Χρ. Μπότζιος: Τι συμβαίνει στην Αλβανία; – Κίνδυνος για πολιτική αστάθεια και αναστολή των προενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.
Όταν προ διετίας ο Έντι Ράμα, σημερινός πρωθυπουργός της Αλβανίας, κέρδισε τις βουλευτικές εκλογές, πολλοί πίστεψαν ότι η Αλβανία θα αποκτούσε μια ισχυρή κυβέρνηση, με ικανό πρωθυπουργό, που εκτός της εσωτερικής σταθερότητας και οικονομικής ανάπτυξης θα εξασφάλιζε την ομαλή πορεία προς την ένταξη στην ΕΕ.
Όντως ο κ. Ράμα διέθετε τα απαραίτητα προσόντα, όπως αποφασιστικότητα, γλωσσομάθεια, και είχε επίγνωση των δυνατοτήτων και αδυναμιών της χώρας του. Ίδια αντίληψη επικρατούσε τόσο σε χώρες και κύκλους της ΕΕ, όσο και στις ΗΠΑ, στο άρμα των οποίων τα Τίρανα είναι πιστά δεμένα από την πτώση ακόμα του κομμουνιστικού καθεστώτος και την ανακήρυξη του δημοκρατικού πολιτεύματος. Και οι σχέσεις του με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Ιλίρ Μέτα, παρά το γεγονός ότι ο τελευταίος προερχόταν από το Δημοκρατικό Κόμμα, δεν ήταν άσχημες, γεγονός που προοιωνιζόταν αγαστή συνεργασία.
Η κυβέρνηση Ράμα, εκτός από τα οικονομικά προβλήματα, κοινά άλλωστε σε όλες τις χώρες της περιοχής, είχε να αντιμετωπίσει και σοβαρά προβλήματα δημόσιας τάξης και ασφάλειας, λόγω της διαφθοράς των δημοσίων υπηρεσιών και του οργανωμένου εγκλήματος, κυρίως όσον αφορά την εμπορία και διακίνηση ναρκωτικών. Επιπλέον, θέματα εξωτερικής πολιτικής, καθώς είναι γνωστά τα προβλήματα με όλες σχεδόν τις όμορες και γειτονικές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Η μέχρι τούδε θητεία της κυβέρνησης Ράμα χαρακτηρίζεται από πολλούς αναλυτές ως αρκετά επιτυχής.
Ωστόσο οι αντίπαλοι του κ. Ράμα τον κατηγορούν για αλαζονεία, όπως και για αδυναμία αντιμετώπισης του οργανωμένου εγκλήματος, υπονοώντας ακόμη και ανοχή απέναντί του. Η αλβανική τηλεόραση αλλά και ξένα τηλεοπτικά δίκτυα μετέδιδαν σχεδόν καθημερινά σκηνές από βίαιες διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης, μέχρι και λιθοβολισμούς του πρωθυπουργικού μεγάρου. Παρά τα, καθημερινά σχεδόν, επεισόδια και τις αντιδράσεις κατά αποφάσεων της κυβέρνησης, η εικόνα του πρωθυπουργού παράμεινε εκείνη του αδιαφιλονίκητου ηγέτη, που έλεγχε την πολιτική κατάσταση της χώρας.
Η ένταση που σοβούσε μεταξύ κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης κορυφώθηκε με την προκήρυξη διενέργειας δημοτικών εκλογών στις 30 Ιουνίου, που προσλαμβάνουν ιδιαίτερη σημασία για την Αλβανία. Και τούτο λόγω της παραδοσιακής επιρροής που οι τοπάρχες ασκούσαν στις τοπικές κοινωνίες, ως συνέχεια του θεσμού των κοτζαμπάσηδων της οθωμανικής περιόδου. Μετά την αποχώρηση του μεγαλύτερου μέρους των βουλευτών της αντιπολίτευσης από τη Βουλή ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανακάλεσε και ακύρωσε το διάταγμα διεξαγωγής των δημοτικών εκλογών με το επιχείρημα ότι υπό τέτοιες συνθήκες δεν είναι νόμιμη η διεξαγωγή τους.
Ο πρωθυπουργός από την πλευρά του απείλησε με καθαίρεση τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και επισήμανε ότι θα φέρει το θέμα προς συζήτηση στη συνεδρίαση της Βουλής την Πέμπτη 13 Ιουνίου. Κάθε πρόβλεψη για το αποτέλεσμα θα ήταν παρακινδυνευμένη. Ακόμη περισσότερο διότι το άρθρο αυτό γράφεται προτού την έναρξη των σχετικών συζητήσεων στην Αλβανική Βουλή.
Η καθαίρεση αρχηγών κρατών είναι σχεδόν άγνωστη στην πολιτική ιστορία των ευρωπαϊκών χωρών, όχι όμως και στις ΗΠΑ, με πιο γνωστή την περίπτωση Νίξον. Δεν μπορεί να αποκλεισθεί και η εύρεση κάποιας συμβιβαστικής λύσης, κατόπιν παραινέσεων ή και πιέσεων της ΕΕ, που η αλβανική κυβέρνηση δεν μπορεί εύκολα να αγνοήσει. Δεν αποτελεί, πιθανόν, σύμπτωση η προ ημερών επίσκεψη του πρωθυπουργού κ. Ράμα στις Βρυξέλλες, όπου συναντήθηκε με τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Γιούνκερ αλλά και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κ. Τουσκ.
Μόλις προ δύο εβδομάδων η ΕΕ είχε αναγγείλει την πρόθεση για έναρξη προενταξιακών διαπραγματεύσεων με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, συμπεριλαμβανομένης της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας. Μια πολιτική κρίση στην Αλβανία ουδόλως θα ευνοήσει την έναρξη των διαδικασιών και με τα Τίρανα, ενώ μπορεί να επιβραδύνει τις σχετικές διαδικασίες με όλες τις χώρες της περιοχής. Καταλυτικές αναμένεται να είναι και οι σχετικές συζητήσεις που αναμένεται να γίνουν στο επικείμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Κορυφής. Ήδη σοβαρές επιφυλάξεις για προενταξιακές συνομιλίες με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και ιδιαίτερα με την Αλβανία έχουν εκφρασθεί από τον γάλλο Πρόεδρο κ. Μακρόν, την Ολλανδία και εν μέρει από το Βερολίνο.
Είναι δυνατόν να εξαιρεθεί –θετικά ή αρνητικά– κάποια από τις υποψήφιες χώρες; Ορισμένοι απαντούν καταφατικά, με το αιτιολογικό ότι δεν θα ήταν δίκαιο εσωτερικά ή εξωτερικά προβλήματα μιας υποψήφιας χώρας να μπλοκάρουν την έναρξη των διαπραγματεύσεων με άλλες που πληρούν τις προϋποθέσεις. Θετικές φαίνεται να είναι οι αντιδράσεις για τη Βόρεια Μακεδονία, που ανταποκρίνεται στις προϋποθέσεις που θέτει η ΕΕ, μεταξύ των οποίων και η εξομάλυνση των σχέσεων με τις όμορες και γειτονικές χώρες.
Η Συμφωνία των Πρεσπών έχει συμβάλει σε ικανό βαθμό σε αυτήν την αντίληψη και μάλλον προεξοφλεί την ευμενή τοποθέτηση της Ελλάδας. Οι εξελίξεις στην Αλβανία πιθανόν να επηρεάσουν τις εσωτερικές εξελίξεις στη χώρα. Θα ήταν όμως άδικο να επιδράσουν αρνητικά όσον αφορά την έναρξη των προενταξιακών διαπραγματεύσεων για εκείνες τις χώρες που πληρούν τις προϋποθέσεις και ανταποκρίνονται θετικά στις αρχές και τις αξίες της ΕΕ.