Π. Ζυγούρης: «Κλεισθένης» – Απλή αναλογική
Του
ΠΑΝΟΥ ΖΥΓΟΥΡΗ
τέως Αντιδημάρχου Αθηναίων,
Νομικού Συμβούλου της Κεντρικής
Ένωσης Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ)
-«Η έλλειψη θεσμικών αντίβαρων προκειμένου να γίνεται σεβαστή η αρχή της διοικητικής αποτελεσματικότητας, πέραν της αρχής της ισότητας της ψήφου και της εύλογης αντιπροσώπευσης, οδηγεί σε πλήρες αδιέξοδο την τοπική αυτοδιοίκηση»
Οι δημοτικές εκλογές της 26ης Μαΐου και της 2ας Ιουνίου ανέδειξαν τους αιρετούς δημάρχους – δημοτικούς και κοινοτικούς συμβούλους, που καλούνται να διαχειρισθούν τα δημοτικά ζητήματα από 1/9/2019 μέχρι και 31/12/2023.
Η καθιέρωση ενός αμιγούς αναλογικού συστήματος έγινε υπό το πρόσχημα του ελλείμματος της αντιπροσωπευτικότητας που προϋπήρχε με παλαιότερους νόμους, με την αιτιολογία ότι η αναλογική συγκρότηση των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων αναμένεται να λειτουργήσει παιδευτικά και να υποχρεωθούν οι νεοεκλεγείσες αρχές να συνδιαλέγονται, να συμβιβάζονται και να κάνουν αμοιβαίες υποχωρήσεις.
Ο νομοθέτης του «Κλεισθένη» αγνόησε πλήρως τη διαφύλαξη της ομαλής και αποτελεσματικής λειτουργίας των αυτοδιοικητικών αρχών, που ελάμβαναν σοβαρά υπ’ όψιν τους οι προηγούμενοι νόμοι του «Καλλικράτη» και του «Καποδίστρια». Έτσι, η αποτελεσματικότητα στην περίπτωση των ΟΤΑ διασφαλιζόταν μέσω κάποιων εγγυήσεων πολιτικής συνοχής ως προς τη συγκρότηση και τη σύνθεση των οργάνων, ευνοούσης την αποτελεσματική άσκηση των αρμοδιοτήτων τους.
Είναι γεγονός ότι ούτε από την αιτιολογική έκθεση, αλλά ούτε και από την ιστορική αναδρομή προέκυψε ότι έχει επέλθει τόσο ριζική μεταβολή στην πολιτική ζωή της χώρας και των τοπικών κοινωνιών, που να καθίσταται δικαιολογημένη η ανατροπή της παράδοσης του εκλογικού συστήματος με πλειοψηφικά στοιχεία.
Θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι με τον «Κλεισθένη» θα υπάρξουν σοβαρότατα προβλήματα που θα οδηγήσουν τους δήμους στα επόμενα τέσσερα χρόνια σε σοβαρή δυσλειτουργία και ακυβερνησία, που θα έχει ως αποτέλεσμα την τελμάτωση και απραξία των νέων αρχών.
Έτσι, πρέπει άμεσα, με τη συνδρομή των οργάνων της τοπικής αυτοδιοίκησης, η κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές της 7ης Ιουλίου να προχωρήσει σε βασικές τροποποιήσεις του «Κλεισθένη», που θα αποτελέσουν θεσμικά αντίβαρα, ώστε να αμβλυνθούν οι αρνητικές δυσλειτουργίες.
Έτσι, καθ’ όσον αφορά την ψήφιση σοβαρών κανονιστικών αποφάσεων, όπως έγκριση προϋπολογισμού – τεχνικού προγράμματος – επιβολή φόρων, τελών κλπ., θα πρέπει να υπάρξουν δικλείδες αποτελεσματικής έγκρισής τους με ανάδειξη του αποφασιστικού ρόλου της Οικονομικής Επιτροπής και της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής.
Η εποπτεία των ΟΤΑ, που διευρύνεται με τον «Κλεισθένη» με αμφιβόλου συνταγματικής τάξης διατάξεις, συνιστά τροχοπέδη στη στοιχειώδη λειτουργία τους και μαζί με την ύπαρξη 12-13 άλλων ελεγκτικών μηχανισμών πλήττουν βάναυσα τα συνταγματικώς προβλεπόμενα σχετικά με τη διαφύλαξη της διοικητικής αυτοτέλειας, ώστε η παρέμβαση του κράτους να είναι τέτοια που να περιορίζει την ελεύθερη δράση των ΟΤΑ (αρθρ. 102 Σ).
Οι προβλεπόμενοι έλεγχοι, προστιθεμένων και των νέων ελέγχων στα πλαίσια εποπτείας των ΟΤΑ που καθιερώνει ο ν. 4555/2018 («Κλεισθένης»), όπως αυτοί προδιαγράφονται στα άρθρα 114, 115, 117, 120 κλπ., καθιστούν τη διοίκηση και λειτουργία των δήμων εντελώς αναποτελεσματική, άκρως γραφειοκρατική.
Πρέπει, δε, οι περισσότεροι ελεγκτικοί μηχανισμοί να καταργηθούν και να αντικατασταθούν από έναν έλεγχο μιας πραγματικά ενιαίας ανεξάρτητης αρχής, που θα παρέχει τα εχέγγυα πλήρους αμεροληψίας, και οι παρεμβατικοί μηχανισμοί ελέγχου να γίνονται με άκρως αντικειμενικά κριτήρια, χωρίς στοχευμένες διαδικασίες ελέγχου που διεξάγονται κατόπιν εντολής (άμεσα ή έμμεσα) κρατικών οργάνων.
Απαιτείται κατάργηση του άρθρου 73 του «Κλεισθένη», που δίνει τη δυνατότητα κατάργησης ή συγχώνευσης των δημοτικών παρατάξεων, γιατί με τον τρόπο αυτό θίγεται ο πυρήνας της εκλογικής διαδικασίας και στην ουσία πρόκειται για ανατροπή των αποτελεσμάτων των εκλογών.
Τέλος, πρέπει να γίνουν τροποποιήσεις που αφορούν την επιλογή των αντιδημάρχων, στους οποίους ο δήμαρχος θα εκχωρεί τις αρμοδιότητές τους χωρίς παρεμβάσεις των παρατάξεών τους. Αναμόρφωση της συγκρότησης των νομικών προσώπων των δήμων, ώστε η παράταξη του εκλεγέντος δημάρχου να μην αποτελεί μειοψηφία, γιατί και με αυτόν τον τρόπο ο «Κλεισθένης» εισάγει στην ουσία ακυβερνησία και στα νομικά πρόσωπα.
Οι τροποποιήσεις αυτές, καθώς και άλλες, είναι βέβαιο ότι θα αποτελέσουν τα αναγκαία θεσμικά αντίβαρα προκειμένου να υλοποιηθεί κατ’ ελάχιστον η αρχή της διοικητικής αποτελεσματικότητας στη διαχείριση των δημοτικών ζητημάτων και στη λήψη των αποφάσεων. Διαφορετικά, το αμιγώς αναλογικό σύστημα που επέβαλε ο «Κλεισθένης» θα δημιουργήσει σοβαρότατα προβλήματα στη διαφύλαξη της ομαλής και αποτελεσματικής λειτουργίας των αυτοδιοικητικών αρχών, που είχε διατηρηθεί επί πολλά έτη με την εφαρμογή των μεικτών εκλογικών συστημάτων με ισχυρά πλειοψηφικά στοιχεία.