Ν. Στραβελάκης: Ανταρσία στην Αθήνα και παντού για τα μεγάλα και τα μικρά
Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Δεν είναι λίγες οι φορές που δημοτικοί συνδυασμοί της Αριστεράς και ιδιαίτερα της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς κατηγορούνται ότι ασχολούνται με τα μεγάλα και υποτιμούν τα μικρά καθημερινά θέματα. Οι φετινές συμπίπτουσες δημοτικές – περιφερειακές και ευρωεκλογές δεν προσφέρονται για τέτοια κριτική.
Οι εξελίξεις στο πεδίο της οικονομίας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξαρτούν τα προβλήματα του κόσμου στη γειτονιά και τον δήμο με τις προωθούμενες πολιτικές και δεσμεύσεις σε υπερεθνικό επίπεδο. Η έκθεση για την οικονομική σταθερότητα του 2019, που απέστειλε πριν από λίγες μέρες η κυβέρνηση στην Κομισιόν, είναι το καλύτερο παράδειγμα.
Η έκθεση είναι τμήμα των υποχρεώσεων της Ελλάδας στο πλαίσιο του καθεστώτος ενισχυμένης εποπτείας, δηλαδή ενός οιονεί Μνημονίου, στο οποίο υπόκειται η χώρα. Σκοπός είναι να αποδείξει η κυβέρνηση ότι μπορεί να καλύψει τους μνημονιακούς στόχους, δηλαδή τους τόκους των δανειστών, χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τη σταθερότητα της ΕΕ και ιδιαιτέρως του τραπεζικού της συστήματος. Όμως ο αναγνώστης δεν χρειάζεται να διαβάσει παρά τις πέντε πρώτες σελίδες για να διαπιστώσει το αδιέξοδο.
Η εικόνα του 2018, που παρουσιάζεται στις σελίδες 5 και 6 της έκθεσης, συνιστά ανώμαλη προσγείωση. Η όποια οικονομική μεγέθυνση το 2018 (1,9% κατά το υπουργείο Οικονομικών) προέρχεται στο μεγαλύτερο μέρος της από αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης, αφού, όπως παραδέχεται η έκθεση, οι επενδύσεις όχι μόνο δεν αυξήθηκαν, αλλά μειώθηκαν κατά 12%. Το αδιέξοδο γίνεται πασιφανές όταν λίγες γραμμές παρακάτω η έκθεση παραδέχεται ότι η αύξηση στην κατανάλωση συνοδεύθηκε από ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο και ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Με άλλα λόγια, η συνέχιση της μεγέθυνσης της κατανάλωσης, χωρίς την παράλληλη ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής, θα σημάνει μεγαλύτερα εμπορικά ελλείμματα, νέες δανειακές ανάγκες και εντέλει νέες δημοσιονομικές ανισορροπίες. Κοντολογίς, αυτού του είδους η οικονομική μεγέθυνση δεν είναι διατηρήσιμη. Περισσότερο αποτελεί απόδειξη της ήττας του ελληνικού καπιταλισμού στο πλαίσιο του διεθνούς ανταγωνισμού, παρά ένδειξη επιστροφής στην κανονικότητα.
Το τελευταίο φαίνεται ανάγλυφα στα στοιχεία της απασχόλησης. Η ανεργία των νέων παραμένει στο εξωφρενικό 40% (το ανώτατο σημείο ήταν 58% το 2013), παρά το μισό εκατομμύριο νέους ανθρώπους που έχουν βρει δουλειά στο εξωτερικό στο μεσοδιάστημα. Το ανατριχιαστικό όμως είναι το στοιχείο των μακροχρόνια ανέργων. Στην κατηγορία αυτή η ανεργία παραμένει στο 70%, μόλις 3% χαμηλότερα από το ανώτατο 73% του 2014. Είναι ένας εφεδρικός βιομηχανικός στρατός που κινδυνεύει να αποκοπεί σε μόνιμη βάση από τον κοινωνικό ιστό.
Η κυβέρνηση και το υπουργείο Οικονομικών δεν φαίνονται να συγκινούνται από τα δεδομένα. Παρά τα στοιχεία των επενδύσεων και του εμπορικού ισοζυγίου, θεωρούν ότι η ισοπέδωση των μισθών και των εργασιακών σχέσεων έχει αποκαταστήσει την «ανταγωνιστικότητα» και η τρέχουσα οικονομική μεγέθυνση μπορεί να προβληθεί στο μέλλον.
Όπως γράφει χαρακτηριστικά η έκθεση (σελίδα 6), ο όποιος περιορισμός της ανεργίας οφείλεται στον περιορισμό των μισθών και την ισοπέδωση των εργασιακών σχέσεων. Με αυτήν την αυθαίρετη προβολή προκύπτουν τα υποτιθέμενα υπερπλεονάσματα της τάξης των 5 δισ. από τώρα μέχρι το 2022. Τα χρήματα αυτά, όταν και εάν τα εισπράξουν, θα μας τα μοιράσουν ως αντίδωρο κάποτε.
Εναλλακτικά θεωρούν ότι οι προοπτικές αυτές θα συγκινήσουν τόσο πολύ τους δανειστές που θα αναστείλουν ψηφισμένα μέτρα, όπως η μείωση του αφορολόγητου, ή θα επαναφέρουν τη 13η σύνταξη. Όλα αυτά βέβαια μετά τις βουλευτικές εκλογές και υπό την επιπλέον προϋπόθεση της υπερψήφισης του ΣΥΡΙΖΑ, που ξανατάζει αυτά που έταξε και δεν έκανε το 2015.
Αντίστοιχη με τη μνημονιακή πολιτική της κεντρικής κυβέρνησης είναι και η πολιτική της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η δημαρχία Καμίνη, όπως και η δημαρχία των περισσότερων μνημονιακών δημάρχων, ήταν μια πολιτική υψηλών τελών λιτότητας και πλεονασμάτων. Ευρώ δεν πήγε στην κοινωνική οικονομία, στην παιδεία, την υγεία και τον πολιτισμό από τα πλεονάσματα που συγκέντρωσε ο δήμος. Το χειρότερο είναι ότι οι μνημονιακοί υποψήφιοι των εκλογών της 26ης Μάη (Μπακογιάννης, Γερουλάνος, Ηλιόπουλος) ετοιμάζονται να συμπληρώσουν αυτήν την πολιτική με ένα πρόγραμμα ξεπουλήματος της ακίνητης περιουσίας του δήμου.
Ο συνολικός στόχος είναι ένας δήμος-γραφείο real estate, που θα απομακρύνει λαϊκά στρώματα και μετανάστες από την πόλη στο όνομα της «τάξης» και της «ασφάλειας». Στην πραγματικότητα όλα θα γίνουν για να κονομήσουν developers και μεγαλοκαρχαρίες στην πλάτη του κόσμου, που θα χάσει το σπίτι του ή που δεν θα μπορεί να νοικιάσει ούτε δωμάτιο σε φυσιολογικές τιμές.
Όταν μιλάμε λοιπόν για τα μεγάλα στην ουσία μιλάμε για τα μικρά και τα καθημερινά, αφού ξέρουμε όλοι ότι η οργάνωση και αυτοοργάνωση του κόσμου θα ξεκινήσει από τις γειτονιές της Αθήνας και των άλλων πόλεων. Από τις μικρές και μεγάλες νίκες σε τοπικό επίπεδο ο κόσμος θα ξαναβρεί την αυτοπεποίθησή του, για να μεταφέρει τη δράση και τη διεκδίκηση σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο, αμφισβητώντας την πολιτική της λιτότητας και της επιτροπείας.