Καθόλου τυχαία η συμμετοχή των ΗΠΑ στην Τριμερή Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ

Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ

Οι ευκαιρίες από την ενεργειακή «έκρηξη» στην Ανατολική Μεσόγειο

Αθήνα και Λευκωσία βρίσκονται στο επίκεντρο του γεωστρατηγικού παιχνιδιού στην Ανατολική Μεσόγειο, στο οποίο στρέφεται η παγκόσμια πετρελαϊκή βιομηχανία αλλά και οι μεγάλες δυνάμεις, την ώρα που η Τουρκία αναζητεί για την ίδια πρωταγωνιστικό περιφερειακό ρόλο…

Την Τετάρτη οι ηγέτες του Ισραήλ, της Ελλάδας και της Κύπρου κ. Νετανιάχου, Τσίπρας και Αναστασιάδης θα βρεθούν και πάλι στο Ισραήλ για μια ιδιαίτερης σημασίας Τριμερή Συνάντηση Κορυφής, καθώς σε αυτήν θα συμμετάσχει και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μ. Πομπέο, μεταφέροντας έτσι την ψήφο εμπιστοσύνης της Ουάσινγκτον στην ενεργειακή και αμυντική συνεργασία των τριών χωρών.

Στην Τριμερή αναμένεται να δοθεί ώθηση στο στρατηγικής σημασίας έργο του υποθαλάσσιου αγωγού East Med, ο οποίος θα μεταφέρει φυσικό αέριο από τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου μέσω της Ελλάδας στην Ιταλία και από εκεί στις αγορές της Νότιας και Κεντρικής Ευρώπης.

Ένα έργο που αποκτά πρόσθετη γεωστρατηγική σημασία, καθώς συμβάλλει στην υλοποίηση του στρατηγικού στόχου της μείωσης της εξάρτησης της Ευρώπης από το φυσικό αέριο της Gazprom και των πολιτικών εξαρτήσεων που αυτή συνεπάγεται. Και η στρατηγική αυτή αποτελεί μείζονα επιλογή για τις ΗΠΑ, που παράλληλα με την αναζήτηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας και οδών μεταφοράς της προς την Ευρώπη συμβάλλει με το δικό της φυσικό αέριο στην κάλυψη των αυξημένων ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης, κάτι που προσδίδει και ιδιαίτερο οικονομικό ενδιαφέρον στην αμερικανική αυτή στρατηγική.

Η παρουσία του Μ. Πομπέο στην Τριμερή είχε ουσιαστικά προαναγγελθεί όταν, τον περασμένο Δεκέμβριο, στην τελευταία Τριμερή, που είχε γίνει στην ισραηλινή πόλη Μπερ Σεβά, είχε παραστεί ο αμερικανός πρεσβευτής στο Ισραήλ κ. Φρίντμαν, ο οποίος είχε μεταφέρει την προσωπική στήριξη του Προέδρου Τραμπ τόσο στην προσπάθεια αξιοποίησης των υδρογονανθράκων στην περιοχή όσο και στην εξαγωγή τους για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης είτε με LNG είτε μέσω του αγωγού East Med.

Οι Αμερικανοί όμως στέλνουν και ισχυρό μήνυμα σε ολόκληρη την περιοχή, τονίζοντας ότι πλέον η Ανατολική Μεσόγειος επανέρχεται στη σφαίρα ενδιαφερόντων τους και συνεπώς και οι ίδιοι θα συμβάλουν σε προσπάθειες για τη διατήρηση της σταθερότητας και ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή, που είναι αναγκαία και για την προστασία των ενεργειακών πηγών και των δρόμων μεταφοράς των ενεργειακών πόρων.

Καθώς ακόμη είναι σε πλήρη εξέλιξη το πρόγραμμα είτε ερευνών είτε νέων δανειοδοτήσεων τόσο στην κυπριακή όσο και στην ισραηλινή ΑΟΖ και ενώ μόλις την Πέμπτη ανακοινώθηκε από την ΕΝΙ νέο κοίτασμα, μεγαλύτερο ίσως και από το Zohr στην αιγυπτιακή ΑΟΖ, δεν μπορεί να προβλεφθεί ποιος θα είναι ο προτιμότερος τρόπος εκμετάλλευσης και εξαγωγής του φυσικού αερίου.

Σημαντικό μέρος του αιγυπτιακού φυσικού αερίου θα κατευθυνθεί στην εσωτερική κατανάλωση καθώς, εκτός από οικονομική ένεση στην αιγυπτιακή οικονομία, η παροχή φθηνής και χωρίς συχνές διακοπές ηλεκτροδότησης θα προσφέρει ένα σημαντικό πολιτικό ατού στον Πρόεδρο Σίσι.

Η αμερικανική εταιρεία ExxonMobil επιδιώκει να συνεχίσει τις έρευνες προκειμένου να εντοπίσει και νέα μεσαία κοιτάσματα, ώστε να μπορέσει να στηρίξει οικονομικά τη δημιουργία σταθμού LNG στην Κύπρο. Με τα σημερινά δεδομένα και βάσει και της συμφωνίας που έχουν υπογράψει η Κύπρος με την Αίγυπτο για τον East Med απομένει το φυσικό αέριο του Ισραήλ, οι ποσότητες εκείνες οι οποίες δεν προωθούνται για εσωτερική κατανάλωση ή για την υλοποίηση των συμβολαίων με την Ιορδανία.

Καθώς όμως οι έρευνες εντατικοποιούνται, θεωρείται πλέον πολύ πιθανό τα επόμενα δύο – τρία χρόνια να εντοπισθούν νέα κοιτάσματα στην περιοχή, που θα καταστήσουν βιώσιμους τόσο τους σταθμούς LNG όσο και τον αγωγό East Med.

Περιμένει στη γωνία η Τουρκία…

Η Τουρκία είναι ο πιο φανατικός εχθρός του αγωγού East Med, καθώς θεωρεί ότι με τον αγωγό αυτό μένει οριστικά εκτός ενεργειακού παιχνιδιού, την ώρα που κρίσιμοι «αντίπαλοί» της, όπως το Ισραήλ, η Αίγυπτος και η Κύπρος, αναβαθμίζονται στρατηγικά και οικονομικά και διαμορφώνουν έναν ισχυρό άξονα κοινών συμφερόντων στην Ανατολική Μεσόγειο, με τη στήριξη πετρελαϊκών κολοσσών και των χωρών προέλευσής τους, όπως οι ΗΠΑ και η Γαλλία.

Η Τουρκία, παρά τις απειλές που έχει εξαπολύσει εναντίον της Κύπρου, έχει περιορισθεί μέχρι στιγμής σε προκλητικές ασκήσεις αλλά και σεισμογραφικές έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ.

Όμως κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποια θα είναι η αντίδραση της Τουρκίας εφόσον διαπιστώσει ότι το ενεργειακό παιχνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο μπαίνει στην τελική φάση του και η ίδια δεν έχει αποκτήσει πρόσβαση, είτε μέσω των Τουρκοκυπρίων και μια λύση τύπου Σχεδίου Ανάν στο Κυπριακό είτε με την υπέρ των συμφερόντων της παρέμβαση των Αμερικανών.

Όμως όλα αυτά συμβαίνουν την ώρα που η κρίση στις σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση και κυρίως με την Ουάσινγκτον έχει οδηγηθεί σε πρωτόγνωρη κλιμάκωση με αφορμή την πρόσδεση στον Βλ. Πούτιν, τη συμφωνία αγοράς των S-400, αλλά και την πλήρη αυτονόμηση της Τουρκίας σε κρίσιμες για τις ΗΠΑ καταστάσεις, όπως στη Συρία, τις σχέσεις με το Ιράν, τους Κούρδους της Συρίας, τη στήριξη του Ισραήλ, ακόμη και τη στήριξη του καθεστώτος Μαδούρο εκ μέρους του Ερντογάν.

Το πολιτικό πλαίσιο είναι ενθαρρυντικό και για την Ελλάδα και για την Κύπρο, με την τελευταία μάλιστα να έχει και το ακόμη πιο χειροπιαστό όπλο, τα ήδη εντοπισμένα κοιτάσματα στην ΑΟΖ της και την προσδοκία ότι σύντομα θα υπάρξουν ανακοινώσεις για την ύπαρξη και νέων κοιτασμάτων. Στο χέρι της Αθήνας και της Λευκωσίας είναι να εκμεταλλευθούν αυτήν την ευκαιρία…