Γ. Χαραλαμπίδης: Η Τουρκία απειλεί την ΕΕ με άνοιγμα της κάνουλας του Προσφυγικού

Του
ΓΙΑΝΝΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗ 
Δρος Διεθνών Σχέσεων

-Ποια τα στοχευμένα μέτρα, τα προβλήματα και η δυνατότητα της Ελλάδας να κλείσει τα σύνορα

Οι Τούρκοι, αφού κατέβασαν τρυπάνι ανοικτά της Πάφου με τον «Πορθητή», τώρα ετοιμάζονται να πράξουν το ίδιο και στη θαλάσσια περιοχή της Καρπασίας. Η Κυπριακή Δημοκρατία ζήτησε την έ­μπρακτη αλληλεγγύη της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων αποφάσισε την περασμένη Πέμπτη να δώσει εντολή προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Υπηρεσία Εξωτερικών Υποθέσεων, όπως υποβάλουν στοχευμένα μέτρα προκειμένου να αντιμετωπισθεί η τουρκική επιθετικότητα και προκλητικότητα εντός της κυπριακής ΑΟΖ.

Ο προβληματισμός των εταίρων
Βεβαίως, τα στοχευμένα μέτρα δεν έχουν ακόμη καθοριστεί. Για τη λήψη των συναφών τελικών αποφάσεων, ποια θα είναι δηλαδή αυτά τα μέτρα, πώς και πότε θα επιβληθούν, οι εταίροι της Ελλάδας και της Κύπρου προβάλλουν δύο βασικούς, προβληματισμούς:

Πρώτον, εάν επιβάλουμε κυρώσεις και τα τσουγκρίσουμε με την Τουρκία και τερματίσει τις προκλήσεις της, τι θα πράξει την επομένη η Λευκωσία; Η απάντηση της κυπριακής κυβέρνησης και της συμπολιτευόμενης αντιπολίτευσης του ΑΚΕΛ είναι η εξής: Θα πάμε σε συνομιλίες και θα εμπλέξουμε σε αυτές και την Τουρκία, δηλαδή τον Ερντογάν. Επί τούτου η απάντηση μερίδας των εταίρων είναι η ακόλουθη: Θα συγκρουσθούμε εμείς με την Τουρκία για τα δίκαια της Κύπρου και θα πληρώσουμε κόστος και εσείς την επομένη θα συναγελάζεστε με τον Ερντογάν; Πώς θα τα βρείτε εσείς με τον Ερντογάν, όταν δεν τα βρίσκουμε εμείς;

Όταν η ίδια η ΕΕ λαμβάνει μέτρα λόγω δημοκρατικών ελλειμάτων στη χώρα του, αλλά δεν ακούει; Στο δε ερώτημα για το αν η Λευκωσία έχει εναλλακτικό τρόπο δράσης, τόσο η κυβέρνηση, όσο και η αντιπολίτευση σηκώνουν τα χέρια ψηλά.

Δεύτερον, οι εταίροι φοβούνται ότι το κεντρικό αντίμετρο της Τουρκίας στην επιβολή κυρώσεων είναι το άνοιγμα της κάνουλας του Μεταναστευτικού, το οποίο η Άγκυρα έχει μετατρέψει από ανθρωπιστικό ζήτημα σε οικονομική, κοινωνική και πολιτική απειλή για την Ευρώπη. Έχει ναρκοθετήσει τη διαδικασία από το Αιγαίο ως τις Βρυξέλλες. Τόσο η Κεντροδεξιά, όσο και οι Σοσιαλιστές και η Αριστερά φοβούνται ότι ένα νέο μεταναστευτικό ρεύμα από την Τουρκία μπορεί να εξελιχθεί σε «τσουνάμι», οδηγώντας σε αύξηση των ακροδεξιών στην Ευρώπη και οξύνοντας τα ήδη υφιστάμενα προβλήματα.

Αναπροσαρμογή θέσεων
Επί τη βάσει των ανωτέρω, η ουσία είναι η εξής: Εάν οι εταίροι μας συγκρουστούν με την Τουρκία, θα πρέπει να αντιληφθούν ότι δεν θα έχουν μόνο κόστος, αλλά και όφελος, και δη από τα ενεργειακά. Εμείς εμπράκτως πρέπει να τους πείσουμε. Όταν όμως ακούν τις ηγεσίες του ΑΚΕΛ και του ΔΗΣΥ να αναφέρονται σε αγωγό προς την Τουρκία με τη λύση του Κυπριακού και ότι τα δικά μας πλεονεκτήματα θα τα παραχωρήσουμε στην Άγκυρα, γιατί να συγκρουστούν μαζί της, αφού αυτή που σήμερα προβάλλουμε ως δική μας ενεργειακή πηγή θα τη μεταβιβάσουμε με τις συνομιλίες και τη λύση στην Τουρκία;

Αφήστε που αρκετοί από τους Ευρωπαίους έχουν κατανοήσει ό,τι και οι Ισραηλινοί. Ότι, δηλαδή, με την υπό συζήτηση λύση της ομοσπονδίας οι αποφάσεις θα λαμβάνονται από την Τουρκία μέσω των δομών του κράτους και της ισότιμης, όπως η Άγκυρα την εννοεί, συμμετοχής των Τουρκοκυπρίων. Άρα η επιβολή στοχευμένων μέτρων σε βάρος της Άγκυρας περνά μέσα από τις απαντήσεις σειράς προβληματισμών και αναπροσαρμογής θέσεως, ενταγμένων σε συγκροτημένη στρατηγική:

1. Μήπως είναι αφελές να πιστεύουμε ότι η ΕΕ θα τα τσουγκρίσει ή ακόμη και θα συγκρουσθεί με την Τουρκία, ενώ εμείς θα καθόμαστε στους καναπέδες, χωρίς να έχουμε δική μας αξιόπιστη αποτροπή και συμμαχίες; Δεν θα πρέπει να σκεφτούμε πώς θα λαδώσουμε τη μηχανή; Δεν θα πρέπει να εξετάσουμε, στη λογική της αποτροπής, την αγορά οπλικών συστημάτων από τους συμμάχους μας και τη συμμετοχή σε παραγωγές εντός ΕΕ;

2. Δεν θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε στους εταίρους ποιος θα κάνει τα επόμενα χρόνια κουμάντο στις πηγές ενέργειας, για τις οποίες σήμερα ζητούμε στήριξη επειδή είναι δικές μας; Το τονίζουμε αυτό, διότι σε περίπτωση επιβολής της υπό συζήτηση ομοσπονδιακής λύσης η διαχείριση θα γίνεται από την Τουρκία. Το Ισραήλ φλερτάρει σήμερα μαζί μας διότι είναι στη γειτονιά μας και διότι η Τουρκία το προκαλεί και θέλει να του κλέψει τον περιφερειακό του ρόλο. Ανάλογη είναι και η στάση των ΗΠΑ, οι οποίες όμως θα μας γυρίσουν την πλάτη, εάν κλείσει το παράθυρο της ευκαιρίας, που προκύπτει για μας μέσα από την αντιπαράθεσή τους με τον Ερντογάν.

Και δεν θα έχουν αυτές την ευθύνη, αλλά εμείς. Βλέπουμε τη διαφορετικότητα των συμφερόντων που υπάρχουν μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας από τη μία και μεταξύ Ισραήλ – ΗΠΑ από την άλλη, με σημείο αναφοράς την Κύπρο και το φυσικό αέριο. Διαφαίνεται ταυτοχρόνως η γεωπολιτική και θεσμική σημασία του EastMed, επί του οποίου μπορούν να οικοδομηθούν κοινά συμφέροντα, που δεν είναι οικοδομημένα σήμερα. Είναι στα χαρτιά, όπως και οι όποιες συμμαχίες μας. (Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μας πέφτει λίγο το τερματικό.)

Μέτρα και ισοδύναμα ανταλλάγματα
Υπό αυτές τις συνθήκες, η κυβέρνηση μαζί με τους ευρωπαίους εταίρους βρήκαν τη γνωστή φόρμουλα σε επίπεδο Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών και σε επίπεδο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, με την οποία εντέλλονται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Υπηρεσία Εξωτερικών Υποθέσεων, όπως εισηγηθούν τη λήψη στοχευμένων μέτρων κατά της Τουρκίας.

Ποια θα μπορούσαν να ήταν τα μέτρα αυτά θα το δούμε στη συνέχεια. Σημειώνουμε πάντως ότι τα τουρκικά ενταξιακά κεφάλαια είναι παγωμένα με υπαιτιότητα της Άγκυρας, ούτως ή άλλως συζητούνταν το θέμα της περικοπής προενταξιακών κονδυλίων και ούτως ή άλλως ήταν δύσκολο να προχωρήσει η εμβάθυνση της τελωνειακής ένωσης. Εάν η λήψη μέτρων αφορά αυτά τα οποία είναι ήδη αποφασισμένα από τους εταίρους, τότε τι μύγα τσίμπησε την Άγκυρα; Συνεπώς, τα στοχευμένα μέτρα μπορούν να ξεκινούν από:

1. Τον αποκλεισμό της Τουρκίας από τη συμμετοχή της σε διεθνή forums ή την αναστολή του Συμβουλίου Σύνδεσης Τουρκίας – ΕΕ; Θα ήθελε κάτι τέτοιο η Λευκωσία; Το τονίζουμε αυτό, διότι όταν γινόταν λόγος για αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την ΕΕ ή και διακοπή τους, τόσο η Αθήνα, όσο και η Λευκωσία έλεγαν όχι.
2. Την απαγόρευση εισόδου εντός της ΕΕ σε πολιτικούς και επιχειρηματίες που εμπλέκονται στο θέμα των γεωτρήσεων και αποκλεισμό από την αγορά εταιρειών που συμμετέχουν με οποιονδήποτε τρόπο στη διαδικασία.
3. Πάγωμα λογαριασμών σε όσους εμπλέκονται στη υπόθεση.
4. Την επιβολή εμπάργκο όπλων.
5. Λήψη στοχευμένων εμπορικών και άλλων κυρώσεων επί της Τουρκίας.

Εάν βεβαίως ζητήσουμε, για παράδειγμα, αυτά τα μέτρα από τους Ευρωπαίους, θα πρέπει και εμείς:

Α. Να είμαστε έτοιμοι να προστατεύσουμε τα δικά τους συμφέροντα. Εφόσον η Τουρκία απειλεί να ανοίξει την κάνουλα του Προσφυγικού για να πνίξει την Ελλάδα και να προκαλέσει πρόσθετα προβλήματα στην υπόλοιπη Ευρώπη, το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: Θα ήταν έτοιμη η Αθήνα να κλείσει τα σύνορά της με την Τουρκία σε συνεννόηση με την ΕΕ;

Β. Να προχωρήσουμε σε ό,τι έχουμε ήδη αναφέρει: Θα πρέπει μέσω του φυσικού αερίου να δεθούν, το συντομότερο, ακόμη περισσότερο τα κυπριακά συμφέροντα με εκείνα της ΕΕ και δη της Γερμανίας, ως ηγέτιδας δύναμης.

Η σύνδεση των εθνικών συμφερόντων διεφάνη και στη στήριξη που έτυχε τόσο ο ΥΠΕΞ της Κύπρου, όσο και ο Πρόεδρος στις τελευταίες αποφάσεις που λήφθηκαν σε επίπεδο Συμβουλίου. Αναφερόμαστε στη Γαλλία και ειδικότερα στην Ιταλία. Είναι σαφές ότι η ισχυρή στήριξή τους δεν σχετίζεται μόνο με το δίκαιο, αλλά και με τα κοινά ενεργειακά συμφέροντα δισεκατομμυρίων ευρώ. Και κάτι συναφές που αφορά εμάς: Υπάρχει σχέδιο αντιμετώπισης όσον αφορά τα κύματα αιτήσεων ασύλου που έρχονται από τα Κατεχόμενα;

Γ. Να πείσουμε τους εταίρους με ποιον θα μιλούν τώρα και στη συνέχεια για το φυσικό αέριο. Δεν μπορεί με τις προτάσεις μας περί αγωγού προς την Τουρκία και με τη φόρμουλα της ομοσπονδιακής λύσης να δίδεται η εντύπωση ότι ο διαχειριστής του φυσικού αερίου θα αλλάξει. Θα μεταβιβαστεί στην Άγκυρα μέσα από την επιβεβαίωση της αναθεωρητικής της πολιτικής.

Συνεπώς, επιβάλλεται μια διαφορετική προσέγγιση και προώθηση ισοδύναμων ανταλλαγμάτων στους εταίρους μας. Τα όποια μέτρα δεν θα βρίσκονται σε συνάρτηση μόνο με το δίκαιο, αλλά και με τα συμφέροντα και τα ισοδύναμα ανταλλάγματα. Ενδεχομένως να μην επιλύουν το πρόβλημα, αλλά γεννούν ελπίδα.