Χρ. Μπότζιος: Γιατί είναι ανησυχητική η άνοδος της Ακροδεξιάς στην Ιταλία

Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.

Eίναι γεωγραφικά και ιστορικά η πλησιέστερη στην Ελλάδα μεσογειακή δυτική χώρα. Σημαντικότερο όμως στοιχείο που συνδέει τους δύο λαούς και χώρες είναι η ιστορία και ο πολιτισμός, ο ελληνορωμαϊκός. Πολλές πόλεις του ιταλικού νότου, από τη Ρώμη έως τη Σικελία, εξακολουθούν να φέρουν αναλλοίωτες τις ονομασίες από την εποχή της Μεγάλης Ελλάδας (Magna Graecia). Οι λόγοι αυτοί και το γεγονός ότι η Ιταλία είναι μία από τις σημαντικότερες χώρες-μέλη της ΕΕ είναι αρκετοί για να μη μας αφήνουν αδιάφορους σε ό,τι συμβαίνει ή μπορεί να συμβεί στη γειτονική και φίλη χώρα.

Η σύγχρονη Ιταλία ευτύχησε, μετά τη φασιστική περίοδο, να κυβερνηθεί από σταθερές κυβερνήσεις και σημαντικές πολιτικές προσωπικότητες, που ανέδειξαν την Ιταλία σε μία από τις πλέον βιομηχανικά ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες, την τρίτη κατά σειρά μετά τη Γερμανία και τη Γαλλία. Εκτός των άλλων, είναι μία από τις πέντε ιδρυτικές χώρες της σημερινής ΕΕ, με τον Αλτιέρο Σπινέλι να θεωρείται ένας από τους κύριους εμπνευστές της. Η ανάπτυξή της όμως είχε μία εγγενή αδυναμία. Εκείνη της διαφοράς μεταξύ Βορρά – Νότου. Δημιουργήθηκαν de facto δύο Ιταλίες, εκείνη του βιομηχανικού Βορρά και η άλλη του καθυστερημένου αναπτυξιακά Νότου.

Το διαφορετικό αναπτυξιακό επίπεδο αλλά και άλλα κοινωνιολογικής φύσης χαρακτηριστικά έγιναν αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης από την ακροδεξιών θέσεων Λέγκα του Βορρά, με ιδρυτή τον Ουμπέρτο Μπόσι, ο οποίος είχε προτείνει και διοικητική διαίρεση της Ιταλίας σε πέντε επαρχίες, που ουσιαστικά διαχώριζαν τον βιομηχανικό Βορρά από τον Νότο. Η απήχηση της Λέγκας του Μπόσι στον Νότο ήταν, φυσικά, ελάχιστη.

Ο διάδοχος του Μπόσι πολιτεύθηκε διαφορετικά. Διεύρυνε και επεξέτεινε την πολιτική απήχηση της ρατσιστικής Λέγκας σε ολόκληρη την ιταλική χερσόνησο, εκμεταλλευόμενος αφενός την οικονομική κρίση και αφετέρου το Προσφυγικό-Μεταναστευτικό. Συμμάχησε προεκλογικά με το κόμμα των Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο, το οποίο επένδυσε περισσότερο στην οικονομική κρίση, με πολλές υποσχέσεις, όπως τη διενέργεια δημοψηφίσματος για έξοδο από το ευρώ, που μετά την εκλογική τους νίκη και τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού δεν τήρησαν.

Η ξενοφοβική, ρατσιστική και συγχρόνως αντιευρωπαϊκή κυβέρνηση συνασπισμού του κόμματος των Πέντε Αστέρων και της Λέγκας του Βορρά ήρθε σε μια πρώτη αντιπαράθεση με την ΕΕ όσον αφορά το θέμα του ύψους του ελλείμματος του προϋπολογισμού, αφού λόγω των κοινωνικών παροχών που προέβλεπε παραβίαζε τα όρια που επιβάλλει η δημοσιονομική πειθαρχία.

Ύστερα από πολλές προκλήσεις και απειλές αναγκάσθηκε να κατέλθει στα συμφωνηθέντα επίπεδα. Σε επιβεβαίωση της ξενοφοβικής και ρατσιστικής της ιδεολογίας, η ιταλική κυβέρνηση, με πρωταγωνιστή τον υπουργό Εσωτερικών Ματέο Σαλβίνι, απαγόρευσε την προσέγγιση σε ιταλικό λιμάνι ενός πλοίου που μετέφερε 175 πρόσφυγες και οικονομικούς μετανάστες, μεταξύ των οποίων και ανήλικα παιδιά. Τελικά, ύστερα από πολλές περιπλανήσεις, του επετράπη να δέσει σε λιμάνι της Μάλτας. Η προσφυγική αυτή τραγωδία και ανθρώπινη περιπέτεια ίσως στο μέλλον συμπεριληφθεί σε ντοκιμαντέρ ή κινηματογραφικό έργο κάποιου ευαίσθητου σκηνοθέτη.

Ενδεικτική των ακραίων και λαϊκιστικών θέσεων της κυβέρνησης είναι και η διπλωματική διένεξη με τη Γαλλία, που οδήγησε στην ανάκληση του γάλλου πρέσβη από την ιταλική πρωτεύουσα, λόγω συνάντησης του Λουίτζι ντι Μάιο του κόμματος των Πέντε Αστέρων με εκπροσώπους του κινήματος των «κίτρινων γιλέκων». Αν στα παραπάνω προστεθεί και η συνάντηση και ο θερμός εναγκαλισμός του Σαλβίνι με την κ. Λεπέν, πιστοποιείται πλήρως η ακροδεξιά ιδεολογία τουλάχιστον του ενός εκ των δύο εταίρων του κυβερνητικού συνασπισμού.

Σύμφωνα με διάφορες δημοσκοπήσεις, η Λέγκα του Βορρά με τις λαϊκίστικες θέσεις και την αντιπροσφυγική της ρητορική φαίνεται να αυξάνει την πολιτική της δύναμη όχι μόνο στον παραδοσιακό της χώρο, τον Βορρά, αλλά σε όλη την επικράτεια. Οι λόγοι δεν διαφέρουν βασικά από εκείνους σε άλλες χώρες της ΕΕ, όπως στη Γαλλία με τη Μαρίν Λεπέν, την Αυστρία, την Ουγγαρία, τη Φινλανδία κ.ά. Αναγνωρίσιμη και εύκολη η απαρίθμησή τους.

Ξενοφοβία έναντι των προσφύγων και των οικονομικών μεταναστών, μισαλλοδοξία έναντι του μουσουλμανικού θρησκεύματος με συνθήματα του τύπου ότι η Ευρώπη και ο ευρωπαϊκός πολιτισμός κινδυνεύει με ισλαμοποίηση, κοινωνική ανασφάλεια και άλλα συναφή συνθήματα, με φόντο πάντα την οικονομική λιτότητα και την ανικανότητα της ΕΕ να τα αντιμετωπίσει. Αν οι εκτιμήσεις περί ανόδου της ξενοφοβικής, ρατσιστικής και αντιευρωπαϊκής Λέγκας του Βορρά και του άλλου κυβερνητικού εταίρου, του κόμματος των Πέντε Αστέρων, επαληθευθούν κατά τις ευρωεκλογές της 26ης Μαΐου, μπορούν από τώρα να γίνουν κάποιες προβλέψεις για τις πιθανότατες συνέπειες.

Στο Ευρωκοινοβούλιο θα αυξηθούν οι δυνάμεις εκείνες που επιθυμούν περιχαράκωση της ΕΕ με συντηρητικές θέσεις σε ό,τι αφορά την τοποθέτηση της Ένωσης στα διεθνή θέματα. Ήδη γευθήκαμε μια δυσάρεστη και αντιδημοκρατική εμπειρία με την πρόσφατη τοποθέτηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο θέμα της Βενεζουέλας, που τάχθηκε, κατά πλειοψηφία, υπέρ της αναγνώρισης του Γκουαϊδό σε βάρος του εκλεγμένου από τον λαό Μαδούρο, και τούτο παρά την πρόταση της Ύπατης Εκπροσώπου για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ Φεντερίκα Μογκερίνι για σύσταση διεθνούς ομάδας με αποκλειστικό στόχο τη διεξαγωγή διαλόγου και αποφυγής μίας εμφύλιας σύρραξης. Η ΕΕ διανύει μία από τις δυσκολότερες περιόδους από συστάσεώς της. Η ανάγκη για ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις είναι επιτακτική και ήδη υπάρχουν συγκεκριμένες ιδέες τόσο από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όπως και τον γάλλο Πρόεδρο κ. Μακρόν.

Ποια θα είναι η στάση των συντηρητικών δυνάμεων στο Ευρωκοινοβούλιο, συμπεριλαμβανομένων των ευρωβουλευτών της Λέγκας του Βορρά, οι οποίοι ελάχιστη συμπάθεια τρέφουν για μια πραγματικά ολοκληρωμένη Ευρώπη; Οι προβληματισμοί δεν είναι θεωρητικοί, αλλά πραγματικοί. Οι δημοκρατικές δυνάμεις όχι μόνο στην Ιταλία αλλά και στις άλλες χώρες της Ένωσης δεν πρέπει να εξορκίζουν μόνο τις πολιτικές δυνάμεις ακραίων θέσεων. Οφείλουν να ενσκήψουν με σοβαρότητα στα γενεσιουργά αίτια που προκαλούν την παράνομη μετανάστευση, το Προσφυγικό, την ασφάλεια των πολιτών, την οικονομική ένδεια.

Σε ό,τι αφορά τη Λέγκα του Βορρά, αν ζούσε σήμερα ο Αλμπέρτο Μοράβια πολύ πιθανόν να έλεγε «questa Italia non l amo piu» («αυτήν την Ιταλία δεν την αγαπάω πλέον»), μία φράση που είχε πει για τη Ρώμη όταν τη δεκαετία του ’60 άνοιξαν τα πρώτα ταχυφαγεία αμερικανικής επινόησης σε ιστορικές πλατείες της Αιώνιας Πόλης.