Δυτικά Βαλκάνια

Του
ΕΙΔΙΚΟΥ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗ

Είναι φορές που η Ιστορία εκδικείται από την ίδια την επιλογή της ονοματολογίας και των γεωγραφικών προσδιορισμών. «Αγκάθι» και «σπαζοκεφαλιά» για την ευρωπαϊκή διπλωματία, στο μαλακό υπογάστριο της Ευρώπης, φέρεται να είναι η περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων. Σε απλά ελληνικά, η Αλβανία και η γεωγραφική περιοχή που καλύπτει το μεγαλύτερο κομμάτι της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Της χώρας που ο τεμαχισμός και η διάλυσή της έφεραν την Ευρώπη αντιμέτωπη με το παρελθόν της. Με συνέπειες που ακόμα και σήμερα βιώνουμε. Πέρα βέβαια από τα φαντάσματα της «κόλασης του Δάντη», που μέσα από τις πρωτοφανείς αγριότητες μας κατέκλυσαν. Και υπενθύμισε ότι δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις, αλλά ούτε και πολιτική που προσιδιάζει σε ασκήσεις επί χάρτου.

Η ειρωνεία είναι πως οι δύο αυτές χώρες, η Αλβανία, που δείχνει να παρασύρεται σε χίμαιρες μεγαλοϊδεατισμού, και η πρώην Γιουγκοσλαβία, ήταν ήδη από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου τα «άτακτα παιδιά» του «Υπαρκτού Σοσιαλισμού» σε όλες τις εκφάνσεις του. Τόσο ο Χότζα, όσο και ο Τίτο επιδίωξαν τον απογαλακτισμό τους, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, από τη Σοβιετική Ένωση και τις τάσεις της ηγεσίας της, βυθίζοντας ο μεν πρώτος τον λαό του στην απόλυτη ένδεια και τον απομονωτισμό, την ώρα που ο δεύτερος διαμόρφωνε τον δικό του «τρίτο δρόμο» και εξωράιζε τα Γκουλάγκ του απολυταρχισμού του, με ευνοϊκές συνέπειες στο βιοτικό επίπεδο των τότε Γιουγκοσλάβων.

Οι ιδιαιτερότητες αυτές του «Τριγώνου των Βερμούδων», του σοσιαλισμού των Δυτικών Βαλκανίων, εξασφάλισαν στους εμπνευστές του ιδιαίτερη μεταχείριση και ανοχή από τη Δύση, με ζημία των δικών μας εθνικών συμφερόντων. Τόσο σε σχέση με τον Ελληνισμό της Βορείας Ηπείρου, όσο και σε σχέση με την τυχοδιωκτική κατασκευή του «Μακεδονικού».

Σήμερα η Ευρώπη αναμετράται και πάλι με το παρελθόν της και θέλει να ξορκίσει τους δαίμονες, που εν πολλοίς η ίδια απελευθέ­ρωσε. Ως λύση έναντι νέων εστιών έντασης προβάλλεται η επίσπευση της ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων στην Ένωση. Μια προσέγγιση αν μη τι άλλο υπεραπλουστευτική, που δεν μπορεί να τη δικαιολογήσει οποιαδήποτε απειλή περί διείσδυσης τρίτων κρατών.

Είναι εξάλλου ουτοπικό να πιστεύει κανείς ότι οι βαλκάνιοι Σλάβοι θα ξεκόψουν από τη μήτρα του ρωσικού πανσλαβισμού ή ότι θα αρνηθούν «τις κινεζικές επενδύσεις». Ομοίως οι Μουσουλμάνοι των Δυτικών Βαλκανίων θα αγκιστρωθούν ακόμα περισσότερο στα πετροδόλαρα των Σαουδαράβων και των κρατών του Κόλπου για να διαφυλάξουν τη συνέχεια της παρουσίας τους. Και ούτε λόγος βέβαια να γίνεται για περιστολή των αλβανικών βλέψεων, που θα έχουν και τη σφραγίδα πλέον της ευρωπαϊκής νομιμότητας.

Τα Δυτικά Βαλκάνια έχουν ακόμα μεγάλη διαδρομή να διανύσουν. Κανείς δεν αμφισβητεί τη σπουδαιότητά τους για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Η λεγόμενη «οδός των Δυτικών Βαλκανίων» ήταν εξάλλου αυτή που κυριολεκτικά έπνιξε με την πλημμυρίδα των μεταναστών και προσφύγων τα βορειοευρωπαϊκά κράτη το 2015. Χρειάζεται ωστόσο πραγματισμός, για να μην οδηγηθούμε σε διάχυση, αντί για διαχείριση των εγγενών προβλημάτων που αντιπροσωπεύουν.

Δεν μπορεί να αγνοηθεί ότι ακόμα και οι δύο πλέον δυτικόστροφες Δημοκρατίες της πρώην Γιουγκοσλαβίας, η Κροατία και η Σλοβενία, μολονότι είναι πλέον μέλη της Ένωσης, δεν έχουν επιλύσει τις μεταξύ τους συνοριακές διαφορές. Οι αναλογίες είναι αποκαρδιωτικές σε σχέση με τα κράτη των σημερινών Δυτικών Βαλκανίων.

Σε πρώτο χρόνο, το μεγάλο στοίχημα είναι να αναδειχθεί η λειτουργία τους ως μιας περιφερειακής αγοράς, με τεχνογνωσία, χρηματοδότηση και επενδύσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στο πρότυπο που αναπτύχθηκε και το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Μέσα από τη δημιουργία μιας αλληλεξαρτώμενης και προσοδοφόρας οικονομίας θα αμβλυνθούν οι εθνοτικές εντάσεις και θα θαφτούν τα τραύματα του πρόσφατου παρελθόντος. Η ένταξη στη συνέχεια θα είναι διαδικαστική μετεξέλιξη. Έχουμε τις παραστάσεις και την εμπειρία. Είναι ανεύθυνο και ολέθριο να αναζητούνται πειραματισμοί.