100 χρόνια
Ό,τι δεν κατάφερε ο Σουλτάνος, μετά την άλωση της Τραπεζούντας το 1461, για πέντε αιώνες, το κατάφερε ο Κεμάλ Ατατούρκ σε πέντε χρόνια.
Οι Πόντιοι της Μικράς Ασίας, αποκομμένοι από τον εθνικό κορμό, δεν έχασαν την εθνική τους συνείδηση στους αιώνες επικράτησης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μπορεί να αποτελούσαν μειονότητα, όμως δημιούργησαν και επικράτησαν στην οικονομική ζωή, συνδυάζοντας παράλληλα τη δημογραφική και την πνευματική τους ανάπτυξη. Στις αρχές του 20ού αιώνα αριθμούσαν περί τους 700.000.
Η άνοδος των Νεότουρκων το 1908 σήμανε και την απαρχή της αιματηρής καθόδου, που θα ολοκληρωνόταν σε δύο φάσεις.
Οι Τούρκοι, με πρόσχημα την «ασφάλεια του κράτους», εκτοπίζουν ένα μεγάλο κομμάτι του ελληνικού πληθυσμού, στέλνοντάς το στα λεγόμενα «τάγματα εργασίας», όπου οι άνδρες που δεν κατατάσσονταν στον στρατό αναγκάζονταν να δουλεύουν σε λατομεία, ορυχεία και σε διανοίξεις δρόμων κάτω από απάνθρωπες συνθήκες. Πέθαιναν από πείνα, κακουχία και αρρώστιες.
Η προσπάθεια δημιουργίας ενός αυτόνομου κράτους Ποντίων και Αρμενίων αποτέλεσε ένα τέλειο πρόσχημα για τους Τούρκους, ώστε να θέσουν σε εφαρμογή την «τελική λύση». Το 1916 πραγματοποιείται η Γενοκτονία των Αρμενίων.
Το 1919 εκτυλίχθηκε η δεύτερη φάση εξολόθρευσης των Ποντίων της Μικράς Ασίας. Στις 19 Μαΐου ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα και εκπονεί το πιο άγριο σχέδιο της Γενοκτονίας των Ποντίων, υπό την καθοδήγηση των γερμανών και ρώσων συμβούλων του. Μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 οι Πόντιοι που χάνουν τη ζωή τους αγγίζουν τις 350.000.
Όσοι καταφέρνουν να ξεφύγουν από τον θάνατο παίρνουν τον δρόμο της προσφυγιάς. Κάποιοι στη Νότια Ρωσία. 400.000 Πόντιοι έρχονται στην Ελλάδα και συμμετέχουν, όπως και οι υπόλοιποι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, στην ανόρθωση ενός ρημαγμένου κράτους, αλλάζοντας τις πληθυσμιακές ισορροπίες, κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα.
Με τη… χαρακτηριστική καθυστέρηση, που αποτελεί γνώρισμα των Ελλήνων, η Βουλή ψήφισε ομόφωνα στις 24 Φεβρουαρίου 1994 την ανακήρυξη της 19ης Μαΐου ως Ημέρας Μνήμης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού.
Μην ξεχνάς. Όχι για να θυμώνεις, αλλά για να ριζώνεις.
Συλλογική μνήμη
Στο κανάλι Open όλες αυτές τις μέρες ένα σηματάκι βρίσκεται στην άκρη της οθόνης. Ένα «100», με το πρώτο ψηφίο να γίνεται κεράκι που η φλόγα του γίνεται μνημόσυνο ψυχών, υπενθυμίζοντας τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου.
Θα ήταν πράγματι ευοίωνο αν ένα τέτοιο σηματάκι σκαρφάλωνε στις οθόνες όλων των τηλεοπτικών καναλιών της επικράτειας.
Γιατί θα σήμαινε ότι υπάρχει συλλογική μνήμη. Αυτή οδηγεί στη συλλογική ευθύνη αλλά και τη συλλογική προσπάθεια για έναν κοινό στόχο. Και η επίτευξη ενός τέτοιου στόχου αποτελεί την απόδειξη ότι οι άνθρωποι εργάζονται για όλους, δηλαδή, για καθέναν χωριστά…
Της πατρίδας μου η σημαία…
Στις 14 Μαΐου η Κομοτηνή γιόρτασε τα 99 χρόνια από την απελευθέρωσή της και την ενσωμάτωσή της στον εθνικό κορμό. Αυτήν τη μέρα γίνεται η έπαρση της ιστορικής σημαίας, με την πολύπαθη ιστορία. Μετράει 105 χρόνια ζωής. Έχει χάσει το ωραίο της χρώμα και είναι πια φθαρμένη σε διάφορα σημεία, μιας και ο χρόνος δεν αστειεύεται…Κεντήθηκε από τις κυρίες και δεσποινίδες της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Κομοτηνής.
Τον Ιούλιο του 1913 η Κομοτηνή ελευθερώθηκε από τους Βούλγαρους από το Σύνταγμα Κρητών της ΧΙ Μεραρχίας Σερρών. Με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου, όμως, που υπογράφτηκε τον επόμενο μήνα, η Ελλάδα αναγκάζεται να εγκαταλείψει τη Θράκη, την οποία και ανακαταλαμβάνει η Βουλγαρία.
Τη σημαία διασώζει, φεύγοντας, ο διμοιρίτης του Ελληνικού Στρατού Γεώργιος Παπαηλιάκης, από την Κρήτη. Περνούν έξι εφιαλτικά χρόνια βουλγαρικής κατοχής. Με τη Συνθήκη του Νεϊγύ, τον Οκτώβριο του 1919, παραχωρείται το νότιο τμήμα της Θράκης στους συμμάχους, το οποίο γίνεται διασυμμαχικό. Έναν χρόνο μετά, στις 14 Μαΐου 1920, και αφού έχει δοθεί η εξουσιοδότηση από την Ανώτατη Συμμαχική Διοίκηση να καταληφθεί η Θράκη μόνο με ελληνικά στρατεύματα, ο ελευθερωτής στρατός, με στρατηγό τον Παμίκο Ζυμβρακάκη, εισέρχεται στην Κομοτηνή.
Όταν ο λοχίας Παπαηλιάκης έμαθε για την απελευθέρωση της Θράκης, πήρε τη σημαία, που ως τότε κρατούσε κρυμμένη στο σπίτι του παππού του, και την έστειλε μαζί με μια επιστολή στον δήμαρχο Απόστολο Σούζο. Η σημαία επέστρεψε…
Με την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι Γερμανοί εισβάλλουν στις 6 Απριλίου 1941 στη Θράκη και την παραχωρούν στους Βούλγαρους. Η σημαία μπαίνει σε νέες περιπέτειες. Διασώζεται χέρι με χέρι (ο διευθυντής του δήμου Μιχάλης Σπαθόπουλος την εμπιστεύθηκε στον κλητήρα Νέστορα Γεωργιάδη, που την παρέδωσε στον δημοτικό υπάλληλο Νίκο Μακαρώνη), ραμμένη στο εσωτερικό στρώματος και μεταφέρεται στη Θεσσαλονίκη.
Με την απελευθέρωση επιστρέφεται από τον Νίκο Μακαρώνη και παραδίδεται στον αιρετό δήμαρχο Χρήστο Μαρκίδη.
Φέτος υψώθηκε σ’ ένα ξεφτισμένο κοντάρι και χωρίς σταυρό. Τι να πει κανείς…
Έλλη Μητακίδου