Οδηγούν τη χώρα στην παγίδα των ΜΟΕ που στήνει η Τουρκία

Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ

Με αμερικανική παρότρυνση και επιμονή ΥΕΘΑ

Κατ’ εντολή των ΗΠΑ και προκειμένου να μη διαταραχθεί η επίσκεψη του υπουργού Άμυνας Ευάγγελου Αποστολάκη στην Ουάσινγκτον, το υπουργείο Άμυνας επέδειξε επιμονή για συνέχιση –εν μέσω προεκλογικής περιόδου– των συνομιλιών για ΜΟΕ με την Τουρκία, που οδήγησαν στην παραίτηση του πρώην πλέον διευθυντή της Γενικής Διεύθυνσης Πολιτικής Εθνικής Άμυνας και Διεθνών Σχέσεων, αντιστράτηγου ε.α. Νίκου Ζαχαριάδη.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Αποστολάκης έχει δώσει εντολή να επανακαθορισθεί το ραντεβού με το τουρκικό ΥΕΘΑ και, πιθανότατα, μετά την παραίτηση Ζαχαριάδη, της ελληνικής αποστολής θα ηγηθεί ο διπλωμάτης κ. Ελευθέριος Αγγελόπουλος, που κατέχει τη θέση του διπλωματικού συμβούλου του υπουργού.

Ο τρόπος που μεθοδεύεται αυτή η πολύ σημαντική διαδικασία, η οποία, παρά τον τυπικό χαρακτήρα που θέλουν να της προσδώσουν, αφορά μείζονα ζητήματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, και η επιμονή συνέχισης της διαπραγμάτευσης, ενώ θα γίνουν εκλογές σε τέσσερις εβδομάδες, δημιουργεί σοβαρότατη ανησυχία όχι μόνο για την έκβαση της διαδικασίας, αλλά κυρίως για το εάν έχουν υπάρξει δεσμεύσεις έναντι τρίτων, τις οποίες η ηγεσία του ΥΕΘΑ έχει αναλάβει να υλοποιήσει πριν υπάρξει κυβερνητική αλλαγή στη χώρα.

Ο κ. Ζαχαριάδης φέρεται να υπέβαλε την παραίτησή του γιατί διαφώνησε με τον κ. Αποστολάκη και για λόγους δεοντολογίας, καθώς επισήμανε ότι δεν νομιμοποιείται να διαπραγματευθεί ή ακόμη και να συμφωνήσει με την τουρκική πλευρά ΜΟΕ τα οποία θα δεσμεύουν την κυβέρνηση που θα αναδειχθεί μετά τις εκλογές, αλλά και για λόγους ουσίας, καθώς φαίνεται ότι στη διαδικασία αυτή η τουρκική πλευρά επιχείρησε να επιβάλει θέσεις που παραπέμπουν σε πάγιες διεκδικήσεις της.
Ήδη από τη συνάντηση του Αλέξη Τσίπρα με τον Ταγίπ Ερντογάν στην Τουρκία επιστρατεύθηκε αυτή η συζήτηση περί ΜΟΕ, καθώς δεν υπήρχε κανένα άλλο στοιχείο να προβληθεί από μια συζήτηση που έγινε κεκλεισμένων των θυρών. Και κατόπιν ανακοινώθηκαν εκ νέου οι συνομιλίες για τα ΜΟΕ, μετά την επίσης κεκλεισμένων των θυρών συνάντηση Κατρούγκαλου – Τσαβούσογλου στη Φινλανδία.

Η αρμόδια διευθύντρια του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για θέματα της Νοτίου Ευρώπης Γιούρι Κιμ, μιλώντας σε εκδήλωση της ΠΣΕΚΑ στην Ουάσινγκτον, αν και υποστήριξε ότι δεν θεωρεί πιθανό το ενδεχόμενο ενός θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο, επισήμανε ότι «οι ΗΠΑ έχουν τη δυνατότητα και θα προσπαθήσουν να μην έρθουν δύο σύμμαχοι σε μια μεγάλη σύγκρουση» και πρόσθεσε ότι οι ΗΠΑ έχουν «υποστηρίξει τα βήματα που κάνουν οι ελληνικές κυβερνήσεις για προσέγγιση με την Άγκυρα».
Η κ. Κιμ, εξαίροντας τις προσπάθειες του κ. Αποστολάκη, τόνισε ότι, παρά το γεγονός ότι υπάρχει σκεπτικισμός για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, «θα πρέπει να συνεχισθούν οι προσπάθειες και οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να πιέζουν και τις δύο πλευρές…».

Η κλιμάκωση, ποσοτική και ποιοτική, των τουρκικών προκλήσεων στο Αιγαίο, με αύξηση των παραβιάσεων του εναέριου χώρου, των παραβάσεων στο FIR και των υπερπτήσεων ελληνικών νησιών, χρησιμοποιείται και ως μοχλός πίεσης προς την Αθήνα, προκειμένου να μπει σε αυτήν τη συζήτηση, η οποία είναι μάλλον απίθανο να έχει θετικά αποτελέσματα.

Ελλάδα και Τουρκία έχουν συμφωνήσει από το 2000 και είναι τυπικά σε ισχύ 29 ΜΟΕ στον στρατιωτικό τομέα και φυσικά παραμένει σε ισχύ το Μνημόνιο Κατανόησης Παπούλια – Γιλμάζ, που υπογράφτηκε στη Βουλιαγμένη το 1988, όπως και οι οδηγίες για την πρόληψη απρόβλεπτων γεγονότων και επεισοδίων στον ανοικτό θαλάσσιο και τον διεθνή εναέριο χώρο, που υπέγραψαν στην Κωνσταντινούπολη οι κ. Παπούλιας και Γιλμάζ, επίσης το 1988.

Όλο αυτό το πακέτο συμφωνιών καλύπτει πλήρως και εξαντλητικά όλο το πλαίσιο των στρατιωτικών ΜΟΕ που θα μπορούσαν να συμφωνήσουν οι δύο χώρες, χωρίς να θίξουν τα κυριαρχικά δικαιώματά τους.

Η Τουρκία, αν και δεν επιβεβαιώθηκε επισήμως, στη συνάντηση που έγινε στην Αθήνα πριν από δύο εβδομάδες επέμεινε να τεθεί στο τραπέζι μία από τις γνωστές διεκδικήσεις της, δηλαδή, να αποδεχθεί η Ελλάδα ότι αρκεί, αντί της υποβολής σχεδίου πτήσης των τουρκικών αεροσκαφών στο FIR Αθηνών, να υποβάλλεται μόνο το σημείο και ο χρόνος εισόδου και εξόδου (κάτι που θα διευκόλυνε την Τουρκία, ώστε να μην υποχρεωθεί να αποδεχθεί το εύρος των 10 ν.μ. του ελληνικού εναέριου χώρου, ούτε φυσικά να αποδεχθεί ως ελληνικό εναέριο χώρο αυτόν πάνω από νησίδες και βραχονησίδες που θεωρεί «γκρίζες ζώνες»).

Και με βάση αυτήν την επιχειρηματολογία η Τουρκία θα απαιτήσει από την Ελλάδα να μη γίνεται αναγνώριση-αναχαίτιση των αεροσκαφών της όταν εισέρχονται στο Αιγαίο. Η Τουρκία εδώ και χρόνια επιχειρεί να πείσει τόσο το ΝΑΤΟ, όσο και τους Αμερικανούς, ότι η ένταση στο Αιγαίο και ο κίνδυνος ενός ατυχήματος προκαλούνται όχι από την παράνομη δραστηριότητα της τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας, αλλά επειδή τα τουρκικά μαχητικά αναχαιτίζονται από τα ελληνικά.

Επίσης, αν και υποστηρίχθηκε ότι οι συνομιλίες σε στρατιωτικό επίπεδο θα αφορούσαν μόνο τεχνικά θέματα και τη συγκεκριμενοποίηση των οδηγιών για την πρόληψη ατυχημάτων του 1988, είναι σαφές ότι τα περιθώρια συζήτησης, χωρίς να μετατραπούν σε διαπραγμάτευση επί των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας, είναι ελάχιστα.

Το συγκεκριμένο κείμενο, που προβλέπει πώς θα γίνονται οι ελιγμοί των αεροσκαφών ώστε να αποφευχθεί κάποιο ατύχημα, αναφέρεται σε πτήσεις στον «διεθνή εναέριο χώρο». Και μόνο το γεγονός ότι οι δύο χώρες έχουν εντελώς διαφορετική αντίληψη και θέση για το τι είναι διεθνής εναέριος χώρος, με την Τουρκία να θεωρεί ότι τα τέσσερα μίλια του ελληνικού εναέριου χώρου πέραν των 6 ν.μ. είναι διεθνής εναέριος χώρος και συνεπώς η πτήση σε αυτήν την περιοχή δεν συνιστά παραβίαση του ελληνικού εναέριου χώρου, αναδεικνύει το αδιέξοδο αυτής της συζήτησης.

Αλλά και στη θάλασσα υπάρχει αναφορά σε «ανοικτή θάλασσα», δηλαδή σε διεθνή ύδατα, αλλά η Τουρκία θεωρεί ως τέτοια και τα ελληνικά χωρικά ύδατα γύρω από νησιά που θεωρεί «γκρίζες ζώνες»…

Η αναζήτηση τρόπων μείωσης της έντασης είναι κρίσιμη για την Ελλάδα, ειδικά σε μια περίοδο τουριστική και ενώ η κρίση έχει περιορίσει σημαντικά την αποτρεπτική ισχύ των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας. Δεν θα πρέπει όμως ούτε στο Μέγαρο Μαξίμου ούτε στο ΥΕΘΑ να τρέφουν ψευδαισθήσεις για τις προθέσεις της Τουρκίας και το τι θα πράξει τελικά. Όταν θεωρεί ότι η ένταση εξυπηρετεί τα συμφέροντά της θα γράφει στα παλαιότερα των υποδημάτων της τα συμφωνημένα ΜΟΕ και όταν θεωρεί ότι μπορεί να εμπλέξει την Ελλάδα σε έναν διάλογο μέσω του οποίου μπορεί να προωθήσει πάγιες διεκδικήσεις της θα πιέζει και με την κλιμάκωση της έντασης για διμερή διάλογο…