Χρ. Μπότζιος: Εθνικές και ευρωπαϊκές εκλογές: Εμείς και οι άλλοι
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.
Οι Έλληνες ήταν ανέκαθεν ταξιδιωτικός λαός. Ταξίδευαν είτε από ανάγκη, ως άποικοι –ωστόσο οι ελληνικές αποικίες είχαν τελείως διαφορετικό χαρακτήρα από εκείνες μεταγενέστερων ευρωπαϊκών λαών–, είτε από επιθυμία να γνωρίσουν άλλους τόπους, είτε για επαγγελματικούς λόγους, ως ναυτικοί που όργωναν στην κυριολεξία τις θάλασσες και τους ωκεανούς. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ελλάδα, μια μικρή σχετικά χώρα, είναι από δεκαετίες η πρώτη εμπορική ναυτική δύναμη στον κόσμο.
Πόσοι και πόσοι ναυτικοί μας δεν χάθηκαν στη θάλασσα, που, όπως γράφει ο μοναδικός Ανδρέας Καρκαβίτσας, έγινε και ο υγρός τους τάφος. Τη σημερινή εποχή πολλοί Έλληνες ταξιδεύουν για τουρισμό ή για επαγγελματικούς λόγους. Σίγουρα θα έτυχε να βρίσκονται σε ξένες χώρες σε μέρες διεξαγωγής τοπικών εκλογών και τα τελευταία χρόνια και ευρωπαϊκών. Θα δοκίμασαν, πιστεύω, ζωηρή έκπληξη βλέποντας τη διαφορά του προεκλογικού κλίματος μεταξύ της Ελλάδας και των χωρών που τύχαινε να βρίσκονται, ιδιαίτερα της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης και Αμερικής.
Σε ορισμένες μάλιστα οι εκλογές διεξάγονται σε μέρα εκτός Κυριακής, ενώ ο γράφων διαπίστωσε ιδίοις όμμασι τη χρησιμοποίηση ισόγειων χώρων πολυκατοικιών ως εκλογικών κέντρων! Ούτε μαζικές προεκλογικές συγκεντρώσεις ούτε γιγαντοαφίσες, μεγάφωνα και παρόμοια. Ο προεκλογικός αγώνας περιορίζεται πλέον στα τηλεοπτικά δίκτυα και διά του Τύπου και όσο πλησιάζει η μέρα της ψηφοφορίας διεξάγονται οι αμερικανικής έμπνευσης τηλεμαχίες ή debates. Στην Ελλάδα τα πράγματα είναι διαφορετικά.
Όπως μου έλεγε ξένος συνάδελφος που υπηρέτησε ως διπλωμάτης στη χώρα μας, έμενε με την εντύπωση ότι η προεκλογική περίοδος στην Ελλάδα άρχιζε από την επομένη της αναγγελίας των εκλογικών αποτελεσμάτων!
Είναι γεγονός ότι οι έλληνες αρχαιόθεν επιδίδονταν στην πολιτικολογία. Θα λέγαμε ότι είναι στο DNA μας να μιλάμε συνεχώς για τα πολιτικά. Άλλωστε ο όρος «πολιτική» είναι ελληνικός και έχει καθιερωθεί διεθνώς. Βέβαια η προσφυγή στην παράδοση ή στο DNA δεν αρκεί για να εξηγήσει το φαινόμενο. Σίγουρα και οι αρχαίοι μας πρόγονοι πολιτικολογούσαν. Μάλιστα θεωρούσαν επίμεμπτο ο πολίτης να μην ασχολείται με τα κοινά. Την πολιτικολογία όμως τη συνόδευε ο διάλογος, ενώ στη σύγχρονη Ελλάδα περισσότερο μονολογούμε. Τις τελευταίες δεκαετίες τα πράγματα δείχνουν να έχουν κάπως αλλάξει. Όχι όμως και η συμπεριφορά των κομμάτων. Η κριτική που ασκείται στην εκάστοτε κυβέρνηση συνήθως είναι άμετρη και στη λογική «Φύγε εσύ, να έρθω εγώ». Πολύ σπάνια ενέργειες ή επιλογές των κυβερνήσεων γίνονται αποδεκτές.
Τα κόμματα επηρεάζονται από τους πολίτες ή συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο; Η ευθύνη βαρύνει ασφαλώς αυτόν που διοικεί και όχι τον απλό πολίτη. Οι πολίτες επικεντρώνουν τις αντιδράσεις τους κυρίως στα θέματα που περισσότερο επηρεάζουν την καθημερινότητά τους, όπως η οικονομία, η υγεία, η εργασία, η ασφάλεια κ.ά. Αντίθετα, τα κόμματα ασκούν κριτικές και για έργα ή παραλείψεις που τις ευθύνες φέρουν προκάτοχες κυβερνήσεις, όπως, π.χ., για τα τραγικά γεγονότα στο Μάτι ή τις πλημύρες στην περιοχή των Μεγάρων.
Αλλά ούτε το Μάτι, ούτε η Μάνδρα Αττικής, ούτε η πολεοδομική καταστροφή του κέντρου της πρωτεύουσας, με την κατεδάφιση όλων των νεοκλασικών οικοδομών χάριν της αντιπαροχής, ήταν δημιουργήματα της στιγμής ή μίας μόνο κυβέρνησης ή Δημοτικής Αρχής. Από τη δριμεία κριτική ξεφεύγουν κάπως τα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Ασφαλώς με εξαιρέσεις. Όπως το «Μακεδονικό», γιατί είναι επιδεκτικό για κριτικές και ευεπίφορο σε αντιδράσεις λόγω των ευαισθησιών στο θέμα κυρίως των κατοίκων των περιοχών της Βόρειας Ελλάδας. Αυτοσυγκράτηση, επίσης, παρατηρείται και στο θέμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Δεν λείπουν βέβαια μεμονωμένες φωνές με ψευτοπαλικαρισμούς, χωρίς όμως ιδιαίτερη απήχηση στο ευρύ κοινό.
Η προκλητικότητα του καθεστώτος Ερντογάν έχει φθάσει σε υψηλά επίπεδα επικινδυνότητας και δεν πρέπει, ασφαλώς, να αποσιωπάται. Όχι όμως να προβάλλεται καθημερινώς και ως πρώτη είδηση, γιατί μπορεί να επιφέρει αντίθετα αποτελέσματα. Τον εθισμό ή τη δημιουργία κλίματος ανασφάλειας και ηττοπάθειας. Οι εντεταλμένοι και υπεύθυνοι για την προστασία της εδαφικής ακεραιότητας και ασφάλειας της χώρας είναι πλέον από βέβαιο ότι επαγρυπνούν.
Την αποφασιστικότητα και την αντίδραση στην τουρκική προκλητικότητα την εκφράζει πειστικά και καθημερινώς ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος και οι υπουργοί Άμυνας και Εξωτερικών κ. Αποστολάκης και Κατρούγκαλος. Δεν συμμερίζομαι τις θέσεις και απόψεις όσων υποστηρίζουν την ανάγκη για μια δυναμική αντιμετώπιση των καθημερινών σχεδόν τουρκικών παραβιάσεων στο Αιγαίο. Αποφασιστικότητα ναι αλλά και διατήρηση της απαιτούμενης ψυχραιμίας. Το καθεστώς Ερντογάν, όπως επισήμανε και σε πρόσφατες δηλώσεις του ο έλληνας υπουργός των Εξωτερικών, έχει περιέλθει σε διεθνή απομόνωση, που πιστοποιείται και από τις αντιδράσεις ΗΠΑ και ΕΕ για την παράνομη από πλευράς της Άγκυρας διενέργεια γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ.
Πώς αντιμετωπίζεται η τουρκική προκλητικότητα και επιθετικότητα; Σίγουρα όχι μόνο με λόγια. Οπωσδήποτε με τις κατάλληλες συμμαχίες, με αξιόμαχες και ετοιμοπόλεμες ένοπλες δυνάμεις και πειστική και αποτελεσματική διπλωματία. Απαραίτητη και η μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων της χώρας και πρωτίστως μεταξύ κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης. Οι προεκλογικές περίοδοι διακρίνονται για τις ρητορικές υπερβολές, που μέχρις ενός βαθμού γίνονται κατανοητές. Θα αποτελούσε όμως ουσιαστική πρόοδο η αντιμετώπιση των ευαίσθητων θεμάτων εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής με σύνεση και εξασφάλιση της μεγαλύτερης δυνατής συναίνεσης.