Η ανατροπή του status quo σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο ο στόχος του λαβωμένου Σουλτάνου

Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ

Τα κρίσιμα διλήμματα για Λευκωσία και Αθήνα

-Η έξαρση της τουρκικής προκλητικότητας, με την ευθεία και πλήρη αμφισβήτηση του status quo σε Αιγαίο και Αν. Μεσόγειο, αναδεικνύει πόσο λανθασμένες ήταν οι εκτιμήσεις της κυβέρνησης

Ενώπιον κρίσιμων διλημμάτων και επιλογών θα βρεθούν σύντομα Αθήνα και Λευκωσία, καθώς η Τουρκία και ο Ταγίπ Ερντογάν είναι αποφασισμένοι να επιδιώξουν ανατροπή του status quo που κατοχυρώνει σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο το Δίκαιο της Θάλασσας.

Η εισβολή στην κυπριακή ΑΟΖ με το τουρκικό γεωτρύπανο «Fatih» («Πορθητής»), το οποίο έχει δέσει σε σημείο δυτικά της Πάφου, εντός της κυπριακής ΑΟΖ, είναι ένα βήμα που σχεδίαζε από μήνες η Τουρκία και για τον λόγο αυτό έχει προχωρήσει στην αγορά δύο γεωτρύπανων και δύο ερευνητικών σκαφών, ώστε να ξεπεράσει το εμπόδιο που έβαζε η Κυπριακή Δημοκρατία με τις παρεμβάσεις της σε ξένες εταιρείες και κυβερνήσεις, προκειμένου να αποτρέψει τη συμβολή τους σε παράνομες δραστηριότητες που επισύρουν και ποινικές διώξεις.

Ο κ. Ερντογάν, την Πέμπτη, απευθυνόμενος στους «Ευέλπιδες», τους κάλεσε να «σταματήσουν τις προσπάθειες παραβίασης των δικαιωμάτων της Τουρκίας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο…», ενώ μία ημέρα πριν ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου είχε προαναγγείλει την αποστολή και του δεύτερου γεωτρύπανου το προσεχές διάστημα.

Η Λευκωσία, με τη στήριξη της Αθήνας, επεδίωξε και κέρδισε την ισχυρή ευρωπαϊκή στήριξη, που εκφράσθηκε με δηλώσεις κορυφαίων παραγόντων, όπως η Φεντερίκα Μονγκερίνι και ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, ενώ μετά την παρέμβασή τους στην Έκτακτη Σύνοδο Κορυφής της Ρουμανίας αποφασίσθηκε να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις η ΕΕ και στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής να επανεξετασθεί η κατάσταση και να αποφασισθεί αν απαιτούνται συγκεκριμένα μέτρα.

Όμως ισχυρή στήριξη βρήκε η Λευκωσία και από την Ουάσινγκτον, το Κάιρο αλλά και το Τελ Αβίβ, ακόμη και από τη Μόσχα.

Εξαιρετικά σημαντική είναι και η στήριξη που προσφέρει η Γαλλία, καθώς είναι ο κρίσιμος κρίκος που θα θωρακίσει μεγάλο μέρος της κυπριακής ΑΟΖ. Έτσι, μετά τις επαφές που είχαν με το Παρίσι οι κύπριοι υπουργοί Εξωτερικών και Ενέργειας κ. Χριστοδουλίδης και Λακκοτρύπης, η γαλλική TOTAL θα αναλάβει εντός των προσεχών ημερών τον πρώτο ρόλο σε οικόπεδα που είχαν παραχωρηθεί στην ιταλική ΕΝΙ, αλλά δεν πραγματοποιήθηκαν έρευνες, μετά την εκδίωξη του γεωτρύπανου της ιταλικής εταιρείας από το οικόπεδο 3 από τουρκικές φρεγάτες.

Εφόσον μάλιστα δοθεί είτε στην TOTAL είτε στην αμερικανική ExxonMobil το οικόπεδο 7, μέρος του οποίου διεκδικεί για λογαριασμό της η Τουρκία, τότε οχυρώνεται ένα ακόμη κρίσιμο τμήμα της κυπριακής ΑΟΖ.
Όμως, σε κάθε περίπτωση, οι σχέσεις με την Τουρκία εισέρχονται σε μια δύσκολη στενωπό, γεμάτη από προκλήσεις και κινδύνους.

Για την Κυπριακή Δημοκρατία, η πρόκληση της γεώτρησης εντός της ΑΟΖ της αποτελεί σοβαρή παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της, αλλά όμως έχει ήδη εξασφαλίσει, σε συνεργασία με μεγάλους, πα­γκόσμιους ενεργειακούς παίκτες, τη συνέχιση του ενεργειακού σχεδιασμού της. Όσο διάστημα μάλιστα θα συνεχίζεται αυτή η πολιτική των κανονιοφόρων από την Άγκυρα, θα περιορισθούν και θα αποδυναμωθούν οι πιέσεις για επανέναρξη των συνομιλιών για το Κυπριακό και για επιβολή λύσης στα μέτρα της Τουρκίας.

Για την Αθήνα όμως τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Η Ελλάδα δεν έχει ανακηρύξει ΑΟΖ, ούτε έχει καταθέσει στον ΟΗΕ τις συντεταγμένες με τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας της, εκτός μόνον της περίπτωσης του νόμου με την υπογραφή του Γιάννη Μανιάτη, όπου επισημαίνεται ότι για την Ελλάδα, σε περίπτωση μη ύπαρξης συμφωνιών οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών με γειτονικές χώρες, θα ισχύει η Αρχή της Μέσης Γραμμής.

Αν και αυτή είναι μια γενική αρχή και δεν περιλαμβάνει συ­γκεκριμένες συ­ντεταγμένες, πά­ντως έχει επιτρέψει στην Ελλάδα να χαράξει και να παραχωρήσει σε πετρελαϊκές εταιρείες οικόπεδα στο Ιόνιο αλλά και νοτιοδυτικά της Κρήτης.

Εάν ο κ. Ερντογάν επιλέξει να προκαλέσει κρίση, προκειμένου και επίδειξη ισχύος να κάνει στο εσωτερικό της χώρας του και «εύκολη νίκη» να επιδιώξει μετά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει και στη Συρία, πιθανότατα θα στρέψει τα βέλη του και προς την Ελλάδα.

Πιθανόν ακόμη η Τουρκία να μην είναι έτοιμη να επιχειρήσει γεώτρηση εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, όμως, εάν το επιλέξει, έχει τη δυνατότητα να στείλει ένα από τα δύο σεισμογραφικά σκάφη της σε περιοχή της ελληνικής υφαλοκρηπίδας για πραγματοποίηση ερευνών, που είναι προϋπόθεση για τις γεωτρήσεις. Παρά το γεγονός ότι πριν από περίπου μία δεκαετία η Τουρκία, με νοικιασμένο τότε σκάφος, είχε επιχειρήσει να κάνει σεισμογραφικές έρευνες νότια του Καστελλόριζου, η κρίση τότε δεν κλιμακώθηκε, καθώς έπιασαν τόπο τα ελληνικά διαβήματα και προς τη Νορβηγία, τη σημαία της οποίας είχε το ερευνητικό σκάφος, αλλά και προς την πλοιοκτήτρια εταιρεία.

Το ερώτημα είναι τι θα συμβεί τώρα, που η Τουρκία διαθέτει δικό της σκάφος και έτσι μπορεί να το κατευθύνει σε όποια περιοχή επιλέξει.

Η προσπάθεια εκδίωξης ή παρεμπόδισης του ερευνητικού σκάφους είναι προφανές ότι θα προκαλέσει κρίση, καθώς, όπως συνηθίζει η Τουρκία, το ερευνητικό σκάφος συνοδεύεται από πολεμικά. Αν όμως, παρά τα διαβήματα και τις διπλωματικές κινήσεις, η Τουρκία επιμείνει σε σεισμογραφικές έρευνες, τότε υπάρχει σοβαρότατος κίνδυνος πρόκλησης τετελεσμένων, που θα επιφέρουν ανατροπές και θα δημιουργήσουν νέα δεδομένα στην περίπτωση επανέναρξης των συνομιλιών για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.

Και στην Αθήνα είναι προφανές ότι θα ήθελαν να αποφευχθεί με κάθε τρόπο η στρατιωτικοποίηση μιας τέτοιας κρίσης, καθώς και οι ισορροπίες δυνάμεων στο Αιγαίο έχουν διαταραχθεί, με την Τουρκία να έχει πάρει κεφάλι, αλλά και η διαδικασία απεμπλοκής από μια κρίση, όπως έχει δείξει η εμπειρία των Ιμίων, γίνεται εις βάρος του… αμυνόμενου.

Η έξαρση της τουρκικής προκλητικότητας, με την ευθεία και πλήρη αμφισβήτηση του status quo σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, αναδεικνύει πόσο λανθασμένες ήταν οι εκτιμήσεις της κυβέρνησης. Η τελευταία θεωρούσε ότι ο κ. Ερντογάν, μετά και την τελευταία επίσκεψη του κ. Τσίπρα στην Τουρκία, συμφώνησε στην ανάγκη μείωσης της έντασης, ότι υπήρξε συνεννόηση με τον πρωθυπουργό και ότι θα άνοιγε ο δρόμος για νέα ΜΟΕ στο Αιγαίο και για τη διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Όλα αυτά δεν ήταν τίποτε περισσότερο από μία ακόμη… αυταπάτη.