Χρ. Μπότζιος: Τα αντιφατικά μηνύματα των ισπανικών εκλογών

Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.

Ήταν οι μοναδικές εθνικές βουλευτικές εκλογές σε χώρα-μέλος της ΕΕ πριν από τις ευρωεκλογές της 26ης Μαΐου. Εύλογο το ενδιαφέρον, αφού το αποτέλεσμα θα μπορούσε να δώσει δείγματα ή να αποτελέσει και πρόκριμα για το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών. Κάτι τέτοιο όμως δεν ισχύει, γιατί κάθε χώρα-μέλος έχει τις ιδιαιτερότητές της και τυχόν γενίκευση θα οδηγούσε σε λάθος εκτιμήσεις.

Ως γνωστόν, οι εκλογές της Κυριακής 28 Απριλίου ανέδειξαν πρώτο κόμμα το Σοσιαλιστικό, χωρίς όμως αυτοδυναμία, γεγονός που θα το αναγκάσει σε συνεργασία με άλλο κόμμα, με τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού. Εντύπωση προκάλεσε η συντριπτική ήττα που υπέστη το πρώην κυβερνητικό συντηρητικό κόμμα του Μαριάνο Ραχόι, που απώλεσε πάνω από δέκα μονάδες. Αίσθηση, επίσης, προκάλεσε η θεαματική άνοδος του ακροδεξιού VOX, που εισέρχεται για πρώτη φορά ύστερα από είκοσι πέντε χρόνια στη Βουλή με 25 έδρες. Η εκλογική νίκη των Σοσιαλιστών, η εντυπωσιακή ήττα του Συντηρητικού Κόμματος και η αντίστοιχη επιτυχία του ακροδεξιού VOX έτυχαν ποικίλλων ερμηνειών τόσο στην Ισπανία, όσο και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Η Ισπανία είναι μία από τις σημαντικότερες χώρες-μέλη της ΕΕ και κατέχει ιδιαίτερη θέση στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια ιστορία. Κατοικήθηκε ανά τους αιώνες από διάφορους λαούς και τα παράλιά της αποικήθηκαν και από Έλληνες της Μητροπολιτικής Ελλάδας, όπως και της Μεγάλης Ελλάδας (Magna Grecia) της Νότιας Ιταλίας. Έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στη νεότερη παγκόσμια ιστορία με τις ανακαλύψεις κυρίως στην Κεντρική και Νότια Αμερική. Σε αντίθεση με άλλες αποικιοκρατικές χώρες, που τους ενδιέφερε μόνο η εκμετάλλευση των αποικιών, η Ισπανία προσέδωσε στις κατακτήσεις της και ιδεαλιστικό χαρακτήρα.

Εξανάγκασε τους τοπικούς πληθυσμούς να ασπασθούν τον χριστιανικό Καθολικισμό, ενώ κατέστρεψε σπουδαίους τοπικούς πολιτισμούς, όπως των Αζτέκων, των Ίνκας κ.ά. Επιβαρυντικά, επίσης, καταγράφεται ο βίαιος εκχριστιανισμός ή και εκδίωξη Εβραίων και Αράβων μετά την επανάκτηση από τους Άραβες της Ανδαλουσίας και άλλων νότιων περιοχών, όπως και η δράση της Ιεράς Εξέτασης, που είναι γέννημα, βασικά, ισπανικό.

Όμως η Ισπανία έχει αναδείξει μεγάλες προσωπικότητες παγκοσμίου κύρους και αναγνώρισης στα γράμματα, στην επιστήμη, στις τέχνες. Παρά το γεγονός ότι είναι μια κατ’ εξοχήν ευρωπαϊκή χώρα, στην ΕΕ εντάχθηκε με αρκετή καθυστέρηση και μετά την Ελλάδα (1981). Οι λόγοι αποδίδονται στο σύγχρονο ιστορικό παρελθόν με το καθεστώς του Φράνκο, που την απομόνωσε από την Ευρώπη και τις μεταπολεμικές ευρωπαϊκές εξελίξεις. Η διακηρυγμένη εχθρότητα των άλλων ευρωπαϊκών και κυρίως των νικητριών δυνάμεων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έληξε με τον θάνατο του Φράνκο το 1975. Η συμπάθεια και η συνεργασία του Φράνκο με τον Μουσολίνι και τον Χίτλερ είχε ήδη προκαλέσει τον αποκλεισμό της Ισπανίας από την ένταξή της στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), που ιδρύθηκε το 1945 στο Σαν Φραντσίσκο.

Η απομόνωση της Ισπανίας ίσως να υπαγορεύθηκε, όπως υποστηρίζεται από ορισμένους ιστορικούς και πολιτικούς αναλυτές, και από άλλες σκοπιμότητες, σύμφωνα με τις οποίες εξυπηρετούσε τα συμφέροντα άλλων ισοδύναμων και ανταγωνιστικών ευρωπαϊκών χωρών. Τι μπορεί να σημαίνουν για την υπόλοιπη Ευρώπη τα αποτελέσματα των πρόσφατων εθνικών εκλογών στην Ισπανία; Η εκλογική νίκη των Σοσιαλιστών σίγουρα ενισχύει την αντίληψη και θέση εκείνων που αντιτάσσονται στον νεοφιλελευθερισμό, την πολιτική λιτότητας και επιθυμούν μία Ευρώπη της αλληλεγγύης, της συνοχής, με προοπτική την πραγματική ενοποίηση.

Αντίθετα, η είσοδος του ακροδεξιού VOX στο Ισπανικό Κοινοβούλιο, παρά τις ιδιομορφίες του, που εκφράζει περισσότερο τον βαθύ ισπανικό εθνικισμό, δίνει αρνητικά μηνύματα για τη δημοκρατικότητα, την ανοχή, την καταδίκη της ξενοφοβίας και του ρατσισμού, που χαρακτηρίζουν και πρέπει να χαρακτηρίζουν την ΕΕ. Αναγκαία πάντως η αυτοκριτική από τις εθνικές κυβερνήσεις, όπως και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, στη βάση ότι η καθημερινότητα και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πολίτες δεν είναι μόνο ο σεβασμός των αρχών αλλά και η πραγματικότητα.

Ποιος θα μπορούσε να αμφισβητήσει ότι το Προσφυγικό και η παράνομη μετανάστευση, ανεξάρτητα από τους λόγους που τις προκαλούν, επηρεάζουν την καθημερινότητα και την ασφάλεια των πολιτών; Είναι ερωτήματα που χρήζουν μελέτης και απαντήσεων. Γιατί για τον πολίτη, τον απλό πολίτη και τον πολίτη του καθημερινού μόχθου ισχύει αυτό που λέγανε οι πρακτικοί Ρωμαίοι: «Primum vivere, deinde philosophari».