Γ. Καραμπελιάς: Μια πρόταση για τα Εξάρχεια και το Πολυτεχνείο
Του
ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ
Συγγραφέα – Υποψηφίου Δημάρχου Αθήνας
με τον συνδυασμό «Αθήνα για την Ελλάδα»
Η περιοχή των Εξαρχείων, κάποτε πνευματικός πνεύμονας της Αθήνας και καρδιά του φοιτητόκοσμου, έχει μεταβληθεί σε άντρο εμπόρων ναρκωτικών, ρυπαρότητας και ανεξέλεγκτης βίας.
Και όμως κάποτε τα Εξάρχεια, ανάμεσα στο Πολυτεχνείο, το Χημείο και τη Νομική, αποτελούσαν το κέντρο της φοιτητικής και βιβλιόφιλης Αθήνας. Βιβλιοπωλεία, παλαιοπωλεία, τυπογραφεία, εκδοτικοί οίκοι, βιβλιοδετεία έκαναν αυτάρκη την περιοχή σε όλες τις εκδοτικές δραστηριότητες. Ταβερνάκια, μουσικές σκηνές, καφενεία και μπαρ μαζί με δεκάδες εμπορικά καταστήματα, χασάπικα, φούρνους, ψαράδικα και ζαχαροπλαστεία συμπλήρωναν την εικόνα.
Εδώ συμβίωναν όλες οι πολιτικές οικογένειες. Και μάλιστα πριν από τη δικτατορία στο κέντρο της πλατείας σύχναζαν κυρίως δεξιοί φοιτητές! Στη Μεταπολίτευση άρχισε να ενισχύεται ο πολιτικός χαρακτήρας της περιοχής και ήρθαν να προστεθούν τα δεκάδες γραφεία και στέκια των πολιτικών οργανώσεων και παρά τις όποιες αντιθέσεις ο χώρος παρέμενε ειρηνικός, σε μια αγαστή συμβίωση παλαιότερων κατοίκων και πολιτικοποιημένων νεαρών.
Όλα άρχισαν να αλλάζουν όταν, σταδιακώς, το Πανεπιστήμιο και το Πολυτεχνείο μεταφέρθηκαν στην Πανεπιστημιούπολη και μειώθηκε το ποσοστό των κανονικών φοιτητών στην περιοχή, ενώ διογκώθηκε το πρόβλημα των ναρκωτικών. Έκτοτε αρχίζει η σταδιακή μετάλλαξη των Εξαρχείων σε ένα πολιτικοποιημένο γκέτο, από τα τέλη της δεκαετίας του ’80, και σε μια από τις σημαντικότερες πιάτσες ναρκωτικών, μιας και οι ναρκέμποροι και τα βαποράκια μπορούσαν να χρησιμοποιούν την απουσία αστυνόμευσης για να ξεδιπλώνουν τις δραστηριότητές τους.
Έτσι η περιοχή άρχισε να αδειάζει από τους παλιούς κατοίκους της, ενώ σταδιακώς εκδιώκονται τα τυπογραφεία, οι εκδοτικοί οίκοι και τα βιβλιοπωλεία. Άρχισε πλέον να δημιουργείται το «άβατο των Εξαρχείων».
Η αύξηση του αριθμού των αλλοδαπών έκανε ακόμα πιο δύσκολο τον διαχωρισμό ανάμεσα στις πολιτικές και τις μαφιόζικες δραστηριότητες. Μετά, δε, τον Δεκέμβρη του 2008 ενισχύθηκε ανεξέλεγκτα η δύναμη των συμμοριών που κατοικοεδρεύουν ή δραστηριοποιούνται στα Εξάρχεια.
Έτσι το Πολυτεχνείο μεταβλήθηκε σε κέντρο, ορμητήριο και καρδιά του «άβατου των Εξαρχείων», όπου συγκεντρώνονται τα πολεμοφόδια για τις συγκρούσεις, ενώ στους γύρω δρόμους οργανώνεται η διακίνηση ναρκωτικών και το παρεμπόριο. Από εδώ το καρκίνωμα εξαπλώνεται μέχρι το Οικονομικό Πανεπιστήμιο.
Η Νέα Δημοκρατία πιστεύει πως θα αρκούσε μια αποφασισμένη κυβέρνηση για να ξεριζώσει το «καρκίνωμα» των Εξαρχείων.
Όμως το ζήτημα δεν μπορεί να λυθεί αποκλειστικά με την καταστολή, αλλά θα πρέπει να γίνουν και οι αναγκαίες κοινωνικές και χωροταξικές παρεμβάσεις. Επειδή το ιστορικό Πολυτεχνείο έχει πάψει πλέον να λειτουργεί ως χώρος διδασκαλίας, εκτός από ελάχιστα τμήματα, θα πρέπει να πραγματοποιηθεί μια αλλαγή χρήσης του.
Δίπλα στο Πολυτεχνείο βρίσκεται το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το οποίο ασφυκτιά και χιλιάδες εκθέματα στοιβάζονται στις αποθήκες. Η επέκτασή του στον χώρο του Πολυτεχνείου θα έλυνε το διαιωνιζόμενο πρόβλημα του γκέτο, θα προσέδιδε νέα αίγλη στο Μουσείο και θα προσέλκυε πολύ περισσότερους επισκέπτες.
Μια τέτοια επέκταση μπορεί και πρέπει να συνδυαστεί με τη δημιουργία στον χώρο του Πολυτεχνείου ενός Μουσείου της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας και μιας διεθνούς εμβέλειας Βιβλιοθήκης Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, που λείπει από την Ελλάδα και την Αθήνα. Ένας τέτοιος μεγάλος μετασχηματισμός θα ξαναέφερνε στην περιοχή δεκάδες βιβλιοπωλεία, εκδόσεις, ερευνητικά κέντρα και συναφείς δραστηριότητες και θα επέτρεπε την επανενσωμάτωση στον κοινωνικό ιστό όλων των δημιουργικών δυνάμεων της περιοχής. Παράλληλα θα αφαιρούσε, οριστικά και αμετάκλητα, από τις πάσης φύσεως συμμορίες το όποιο «άβατο» διαθέτουν.
Μια τέτοια λύση θα αποτελούσε μια παρέμβαση μεγάλης κλίμακας για το κέντρο της πόλης συνολικά, το οποίο έχει εγκαταλειφθεί στην γκετοποίηση και την πολιτιστική υποβάθμιση. Μια τέτοια λύση θα μετέβαλλε μεσοπρόθεσμα τα Εξάρχεια και πάλι σε χώρο πολιτισμού και θα ζωντάνευε και όλη την οδό Πατησίων, καθιστώντας την πάλι σημαντικό άξονα της πόλης.