Ν. Στραβελάκης: Εκλογές, κοινωνία και Αριστερά
Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Αυτό που επιβεβαιώνει κάθε δημοσκόπηση από την αρχή αυτής της παρατεταμένης προεκλογικής περιόδου είναι ότι ένα σημαντικό ποσοστό του εκλογικού σώματος, που πλησιάζει το 20%, παραμένει μετέωρο. Στη συντριπτική του πλειοψηφία είναι κόσμος που ψήφισε τον ΣΥΡΙΖΑ.
Η αποστασιοποίηση αυτού του κόσμου από το κυβερνητικό κόμμα τείνει να πάρει μόνιμο χαρακτήρα. Παράλληλα, αυτό το κομμάτι της κοινωνίας δεν φαίνεται να επιλέγει συντηρητικές λύσεις, όπως το ΚΙΝΑΛ ή η ΝΔ, ούτε κάνει όμως κάποιο βήμα προς τις δυνάμεις της πραγματικής Αριστεράς.
Από το επίσημο πολιτικό σύστημα και ιδιαίτερα από το κυβερνητικό κόμμα κανείς δεν ασχολείται με αυτόν τον κόσμο. Αυτό που προσπαθούν, στον ΣΥΡΙΖΑ τουλάχιστον, είναι να πλησιάσουν τον κόσμο του ΚΙΝΑΛ, πουλώντας του τη φάρσα ενός ΠΑΣΟΚ του 21ου αιώνα (το ονομάζουν Προοδευτική Συμμαχία).
Με άλλα λόγια, αυτό που τους ενδιαφέρει είναι να ολοκληρώσουν τη στροφή τους προς τη σοσιαλδημοκρατία και τον φιλελευθερισμό και δεν ενδιαφέρονται ούτε καν να συνομιλήσουν με τον αριστερό κόσμο που πλαισίωσε κάποτε τις γραμμές τους. Όταν ρωτήσεις κυβερνητικά στελέχη γι’ αυτό, η απάντηση είναι ότι οι δυνάμεις της πραγματικής Αριστεράς δεν προσφέρουν κάποια λύση και γι’ αυτό τουλάχιστον ένα τμήμα αυτού του κόσμου θα ξαναπλησιάσει το κυβερνητικό κόμμα, θέλει – δεν θέλει.
Πλανώνται πλάνην οικτράν… Αυτός ο προδομένος κόσμος κρύβει μέσα του οργή όχι μόνο για τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά και για το επίσημο πολιτικό σύστημα στο σύνολό του. Η τελευταία του επιλογή είναι ο ΣΥΡΙΖΑ ή κάποιο από τα υπόλοιπα κόμματα των Μνημονίων, της εποπτείας και του ευρωμονόδρομου. Το θέμα είναι κατά πόσον η πραγματική Αριστερά μπορεί να τον εμπνεύσει και με ποιους όρους. Από τις πολιτικές θέσεις που παίρνει, είναι ξεκάθαρο ότι το ΚΚΕ δεν μπορεί να παίξει αυτόν τον ρόλο.
Η στόχευσή του είναι να επανεντάξει στην επιρροή του παλιούς αριστερούς, που είχαν αναζητήσει στέγη στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ ή σε άλλες συλλογικότητες της Αριστεράς, στη λογική «δεν σας βγήκε το πείραμα, πίσω στη σιγουριά». Δεν νομίζω ότι βρίσκεται καν στις προθέσεις του να προσπαθήσει να εκφράσει έναν κόσμο πέρα από έναν κύκλο πολιτικοποιημένων αριστερών.
Άλλωστε η ηγεσία του σχεδόν ομολογεί ότι η παρούσα συγκυρία δεν προσφέρεται για την έφοδο στο σοσιαλιστικό μέλλον και αυτό που προέχει είναι η διατήρηση/συντήρηση του κόμματος-φετίχ σε αναμονή ευνοϊκότερων συνθηκών. Δεν είναι μυστικό ότι σε όλα τα χρόνια της κρίσης το ΚΚΕ βρίσκεται σε σχεδόν απόλυτη αναντιστοιχία με τα ριζοσπαστικοποιημενα τμήματα της ελληνικής κοινωνίας.
Το στοίχημα βρίσκεται στο κατά πόσο οι δυνάμεις της ΑΝΤΑΡΣΥΑ αλλά και άλλες δυνάμεις και συλλογικότητες της Αριστεράς μπορούν να κάνουν την υπέρβαση. Στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης, ένα τμήμα αυτού του κόσμου κοιτάει προς τις δυνάμεις αυτές. Θεωρεί ότι για τις τοπικές κοινωνίες συνιστούν τις βασικές δυνάμεις διεκδίκησης και αυτοοργάνωσης απέναντι στην επίθεση της λιτότητας και του νεοφιλελευθερισμού.
Είναι κατάκτηση ότι στην Αθήνα και τις μεγάλες πόλεις οι κάτοικοι στις φτωχογειτονιές και σημαντικά τμήματα των μεταναστών και των προσφύγων αναγνωρίζουν στα σχήματα που συμμετέχει η ΑΝΤΑΡΣΥΑ αυτούς που δίνουν τη μάχη για δωρεάν δημόσια υγεία και παιδεία για όλους, τη μάχη για τη προστασία της λαϊκής στέγης και τη συνεπή αντιφασιστική και αντιρατσιστική δύναμη.
Η οργάνωση στις γειτονιές είναι το πρώτο βήμα για να ξαναβρεί την αυτοπεποίθησή του ο κόσμος που ριζοσπαστικοποιήθηκε το 2012 και αρνείται να συνθηκολογήσει. Από τη σκοπιά αυτή, η υπερψήφιση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ στις γειτονιές της Αθήνας και των άλλων αυτοδιοικητικών κινήσεων σε δήμους και περιφέρειες θα είναι σημαντική κατάκτηση. Σημαντικότερες είναι βέβαια οι πρωτοβουλίες που πρέπει να παρθούν μετά τις εκλογές για την αναζωογόνηση των τοπικών λαϊκών συνελεύσεων, των κινημάτων καθώς και των άλλων μορφών οργάνωσης από τα κάτω στα δημοτικά διαμερίσματα και τις περιφέρειες.
Στις κεντρικές πολιτικές μάχες, όπως οι ευρωεκλογές, τα πράγματα είναι πιο σύνθετα, αλλά όχι αδύνατα. Η καθυστέρηση στη ζύμωση ενός μεταβατικού προγράμματος άμεσης ρήξης με την Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δημιουργήσει σημαντικό κενό στις σχέσεις της πραγματικής Αριστεράς με τον κόσμο. Από την άλλη πλευρά, όμως, είναι πλέον σαφές ότι οι συστημικές δυνάμεις δεν μπορούν να πάνε στις εκλογές αναμασώντας «το σκάνδαλο της εβδομάδας» ή τα tweets του κ. Πολάκη.
Σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας αμφισβητεί το ευρωπαϊκό πείραμα και οι συστημικές δυνάμεις δεν μπορούν να το παραγνωρίσουν. Πρέπει να μιλήσουν για το επίδικο των εκλογών και αυτό συνεπάγεται οδυνηρές γι’ αυτούς παραδοχές. Είναι αναγκασμένοι να παραδεχθούν τα εξαιρετικά άνισα αποτελέσματα του εγχειρήματος της καπιταλιστικής ολοκλήρωσης της ΕΕ αλλά και την αποτυχία και το αδιέξοδο των πολιτικών της λιτότητας και της επιτροπείας. Εκεί βρίσκεται και η δυνατότητα των αριστερών δυνάμεων, που οφείλουν να πείσουν ότι η εξηντάχρονη πλέον Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μεταρρυθμίζεται και η αποδέσμευση είναι μονόδρομος.
Σε κάθε περίπτωση, η αποτυχία των πολιτικών διαχείρισης της κρίσης, που αντανακλάται στην αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ και των υπόλοιπων συστημικών κομμάτων να ενσωματώσουν ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας που κάποτε τους επέλεξε, θα προκαλέσει σημαντικές ανακατατάξεις και μετά τις εκλογές. Ανακατατάξεις που ενδεχομένως να συμπεριλάβουν και την ίδια την πραγματική Αριστερά. Τι θα επηρεάσει τις ανακατατάξεις; Τι άλλο, το αποτέλεσμα των εκλογών και το κατά πόσο η πραγματική Αριστερά θα βγει ενισχυμένη από αυτές.