Tι σημαίνουν τα κυρωτικά μέτρα της ΕΕ κατά της Τουρκίας; – Μπορεί η Άγκυρα να τα αγνοήσει;
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.
Για πρώτη φορά στην πρόσφατη ιστορία του, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, που συνήλθε στις Βρυξέλλες 20 – 21 Ιουνίου, αποφάσισε μεταξύ άλλων να αναθέσει στα αρμόδια κοινοτικά όργανα τη σύνταξη στοχευμένων κυρωτικών μέτρων κατά της Τουρκίας για την παραβατική συμπεριφορά της με διενέργεια γεωτρήσεων εντός της κυπριακής ΑΟΖ, αλλά και τις συνεχείς προκλήσεις έναντι της Ελλάδας με καθημερινές παραβιάσεις του εναερίου και θαλάσσιου χώρου στο Αιγαίο.
Είχε προηγηθεί ανάλογη τοποθέτηση, λίγες ημέρες νωρίτερα, του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων, που συνέρχεται σε επίπεδο Υπουργών Εξωτερικών, η οποία ετέθη υπόψη του Συμβουλίου Κορυφής, που το υιοθέτησε, χωρίς να υπάρχουν επιφυλάξεις από καμία χώρα-μέλος.
Πρόκειται για σαφή και ουσιαστική προειδοποίηση προς την Άγκυρα και όχι για συνηθισμένα ευχολόγια, γεγονός που αποδεικνύει ότι η συμπεριφορά της Άγκυρας προκαλεί τη γενική αποδοκιμασία και συγχρόνως ανησυχία του συνόλου των 28 χωρών που απαρτίζουν την ΕΕ. Ορισμένοι έσπευσαν να απομειώσουν τη σημασία της απόφασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, προεξοφλώντας ότι η Τουρκία ή το καθεστώς Ερντογάν θα τα αγνοήσει και τα κυρωτικά μέτρα θα αποδειχθούν αναποτελεσματικά. Ελπίζω να μην ανέμεναν να αποστείλει η ΕΕ τα… φουσάτα της για να σωφρονίσει την Άγκυρα, αφού ούτε το ΣΑ του ΟΗΕ θα ήταν εύκολο να το αποφασίσει.
Το καθεστώς Ερντογάν, ήδη, μετά την τοποθέτηση και απόφαση του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων, έσπευσε να αποστείλει –εκτός από Λευκωσία και Αθήνα– ένα non paper με το οποίο ζητάει να μην αναμειγνύονται σε θέματα που αφορούν τη διεκδίκηση νομίμων συμφερόντων της στην ΑΟΖ της Ανατολικής Μεσογείου! Αλλά ας επανέλθουμε στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, την οποία χαρακτηρίζει ασυνήθης σκληρή γλώσσα, ενώ αποκρυσταλλώνει το χαμηλότερο επίπεδο σχέσεων μεταξύ ΕΕ – Τουρκίας από της εγκαθιδρύσεώς τους.
Πλέον, συγκεκριμένα, το ΕΣ επιβεβαιώνει τα συμπεράσματα προηγούμενων Συμβουλίων και ιδιαίτερα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Μαρτίου 2018, που καταδίκαζε απερίφραστα τις παράνομες ενέργειες της Άγκυρας τόσο στην Ανατολική Μεσόγειο όσο και στο Αιγαίο. Η τελευταία Σύνοδος εκφράζει τις σοβαρές ανησυχίες για τις παράνομες γεωτρήσεις της Τουρκίας εντός της κυπριακής ΑΟΖ και καταγγέλλει ότι η Άγκυρα δεν έχει λάβει υπόψη και δεν έχει ανταποκριθεί στις εκκλήσεις της ΕΕ να σταματήσει αυτές τις δραστηριότητες.
Υπογραμμίζεται ο αρνητικός αντίκτυπος των παράνομων ενεργειών της Τουρκίας στις σχέσεις με την ΕΕ, ενώ επαναλαμβάνεται η έκκληση για αυτοσυγκράτηση και σεβασμό των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου και καλείται εκ νέου η Άγκυρα να απόσχει από τέτοιες ενέργειες. Περαιτέρω, το Συμβούλιο επικροτεί την πρόσκληση που απευθύνθηκε στην Επιτροπή και την ΕΥΕΔ, ώστε να υποβάλουν, χωρίς καθυστέρηση, επιλογές για κατάλληλα στοχευμένα μέτρα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αφού επαναλαμβάνει την αλληλεγγύη προς την Κύπρο, καταλήγει ότι θα παρακολουθεί επισταμένως και θα επανέλθει αναλόγως των εξελίξεων.
Αν και δεν γίνεται σαφής αναφορά για το είδος και τη μορφή που θα έχουν τα στοχευμένα αυτά μέτρα, από διάφορες δηλώσεις και σχόλια αξιωματούχων της Ένωσης και του Τύπου μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται το πάγωμα των προενταξιακών διαπραγματεύσεων, όπως και των προβλεπομένων κονδυλίων, μέτρα κατά προσώπων και εταιρειών που συναλλάσσονται με την ΕΕ και με τις χώρες-μέλη χωριστά. Οι επιπτώσεις στην τουρκική οικονομία θα είναι σημαντικές, με την επιστροφή του ΔΝΤ να καθίσταται αναπόφευκτη.
Ο Ερντογάν είχε εγγράψει στις μεγαλύτερες επιτυχίες του την αποχώρηση, προ ετών, του ΔΝΤ από τη χώρα. Στη σύνταξη και υπόδειξη των στοχευμένων μέτρων θα εμπλακεί και η Επίτροπος για τις Εξωτερικές Σχέσεις κ. Μαργκαρίτα Μογκερίνι, ενώ δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο να τεθούν υπόψη και του Συμβουλίου, που θα συνέλθει εκτάκτως τη Δευτέρα 1 Ιουλίου, με κύριο αντικείμενο την εκλογή του νέου προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και άλλων αξιωματούχων της Ένωσης.
Όπως αναφέρεται παραπάνω, οι πρώτες αντιδράσεις της Άγκυρας ήταν αρνητικές, συστήνοντας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να μην ενεργεί ως Διεθνές Δικαστήριο, παραβλέποντας βέβαια ότι η ίδια η Τουρκία επιδικάζει στον εαυτό της μέρος της κυπριακής ΑΟΖ. Έγκυροι αναλυτές εκτιμούν ότι θα ήταν πολύ δύσκολο το καθεστώς Ερντογάν να αγνοήσει ή να περιφρονήσει τις προειδοποιήσεις της ΕΕ.
Σε μια στιγμή μάλιστα που η κυριαρχία του στον πολιτικό τομέα αρχίζει να αμφισβητείται και ήδη εμφανίζεται ισχυρός πολιτικός αντίπαλος, ο νικητής των επαναληπτικών εκλογών για την ανάδειξη του δημάρχου του μεγαλύτερου δήμου της χώρας, της Κωνσταντινούπολης, Ιμάμογλου.
Στη συμπεριφορά της Τουρκίας θα μετρήσουν και οι εξελίξεις στο θέμα της απόκτησης του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος των S-400, για την οποία οι ΗΠΑ είναι κάθετα αντίθετες. Με πολύ ενδιαφέρον αναμένεται το αποτέλεσμα της συνάντησης του Ερντογάν με τον αμερικανό Πρόεδρο κ. Τραμπ, που θα γίνει προσεχώς, στο πλαίσιο της συνάντησης των G-20.
Σε περίπτωση επιμονής του Ερντογάν στην προμήθεια των S-400 η ΕΕ θα αποκτήσει έναν ισχυρό σύμμαχο, τις ΗΠΑ, και ο τούρκος Πρόεδρος θα πρέπει τότε να πείσει τους συμπατριώτες του ότι η Τουρκία μπορεί να τα βάλει με όλους, μόνη εναντίον όλων, όπως ήταν ο τίτλος ενός επιτυχημένου φιλμ, τύπου γουέστερν σπαγγέτι.