Γιατί η υπερπλασία προστάτη μπορεί να προκαλέσει διαταραχές του ύπνου
Σοβαρές επιπτώσεις στη διάρκεια και στην ποιότητα του ύπνου έχει η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη, εξαιτίας της νυκτουρίας που προκαλεί. Επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι η δυσλειτουργία που επιφέρει στο ουροποιητικό σύστημα στους άνδρες άνω των 50 ή 60 ετών, τους υποχρεώνει να ξυπνούν πολλές φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας για να ουρήσουν, με αποτέλεσμα να διαταράσσεται ο ύπνος τους και να υποφέρουν από υπνηλία την επόμενη ημέρα.
«Η νυκτουρία που προκαλείται από την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη απασχολεί τη συντριπτική πλειονότητα των ανδρών άνω των 50 ετών, οι οποίοι παραπονούνται ότι νιώθουν συχνά την ανάγκη να ξυπνήσουν τη νύχτα για να ουρήσουν. Μελέτες έχουν δείξει ότι περίπου το ένα τρίτο των ανδρών ηλικίας 40-80 ετών έχουν δύο ή περισσότερα επεισόδια νυκτουρίας που οδηγούν σε διακοπή του ύπνου. Κι ενώ η ούρηση μια ή δύο φορές τη νύχτα και η επιστροφή στον ύπνο συχνά θεωρείται ανεκτή από τους περισσότερους, ο μεγαλύτερος αριθμός είναι πιθανό να διαταράξει τον ύπνο», μας εξηγεί ο χειρουργός ουρολόγος Δρ. Νικόλαος Γ. Κατσένης. Όσο, μάλιστα, αυξάνονται τα περιστατικά με την πάροδο του χρόνου και τη γήρανση του οργανισμού, αναλόγως αυξάνεται και η ταλαιπωρία που υφίστανται οι ασθενείς, αλλά και η έκπτωση της ποιότητας ζωής.
Η αϋπνία είναι ένα σημαντικό πρόβλημα. Λέγοντας αϋπνία νοείται η δυσκολία στην έναρξη ύπνου, οι νυχτερινές αφυπνίσεις, η πρόωρη πρωινή έγερση ή/και ο μη αναζωογονητικός ύπνος, που βιώνει ο ασθενής τουλάχιστον τρεις νύχτες την εβδομάδα για περισσότερο από 1 μήνα και συνοδεύεται από συνέπειες κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το νυκτερινό ξύπνημα που συνοδεύεται από δυσκολία να αποκοιμηθεί ξανά ο ασθενής είναι ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα, με τις χειρότερες συνέπειες για τη λειτουργία τους την επόμενη μέρα. Στοιχεία για τους άνδρες που ζουν σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης δείχνουν τον υψηλό επιπολασμό των επιπτώσεων της αϋπνίας, οι οποίες επηρεάζουν το 10% -20% των ενηλίκων.
Και τα δύο αυτά συμπτώματα του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος (νυκτουρία και αϋπνία), παραμένουν υπο-αναφερόμενα και υπο-θεραπευόμενα. Για το πρόβλημα έχει διενεργηθεί μεγάλος αριθμός μελετών. Ενδεικτικά, μια μελέτη, που πραγματοποιήθηκε από Γάλλους ερευνητές σε συνεργασία με το Stanford Sleep Epidemiology Research Centre, με σκοπό να εκτιμηθεί ο αντίκτυπος της νυκτουρίας στον ύπνο σε ασθενείς με συμπτώματα της κατώτερης ουροφόρου οδού εξαιτίας καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη, σε 2179 άνδρες ηλικίας 67,5 ετών(± 7,5), επιβεβαίωσε τις αρνητικές επιπτώσεις.
Συγκεκριμένα, οι συμμετέχοντες είχαν κατά μέσο όρο 2,9 ± 0,9 επεισόδια νυκτουρίας (το 67% τρία ή περισσότερα επεισόδια) κάθε νύχτα. Το 60,9% διαμαρτυρήθηκε για αϋπνία, το 7,9% για σύνδρομο ανήσυχων ποδιών και το 6,4% για αποφρακτική άπνοια ύπνου. Το 32,3% ένοιωθε υπερβολική υπνηλία και το 3,1% σοβαρή υπερβολική υπνηλία, η οποία ήταν κυρίως νυκτερινή αφύπνιση μετά από την έναρξη του ύπνου μετά από 89 ± 47 λεπτά, κατά μέσο όρο.
«Ο προστάτης αδένας, ο οποίος περιβάλλει την ουρήθρα, το σωλήνα που μεταφέρει ούρα από την ουροδόχο κύστη στο πέος, είναι περίπου στο μέγεθος καρυδιού. Συχνά, όμως, μεγαλώνει στους μεσήλικες και ηλικιωμένους άνδρες, πιέζοντας και στενεύοντας την ουρήθρα. Επιπλέον, ασκεί πίεση στην κύστη. Ο αδένας μπορεί να συνεχίσει να αναπτύσσεται αφού εμφανιστούν τα συμπτώματα της υπερπλασίας, επιδεινώνοντας μερικές φορές τα ουρολογικά προβλήματα», μας εξηγεί περαιτέρω ο Δρ. Κατσένης. Και συνεχίζει: «Οι άνδρες που πάσχουν από υπερπλασία του αδένα ταλαιπωρούνται από απόφραξη της ουρήθρας, οπότε η προσπάθεια της ουροδόχου κύστεως είναι εντονότερη κατά τη διάρκεια της ούρησης, οδηγώντας σε υπερτροφία, αστάθεια, ή αδυναμία (ατονία) της κύστης».
Πώς μπορεί να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα
Για την αντιμετώπιση της υπερπλασίας, των συμπτωμάτων που προκαλεί και των επακόλουθων που μπορεί να προκύψουν εξαιτίας τους, υπάρχουν δύο τρόποι. Η φαρμακευτική και η χειρουργική θεραπεία. Όπως γίνεται στις περισσότερες περιπτώσεις, η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής είναι η πρώτη επιλογή. Τα φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν είναι οι αποκλειστές των α-αδρενεργικών υποδοχέων, επειδή δεσμεύουν τους αδρενεργικούς υποδοχείς και έχουν θετική επίδραση στην ούρηση και οι αναστολείς της 5-α-αναγωγάσης, που συρρικνώνουν τον προστάτη. Συνδυαστικά με αυτά, μπορούν να χορηγηθούν αντιχολινεργικά φάρμακα, τα οποία κατευνάζουν την υπερδραστήρια, λόγω της υπερπλασίας, κύστη. Τέλος, έχει δειχθεί ότι ευεργετικές ιδιότητες έχουν και οι αναστολείς της φωσφοδιεστεράσης τύπου 5, φάρμακα που χορηγούνται σε άνδρες με στυτική δυσλειτουργία.
Όταν η φαρμακευτική θεραπεία αποτύχει ή όταν υπάρχουν σοβαρές συνέπειες από την υπερπλασία τότε ο ασθενής υποβάλλεται σε χειρουργείο.
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές χειρουργικές μέθοδοι, αλλά η πλέον σύγχρονη και διαδεδομένη είναι η διπολική διουρηθρική προστατεκτομή (TURis-P). Κατά την επέμβαση αφαιρείται ο προστάτης που εμποδίζει την έξοδο των ούρων και προκαλεί συμπτώματα. Πραγματοποιείται από την ουρήθρα, υπό ραχιαία συνήθως ή γενική αναισθησία, με την παραμονή του ασθενή στο νοσοκομείο να κυμαίνεται μεταξύ 24-72 ωρών.
«Πρόκειται για μια ελάχιστα επεμβατική και εξαιρετικά αποτελεσματική μέθοδο, που στατιστικά σχετίζεται με καλύτερα αποτελέσματα, μειωμένο χειρουργικό χρόνο, δυνατότητα επέμβασης και σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά φάρμακα αλλά και σε ασθενείς με πολύ μεγάλα αδενώματα. Η TURis-P έχει επίσης σχετιστεί με σημαντικά μειωμένο κίνδυνο συνδρόμου διουρηθρικής εκτομής και μειωμένη ανάγκη μετάγγισης αίματος. Επιπλέον, μπορεί να μειώσει το ποσοστό επανεισαγωγής στο νοσοκομείο μετά από την επέμβαση. Ο χειρουργημένος ασθενής απαλλάσσεται από τη νυκτουρία και τη συνακόλουθη αϋπνία, απολαμβάνει ανενόχλητος τον ύπνο του και είναι ξεκούραστος την επόμενη μέρα», καταλήγει ο Δρ. Νικόλαος Κατσένης.