Έχουν ανάγκη στήριξης όσοι συμβιώνουν με ψυχικά ασθενείς

Του
ΑΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΙΤΗ

Μιλώντας για την ψυχική ασθένεια, πάντα επικεντρωνόμαστε στον πάσχοντα ασθενή και παραμελούμε να ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στο περιβάλλον του, το οποίο πολύ συχνά υποφέρει πολύ περισσότερο απ’ όσο μπορεί να φανταστεί κανείς. 

Όπως επισημαίνει ο Γιώργος Παπαγεωργίου, Bsc (Psychology) University of London, MSc (Health Psychology) University of Central Lancashire, μέλος της Διεθνούς Ένωσης Σχεσιακής Ψυχανάλυσης (IARPP) – ΗΠΑ, διευθυντής και επόπτης επιστημονικού προσωπικού στην ΨΥΧΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ (psychikifrontida.gr), οι φροντιστές είναι οι άνθρωποι που έχουν θυσιάσει τη ζωή τους φροντίζοντας … άλλους: «Με βάση την εμπειρία μας, ειδικά μέσα στα σπίτια των ανθρώπων που μας ζητούν βοήθεια και ψυχική φροντίδα, το ποσοστό εμφάνισης ψυχοπαθολογίας γύρω μας είναι πολύ μεγαλύτερο από όσο φανταζόμαστε. Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι σε ψυχική Παθολογία, υπάρχουν μέσα στα σπίτια και στις ζωές πολλών ανθρώπων γύρω μας, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από όσο δείχνουν οι στατιστικές».

Ο κατάλογος των ανθρώπων που συμβιώνουν με δικά τους άτομα με «δυσκολίες», σύμφωνα με τον κ. Παπαγεωργίου, είναι ατελείωτος: Πρόκειται για συζύγους που έχουν σχέσεις μίσους-εξάρτησης με το έτερον ήμισυ, αλλά και άρνηση επίλυσης ενός διαλυμένου γάμου. Άλλοι άνθρωποι πάλι που στηρίζουν ανθρώπους δικούς τους (αδέλφια, τέκνα, γονείς) με ψυχικά ή και βιολογικά προβλήματα υγείας, τα οποία κατατάσσονται στην κατηγορία των «ψυχοσωματικών» νόσων βαριάς μορφής. Γιοί και κόρες που παραμένουν καθηλωμένοι στο νοσηρό οικογενειακό περιβάλλον και δεν ανεξαρτητοποιούνται ακόμη κι όταν γίνονται μεσήλικες! Άλλοι που συμβιώνουν με άτομα που έχουν παραιτηθεί από τη ζωή, (ηθελημένα ανέργους ή τοξικομανείς), και στην πραγματικότητα πάσχουν κι οι ίδιοι από κατάθλιψη. Αδέλφια παραμένουν σε συμβίωση μέχρι το βαθύ γήρας και που δεν έφτιαξαν ποτέ τη ζωή τους ή ακόμα και άνθρωποι που συμβιώνουν με άτομα με υστερικό προφίλ, που τους ταλαιπωρούν με «κρίσεις», ενώ στην πραγματικότητα εκβιάζουν τη λύπηση και την προσοχή τους.

«Μιλάω για ανθρώπους τόσο μα τόσο ταλαιπωρημένους και βασανισμένους από τη ζωή, που μας καλούν να προσφέρουμε Ψυχική Φροντίδα στον πάσχοντα, ενώ το μόνο που αποδεικνύεται είναι, ότι κατά βάθος εύχονται, να μπορούσε να βγει μία …εισαγγελική εντολή ενάντια στο δικό τους άνθρωπο που τους παιδεύει, ώστε αφενός να ησυχάσουν λίγο στο σπίτι με την απουσία του, αφετέρου να αποδείξουν στον εαυτό τους, μέσα από την δημοσιοποιημένη καταγραφή του περιστατικού, πως όντως έφταιγε ο “προβληματικός” που απομακρύνθηκε κι όχι άλλος ή κι ίδιοι», τονίζει ο κ. Παπαγεωργίου.

Τι κρύβεται πίσω από τις κλειστές πόρτες

Οι άνθρωποι που έχουν ψυχική ασθένεια ή είναι ανήμποροι, στηρίζουν τη ζωή και την ύπαρξή τους στους φροντιστές τους. Συνήθως είναι εξαιρετικά βαριές καταστάσεις, αναφέρει ο ειδικός: «Υπάρχουν άτομα που είναι κλεισμένα μέσα στο σπίτι, κι αν έχουν βγει για 1-2 επισκέψεις όλες κι όλες σε έναν ειδικό, ίσα-ίσα για να πάρουν κάποια αγωγή και να “μπαλώσουν” λίγο τη ζωή τους. Άνθρωποι που για να μπορέσουν να ζήσουν ακόμη και να τραφούν χρειάζονται τη ζωτική και ψυχική ενέργεια αυτών που τους φροντίζουν! Άνθρωποι που λειτουργούν άθελά τους ως συναισθηματικά “Βαμπίρ”, γιατί δεν έχουν αυτονομηθεί, είτε επειδή δεν μπόρεσαν, είτε επειδή επέλεξαν να μην προχωρήσουν τη ζωή τους. Και παραμένουν “καρφωμένοι”, να ρουφούν ενέργεια από τις ζωές και τις ψυχές αυτών που τους φροντίζουν».

Απέραντη αγωνία, φόβος και θυμός κρύβεται συνήθως πίσω από τις κλειστές πόρτες. ‘Όπως επισημαίνει μέσα από την μεγάλη εμπειρία του ο Διευθυντής της Ψυχικής Φροντίδας, ενώ μέσα σ’ αυτές τις οικογενειακές σχέσεις φαίνεται να υπάρχει στωικότητα και υπομονή, στην πραγματικότητα “βράζουν” έντονα ή ακόμα και ανυπόφορα συναισθήματα: «Η θυσία δεν γίνεται μόνο στωικά και με υπομονή. Συχνά βρίσκουμε να υποβόσκει μέσα σε τέτοιες σχέσεις απέραντος φόβος, αγωνία και θυμός, τόσο έντονος, που δεν επικοινωνείται ανοικτά, διότι οι άνθρωποι έχουμε την τάση δυστυχώς να μην εκφράζουμε την απώλεια της οικογενειακής αγάπης, ακόμη κι όταν αυτή έχει χαθεί. Αντίθετα, τα άτομα που υποφέρουν από τους «ασθενείς» συγκατοίκους τους, υποκρίνονται σχέσεις αγάπης και ανιδιοτέλειας, ενώ στην πραγματικότητα βρίσκονται μέσα στην απόλυτη δυστυχία, εξαιτίας τους. Ειδικά όσοι “θυμωμένοι” και “φοβισμένοι” δεν έχουν περάσει ποτέ από τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας για τους εαυτούς τους», επισημαίνει ο κ. Παπαγεωργίου.

Κι αυξανόμενη δυστυχία είναι το γεγονός ότι η ζωή αυτών των ανθρώπων που ταλαιπωρούνται από την ψυχοπαθολογία άλλων δικών τους ανθρώπων, δυστυχώς δεν βελτιώνεται με το χρόνο. Αντίθετα, καθυστερούν ή ακόμη και … θυσιάζουν τελείως τη δική τους ευτυχία, το δικό τους προχώρημα στη ζωή, για τη σωτηρία άλλων ανθρώπων. Είναι άνθρωποι σε απόγνωση, είτε “φταίνε”, είτε δεν “φταίνε”. Πολύ συχνά ταλαιπωρούνται πολλά χρόνια, μας λέει ο ειδικός, ενώ κάποιοι δεν είναι και αρκετά νέοι, ώστε να αναβάλουν στο μέλλον την ευτυχία τους. Τι φταίει για την τόση δυστυχία μέσα στα σπίτια των ανθρώπων; «Φταίει κυρίως το ότι δεν θέλουμε να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, να είμαστε ειλικρινείς, να επικοινωνούμε ατόφια με τον εαυτό μας και με τους άλλους», τονίζει ο κ. Γιώργος Παπαγεωργίου και συνεχίζει: «Οικογενειακά Μυστικά, σχέσεις εξάρτησης και οικογενειακοί θυμοί, δεν είναι καθόλου ανάγκη να μείνουν έτσι! Ένα θέμα που ανοίγεται, σίγουρα λύνεται και σίγουρα πολύ ευκολότερα από ένα θαμμένο κρυμμένο μυστικό. Σε αυτούς τους ανθρώπους απευθυνόμαστε και αυτούς είναι που πασχίζουμε να μπορέσουμε να τους βοηθήσουμε».

Ανοίγοντας την πόρτα του σπιτιού μας στην ψυχική φροντίδα

«Υπάρχει τρόπος κι αυτό ζητάω να το καταλάβουν όσοι αντιμετωπίζουν τέτοιες νοσηρές καταστάσεις», λέει ο διευθυντής της Ψυχικής Φροντίδας: «Οι άνθρωποι αυτοί χρειάζονται ψυχική ενδυνάμωση και μια έξοδο διαφυγής για ένα καλύτερο τρόπο ζωής. Ο καημός μέσα στο σπίτι είναι θέμα που γίνεται πρόβλημα και μετά δυστυχία. Αν δεν την “ανοίξουμε” προς τα έξω, η δυστυχία αυτή έχει την τάση να γίνεται χειρότερη με τα χρόνια».

Όμως η ψυχική απαλλαγή από αυτά τα μεγάλα φορτία δεν γίνεται ούτε με μαγικά ούτε με ευχολόγια. Έρχεται με κόπο, φροντίδα, προσπάθεια και χρειάζεται χρόνο. Θαύματα δεν γίνονται σε καταστάσεις που αφέθηκαν κι έγιναν χρόνιες, αναφέρει ο κ. Παπαγεωργίου.

Η ΨΥΧΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ για τους Φροντιστές

Για να επικοινωνήσει με το ευρύ κοινό αυτές τις λιγότερο γνωστές πλευρές της ψυχικής ασθένειας, δηλαδή τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι φροντιστές ανθρώπων με ψυχική νόσο, η Ψυχική Φροντίδα ξεκινά μια σειρά συναντήσεων και εκδηλώσεων με σκοπό τον διάλογο με όσους ταλαιπωρούνται: «Θέλω να προτείνω τρόπους, μέσω της Ψυχικής Φροντίδας για την επίλυση των παραπάνω προβλημάτων, ώστε οι φροντιστές ανθρώπων με βαριά ψυχικά και άλλα προβλήματα, να ξαναπάρουν τη ζωή τους στα χέρια τους. Κι απευθύνομαι σε αυτούς που φροντίζουν, όχι μόνον στους καθεαυτό ψυχικά πάσχοντες», λέει ο κ. Παπαγεωργίου.