Μετά την κοίμηση του Γεράσιμου γνώρισα τον αδελφό μου…
Ο Αθανάσιος Φωκάς, ακαδημαϊκός – καθηγητής Cambridge, μιλάει για τον αδελφό του, Μητροπολίτη Κεφαλληνίας Γεράσιμο, που πέθανε ξαφνικά λίγες μέρες μετά την εκλογή του
-Ο κόσμος σήμερα έχει ανάγκη περισσότερο από κάθε άλλη περίοδο άτομα σαν τον Γεράσιμο…
«Ο Γεράσιμος ζούσε με τέτοιο τρόπο που είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι ήταν συνεπής με την επιβίωσή του. Αυτό με απασχόλησε, αλλά με απασχόλησε ιδιαίτερα μετά την κοίμηση του Γεράσιμου, όταν πλέον και επιτέλους κατάλαβα, γνώρισα αν θέλετε, τον αδελφό μου. Και σε αυτό το βασικό ερώτημα, τουλάχιστον για εμένα, θα προσπαθήσω να απαντήσω».
«Ο πόνος παραμένει μεγάλος. Θα μιλήσω για τον αδελφό μου. Θα προσπαθήσω να φανώ ψύχραιμος, γιατί η σημερινή εκδήλωση, τόσο από χριστιανικής όσο κι από κοινωνικής απόψεως, θα πρέπει να θεωρηθεί ως εορτασμός της ζωής του Γερασίμου».
«Όπως είναι γνωστό, ο Γεράσιμος για πολλά χρόνια είχε να αντιμετωπίσει την ανυποχώρητη και ισχυρή αντίδραση του πατέρα μας. Πρέπει όμως να τονιστεί ότι, παρά τη φαινομενική τους διαφορετικότητα, ο Γεράσιμος κι ο πατέρας μας είχαν πολλά κοινά σημεία. Εξάλλου, μετά το θάνατο της μάνας μας, υπήρξε πλήρης συμφιλίωση και ο Γεράσιμος ήταν αυτός που περιποιήθηκε τον πατέρα μας στα τελευταία χρόνια της ζωής του.
Ένα από τα σημαντικά κοινά τους σημεία ήταν η μεγάλη κοινωνικότητα που χαρακτήριζε και τους δύο, καθώς και η σημασία που απέδιδαν και οι δύο στην προσφορά προς τον συνάνθρωπο. Βεβαίως, με τον Γεράσιμο η προσφορά του στον άνθρωπο φτάνει στην αποθέωσή της. Γιατί; Σαν αποτέλεσμα του ότι ο Γεράσιμος είχε ενστερνιστεί πλήρως την έννοια της χριστιανικής Αγάπης.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πολλές από τις έννοιες του Χριστιανισμού είχαν ήδη εκφραστεί, σε κάποια πρώιμη μορφή, από τους αρχαίους Έλληνες. Για παράδειγμα, με βάση τη Θεωρία των Ψυχών του Πλάτωνα και της ερμηνείας αυτής της θεωρίας από τους νεοπλατωνικούς φιλοσόφους, ακόμα και οι ψυχές αυτών που έχουν εκπέσει ήταν κάποτε άχραντες.
Κατά συνέπεια, ο σωτήριος ρόλος του δασκάλου, όπως Σωκράτης, ήταν απλώς να υπενθυμίσει τη γνώση και την αρετή που υπάρχει στις ψυχές των κοινών ανθρώπων. Ο Χριστιανισμός όμως εισήγαγε μία εντελώς πρωτόγνωρη έννοια, την έννοια της Αγάπης: αγάπα τον πλησίον σου ως εαυτόν. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο είναι εύκολο να συνοψίσουμε τη ζωή του Γεράσιμου. Η ζωή του αποτελούσε απλώς ενσάρκωση αυτής της μεγαλειώδους έννοιας της Χριστιανικής Αγάπης. Αυτή η ταύτιση έγινε προφανής για μένα όταν τελικά γνώρισα τον αδελφό μου. Δυστυχώς αυτή η γνωριμία επετεύχθη μετά την κοίμησή του, σαν αποτέλεσμα κυρίως πληθώρας εκπληκτικών μαρτυριών για τη ζωή και το έργο του Γερασίμου.
Βεβαίως γνώριζα, λόγω των ιδεολογικών μας συζητήσεων, τη μεγάλη του πίστη. Γνώριζα εν μέρει το φιλανθρωπικό του έργο. Θυμάμαι ότι ο πατέρας μου μού έλεγε: ‘‘ο μισθός του τού φτάνει για μια εβδομάδα’’. Δεν καταλάβαινα. Μετά μου εξηγούσε πως μετά από μια εβδομάδα πήγαινε στον πατέρα μου και του ζητούσε χρήματα για να τα μοιράζει. Γνώριζα για τον μεγάλο αριθμό των ατόμων που εξομολογούσε και ότι πολλές φορές στην εξομολόγηση, όπως μου έλεγε ο ίδιος, άφηνε κομμάτι της ψυχής του. Γνώριζα εν μέρει την αγάπη του κόσμου. Και μάλιστα, όταν μου έλεγε πως δεν αντέχει άλλο, από τον φοβερό πόλεμο ορισμένων μικρόψυχων ατόμων του περιβάλλοντός του, του έλεγα: ‘‘Γεράσιμε, έχεις υποχρέωση να αντλείς δύναμη από την αγάπη του κόσμου’’. Δε γνώριζα όμως ούτε το μέγεθος της προσφοράς του, ούτε το βάθος της αγάπης του κόσμου. Νομίζω βέβαια ότι κανείς δε θα γνωρίσει ποτέ το μέγεθος του έργου του, γιατί είχε την μοναδική ικανότητα να το κρύβει από όλους.
Επιτρέψτε μου να αναφέρω μόνο ένα παράδειγμα αγάπης του κόσμου. Στο μνημόσυνο του τον Ιούνιο του 2016 με πλησιάζει μια όμορφη κοπέλα, καλοντυμένη, η οποία μου σφίγγει το χέρι και με δάκρυα στα μάτια μου λέει: ‘‘Κύριε Φωκά, ο αδελφός σας ήταν για μένα τα πάντα στη ζωή’’.
Βαρθολομαίος: Η προσευχή του έχει πολύ μεγάλη βαρύτητα
Επίσης δεν γνώριζα την οικουμενικότητα του αδελφού μου. Ένα μόνο παράδειγμα. Ένα σοβαρό, αξιόπιστο ζευγάρι, μας εξιστορεί με τη γυναίκα μου τη Ρεγγίνα την εξής ιστορία, τον Αύγουστο του 2015. Ο Γεράσιμος έχει διοργανώσει μία εκδρομή στην Κωνσταντινούπολη και το ζευγάρι αυτό περιμένει να πάρει αντίδωρο από τον Πατριάρχη. Μπρος στο ζευγάρι γονατίζει μία μάνα, η οποία με δάκρυα λέει στον Πατριάρχη να τη βοηθήσει, γιατί ο γιος της 26 ετών πάσχει από λευχαιμία.
Ο Πατριάρχης τη σηκώνει και της λέει: ‘‘Βεβαίως θα προσευχηθώ για τον γιο σας. Αλλά βλέπετε αυτό τον Ιερωμένο’’, και της δείχνει στο πίσω μέρος τον Γεράσιμο. ‘‘Να του ζητήσετε να προσευχηθεί κι αυτός, διότι η προσευχή του έχει πολύ μεγάλη βαρύτητα’’. Μου ήταν δύσκολο να πιστέψω αυτή την ιστορία, παρόλο που το ζευγάρι αυτό είναι εξαιρετικά σοβαρό και αξιόπιστο. Και παρόλο που ο συνάδελφος μου στην Ακαδημία Αθηνών Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ιωάννης Ζηζιούλιας επανειλημμένως μου είχε αναφέρει για την αγάπη του Πατριάρχη προς τον Γεράσιμο.
Τον Οκτώβριο όμως του ιδίου έτους, προσκεκλημένοι του Αρχιεπισκόπου Μεγάλης Βρετανίας κ. Γρηγορίου, είχαμε τη μεγάλη τιμή μαζί με τη Ρεγγίνα να συναντηθούμε με τον Πατριάρχη. ‘‘Βεβαίως αυτά είπα σε αυτή τη μάνα’’. Κι άρχισε να μου λέει τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του Γεράσιμου. Φεύγοντας, σε μια μεγάλη αίθουσα σαν αυτή, αναφωνούσε: ‘‘Το μόνο που χρειαζόμαστε είναι να έχουμε την ευχή του’’.
Αλβανίας: Έχουμε τον δικό μας Άγιο Γεράσιμο
Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος Γιαννουλάτος, ο οποίος ήταν πνευματικός του Γεράσιμου, μου είπε το καλοκαίρι του 2015: ‘‘Η ζωή μας Θανάση μου, εσένα ως αδελφός του κι εμένα ως πνευματικός του, θα είναι πλέον πολύ καλύτερη, γιατί έχουμε τον δικό μας Άγιο Γεράσιμο’’.
Θα υπάρξουν άλλοι; Ας ελπίσουμε. Επειδή η δύναμη του παραδείγματος είναι μεγάλη, όσο πιο ζωντανή κρατιέται η μνήμη του αδελφού μου, τόσο περισσότερο μεγαλώνουν οι πιθανότητες ότι θα υπάρχουν συνεχιστές του μεγάλου έργου του».
—————
Χθες, Σάββατο, έγιναν τα αποκαλυπτήρια της προτομής του, λίγα μέτρα από τη Μητρόπολή του, που δεν πρόλαβε να διοικήσει, γιατί ξημερώματα της 22ας Ιουνίου 2015 έφυγε από ανακοπή της καρδιάς. Η χειροτονία του είχε γίνει μόλις 22 μέρες πριν, στις 31 Μαΐου, στον Άγιο Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη.