, Σουηδία -0,419%, Φινλανδία -0,412%, Βέλγιο -0,361%, Ιαπωνία -0,224%, Σλοβενία -0,216%, Ιρλανδία -0,109%, Σλοβακία -0,41%.