Π. ΝΕΑΡΧΟΥ: Η ενδοτική, κατευναστική πολιτική προς την Άγκυρα υπονομεύει τις περιφερειακές στρατηγικές συμμαχίες Ελλάδος και Κύπρου – Πλήγμα η απουσία της Ιταλίας
Γράφει ο
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΝΕΑΡΧΟΥ
Πρέσβυς ε.τ.
Έγινε, στις 20 Μαρτίου στην Ιερουσαλήμ, η Συνάντηση Κορυφής Ελλάδος, Κύπρου και Ισραήλ, ενισχυμένη με την αναβαθμισμένη στο πρόσωπο του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Μάικ Πομπέο αμερικανική παρουσία. Πλήγμα στη Συνάντηση και στ’ αποτελέσματά της αποτέλεσε η απουσία τελικά της Ιταλίας, η οποία δεν επέτρεψε να προωθηθεί και να ολοκληρωθεί η συμφωνία για τον αγωγό φυσικού αερίου East Med, που ήταν ο αρχικός στόχος της Συναντήσεως.
Η απουσία της Ιταλίας αποδίδεται σε αντιδράσεις του ενός από τους κυβερνητικούς εταίρους, του Κινήματος των Πέντε Αστέρων, το οποίο επισήμως εκφράζει αντιδράσεις για τη χωροθέτηση των σχεδιαζομένων αγωγών προς την Ιταλία. Ανεπισήμως, η Ιταλία εκφράζει τον προβληματισμό της για το αν τη συμφέρει καλύτερα να δώσει προτίμηση στην προέκταση του αγωγού TurkStream, ο οποίος θα της εξασφάλιζε φθηνό και άφθονο φυσικό αέριο από τη Ρωσία, με αντάλλαγμα την εξαγωγή Ιταλικών βιομηχανικών προϊόντων, κατά το παράδειγμα της Γερμανίας.
Είναι γνωστό όμως ότι υπάρχει έντονη Αμερικανική αντίδραση εναντίον οποιασδήποτε πολιτικής που ευνοεί την ενίσχυση των Ρωσικών εξαγωγών φυσικού αερίου στη Δυτική Ευρώπη. Οι Αμερικανικές αντιδράσεις σε ό,τι αφορά την κατασκευή του Nord Stream II απεδείχθησαν ατελέσφορες, λόγω της σταθερής εμμονής της Γερμανίας. Αντιθέτως, όμως, οι πιέσεις απέδωσαν στη Νότια Ευρώπη.
Υπάρχει, βεβαίως, επιπλέον, ο νέος παράγων των ενεργειακών αποθεμάτων της Ανατολικής Μεσογείου, στα οποία εμπλέκονται ζωτικά τόσο ο Αμερικανός παράγων, με την ExxonMobil, όσο και οι εταιρείες υδρογονανθράκων μεγάλων Ευρωπαϊκών χωρών του Νότου, όπως η Total της Γαλλίας, η ENI της Ιταλίας και η Repsol της Ισπανίας. Πρόκειται για εταιρείες-κολοσσούς, που είναι συνδεδεμένες τόσο με την ενεργειακή πολιτική των χωρών τους όσο και με τα γενικότερα στρατηγικά τους συμφέροντα.
Η επιβεβαίωση της υπάρξεως μεγάλων αποθεμάτων στην περιοχή, με τις διαδοχικές ανακαλύψεις πολύ σημαντικών κοιτασμάτων, όπως το Λεβιάθαν στην ΑΟΖ του Ισραήλ, το Ζορ και το Νουρ στην ΑΟΖ της Αιγύπτου και το Γλαύκος, προσφάτως, στην ΑΟΖ της Κύπρου, θέτει δυναμικά στον ενεργειακό χάρτη την Ανατολική Μεσόγειο και την καθιστά εκ των πραγμάτων εναλλακτική πηγή ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης. Πολύ περισσότερο όταν ο μακροπρόθεσμος ενεργειακός σχεδιασμός μεγάλων Ευρωπαϊκών χωρών, όπως η Γαλλία και η Ισπανία, προβλέπει μείωση στο εγγύς μέλλον της εξαρτήσεώς τους από την πυρηνική ενέργεια προς όφελος του φυσικού αερίου.
Η ανάδυση της Ανατολικής Μεσογείου ως εναλλακτικής πηγής ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης συμπίπτει με μεγάλες στρατηγικές ανακατατάξεις στην περιοχή, με επίκεντρα τη Συρία, την Τουρκία και το Ιράν. Η τροπή του πολέμου στη Συρία έδωσε ένα μεγάλο πλεονέκτημα στη Ρωσία, με τη μορφή της σταθεροποιήσεως της παρουσίας και της επιρροής της στη Συρία, στη Μέση Ανατολή και στη Μεσόγειο.
Έφερε όμως στο προσκήνιο και τις μεγάλες αντιθέσεις και αντιφάσεις που χαρακτηρίζουν την περιοχή. Οι Κούρδοι της Συρίας ανεδείχθησαν σε έναν σημαντικό γεωπολιτικό παράγοντα. Η αρχική εξαγγελία του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για πλήρη αποχώρηση από τη Συρία των Αμερικανικών δυνάμεων έχει μεταλλαχθεί σε περιορισμένη παραμονή. Το γεγονός αυτό δεν αφήνει το πεδίο ελεύθερο στην Άγκυρα για εισβολή στην Ανατολική Συρία, πέρα από τον Ευφράτη, και εκμηδένιση του Κουρδικού παράγοντα, που καταγγέλλεται από την Άγκυρα ως δήθεν τρομοκρατικός.
Οι Κούρδοι υπολαμβάνονται από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ ως ένας πολύ σημαντικός παράγων για τη διαμόρφωση νέων ισορροπιών στη Μέση Ανατολή, που θα αναχαίτιζε το Ιράν και την επιρροή του προς τη Συρία, τον Λίβανο και τη Μεσόγειο. Ταυτοχρόνως, θα αποτελούσε ένα αντίπαλο δέος για την επαμφοτερίζουσα και αναξιόπιστη Τουρκική πολιτική.
Η Άγκυρα αντιδρά, για τον λόγο αυτό, με πολύ έντονο τρόπο απέναντι σε οποιαδήποτε ανοχή του Κουρδικού παράγοντα και επιδιώκει να ανασυστήσει την ιστορική τριπλή συμμαχία Τουρκίας, Ιράκ, Ιράν εναντίον του, για να αποτρέψει οποιαδήποτε προαγωγή του προς την κατεύθυνση ενός ανεξάρτητου Κουρδικού κράτους.
Η πολιτική αυτή συνυφαίνεται με τη μεγαλεπήβολη φιλοδοξία γι’ ανάδειξη της Τουρκίας σε μεγάλη δύναμη και προσδίδει σ’ αυτήν μεγαλύτερο ακόμη επιτήδειο επαμφοτερισμό.
Ο νέος ενεργειακός παράγων στην Ανατολική Μεσόγειο συνδυάζεται εκ των πραγμάτων με τις εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα στη Μέση Ανατολή και τις νέες ισορροπίες που διαμορφώνονται στις σχέσεις των Μεγάλων Δυνάμεων, κατά πρώτο λόγο μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας.
Η παρουσία του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών στην Τριμερή Συνάντηση της Ιερουσαλήμ, που έγινε Τετραμερής, συνιστά, κατά πρώτο λόγο, ισχυρή υποστήριξη προς τον πρωθυπουργό Βενιαμίν Νετανιάχου, που αντιμετωπίζει εκλογές στα μέσα Απριλίου. Συνιστά, κατά δεύτερο λόγο, έκφραση ισχυρής Αμερικανικής υποστηρίξεως στις νέες περιφερειακές συμμαχίες που διαμορφώνονται στην Ανατολική Μεσόγειο, ως αποτέλεσμα της ανακαλύψεως μεγάλων ενεργειακών κοιτασμάτων αλλά και των προβλημάτων που δημιουργεί στην Αμερικανική πολιτική και το Ισραήλ το καθεστώς Ερντογάν.
Οι νέες περιφερειακές συμμαχίες με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, όπως επίσης ο αγωγός φυσικού αερίου East Med αποτελούν για την Ελλάδα και την Κύπρο καίριους άξονες πολιτικής, που συνδέονται με τα ενεργειακά τους συμφέροντα στις αντίστοιχες ΑΟΖ και με την ευρύτερη ασφάλεια και επιρροή τους.
Προκαλούν έκπληξη και ανησυχία οι δηλώσεις του έλληνα υπουργού Εξωτερικών στο Τουρκικό πρακτορείο Αναντολού τόσο για την Τριμερή Συνάντηση της Ιερουσαλήμ όσο και γενικότερα για την επιδιωκόμενη από την Άγκυρα «συμμετοχή» στον ενεργειακό πλούτο της Ανατολικής Μεσογείου. Ο έλληνας υπουργός κ. Κατρούγκαλος φέρεται να έχει δηλώσει ότι η Ελλάδα «θέλει πολύ να συμμετάσχει και η Τουρκία σ’ αυτές τις διαπραγματεύσεις (εννοεί της Τριμερούς), που σέβονται το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα»!
Φέρεται επίσης να έχει δηλώσει ότι η Ελλάδα «βλέπει θετικά τη συμμετοχή της Τουρκίας στην ενεργειακή εξίσωση της Ανατολικής Μεσογείου!». Προέταξε επίσης στις δηλώσεις του το Κυπριακό, υπογραμμίζοντας ότι «θέλουμε να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις, αλλά στο τέλος αυτών των διαπραγματεύσεων πρέπει να υπάρχει πιθανότητα για συμφωνία. Όχι μόνο επίδειξη. Εμείς θέλουμε λύση στο Κυπριακό».
Οι δηλώσεις Κατρούγκαλου έρχονται την επαύριον:
• Της καταθέσεως από την Άγκυρα εγγράφου 59 σελίδων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με το οποίο διεκδικεί επισήμως, για δικό της λογαριασμό και για λογαριασμό των Τουρκοκυπρίων, τρία οικόπεδα της Κυπριακής ΑΟΖ, αποκόπτοντας και άλλα δύο.
• Της οργανώσεως της μεγάλης ασκήσεως «Γαλάζια Πατρίδα», η οποία συνιστά μανιφέστο Τουρκικών διεκδικήσεων σε βάρος της Ελλάδος και της Κύπρου.
Πώς είναι δυνατόν, υπό τις συνθήκες αυτές, ο έλληνας υπουργός Εξωτερικών να κάνει τέτοιου είδους ενδοτικές και κατευναστικές δηλώσεις; Πώς είναι δυνατόν να υπονομεύει, με τις δηλώσεις του, τις Τριμερείς Συναντήσεις, που συνιστούν Τριμερείς Περιφερειακές Συμμαχίες και ασπίδα για την Ελλάδα και την Κύπρο;