Π. Αδαμίδης: Βασικές έννοιες για την Τουρκία και το Δίκαιο της Θάλασσας
Του
ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ ΑΔΑΜΙΔΗ
Δικηγόρου, LL.M (Harvard’ 95), ΔΝ, αν. Καθηγητή
Κοινοτικού Δικαίου, Προμηθειών και Διεθνών Σχέσεων
στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων
Το πρόσφατο «σόου» του τούρκου βουλευτή Αχμέτ Γιλντίζ σε αίθουσα του Ελληνικού Κοινοβουλίου μόνο έκπληξη δεν ήταν. Η ωμή τουρκική αμφισβήτηση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, όπως και αυτών της Κυπριακής Δημοκρατίας, είναι σταθερή και κλιμακώνεται. Ενδεχομένως να ξένισε η θρασύτητα.
Όταν μάλιστα καταπατά κάθε προηγούμενο λεπτότητας και πολιτικής αβρότητας προς τη χώρα και τους θεσμούς που φιλοξενούσαν τον τούρκο βουλευτή και πρώην μάλιστα υφυπουργό Εξωτερικών. Τίτλος που μόνο άγνοια δεν του συγχωρεί. Αντίθετα υποδηλώνει στόχευση και σκοπιμότητα. Στον δρόμο ακριβώς που έχει χαράξει ο τούρκος Πρόεδρος, που ευθέως αμφισβητεί και αυτήν ακόμα τη Συνθήκη της Λωζάννης.
Το χαρακτηριστικό της πάγιας πρακτικής των Τούρκων είναι ότι προσπαθούν να ενδύσουν την «επιχειρηματολογία τους» με ψήγματα νομιμοφανών αναφορών. Έτσι, ούτε λίγο ούτε πολύ, υπενθυμίζουν ότι δεν έχουν υπογράψει τη Συνθήκη του Μοντέγκο Μπέι, του 1982, όπως αυτή έχει έκτοτε τροποποιηθεί και ισχύει, περί του Δικαίου της Θάλασσας και κατ’ επέκταση δεν δεσμεύονται από αυτή. Ηθελημένα ωστόσο ξεχνούν να αναφέρουν ότι με βάση τη Συνθήκη αυτή έχουν ορίσει την αποκλειστική οικονομική τους ζώνη στη Μαύρη Θάλασσα, ενώ… σφυρίζουν αδιάφορα για το Αιγαίο.
Ενώ επίσης έχουν εφαρμόσει για τον καθορισμό αυτό τη λεγόμενη αρχή της μέσης γραμμής (ως προς την απόσταση που μεσολαβεί μεταξύ των ενδιαφερομένων κρατών), αρνούνται να κάνουν το ίδιο για το Αιγαίο.
Και επικαλούνται για τον σκοπό αυτό την ιδιαιτερότητα του Αιγαίου ως κλειστής ή ημίκλειστης θάλασσας, κατά τη σχετική πρόβλεψη των άρθρων 122 και 123 του Δικαίου της Θάλασσας. Του Δικαίου, δηλαδή, που ισχυρίζονται ότι δεν τους δεσμεύει, αλλά εφαρμόζουν στη Μαύρη Θάλασσα, το οποίο στο άρθρο 121 ορίζει ρητά ότι τα νησιά έχουν πλήρη δικαιώματα ως προς την ΑΟΖ, τα χωρικά ύδατα και την υφαλοκρηπίδα και απλά στα άρθρα 122 και 123, περί κλειστών και ημίκλειστων θαλασσών, συνιστά τη συνεργασία μεταξύ των ενδιαφερόμενων κρατών για τον καθορισμό του εύρους και την άσκηση των σχετικών δικαιωμάτων. Ό,τι, δηλαδή, έχουν εφαρμόσει στη Μαύρη Θάλασσα, που ανήκει στην κατηγορία των κλειστών / ημίκλειστων θαλασσών, αλλά αρνούνται να εφαρμόσουν στο Αιγαίο, που με τη σειρά του εντάσσεται στην ίδια κατηγορία.
Ηθελημένα επίσης ξεχνούν, πέρα από τα δύο μέτρα και σταθμά που εφαρμόζουν, ότι το Δίκαιο της Θάλασσας έχει πλέον ισχύ εθιμικού κανόνα αφού το έχουν κυρώσει 167 κράτη και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι ΗΠΑ μάλιστα, μολονότι δεν το έχουν ακόμα κυρώσει, αναγνωρίζουν την ισχύ του ως εθιμικού κανόνα δικαίου και ενεργούν ανάλογα.
Κατά καιρούς ακόμα έχει προβληθεί από την Τουρκία το επιχείρημα περί δήθεν εφαρμογής της αρχής της ευθυδικίας και όχι της μέσης γραμμής για τη διευθέτηση των διαφορών της, όπως τουλάχιστον η ίδια τις προσδιορίζει, με τη χώρα μας.
Και αυτή όμως η επίκληση είναι απλά προσχηματική καθώς αποτελεί το προκάλυμμα για ανυπόστατες αξιώσεις και παραδοχές ως αρχή εργασίας του τύπου ότι τα νησιά δεν έχουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα και η μέση γραμμή πρέπει να χαραχθεί με σημεία αναφοράς τον ηπειρωτικό κορμό των δύο κρατών.
Έτσι καταπίνουν το Καστελλόριζο και αποκτούν σύνορα με την Αίγυπτο. Πρόκειται για ανυπόστατες και αυθαίρετες στρεβλώσεις που δεν έχουν κανένα έρεισμα.
Τίποτα δεν έχει να φοβηθεί η χώρα μας και με βάση τη νομολογία των Διεθνών Δικαστηρίων της Χάγης και του Δικαίου της Θάλασσας από την εφαρμογή της αρχής της ευθυδικίας. Και στην περίπτωση αυτή η Τουρκία χρησιμοποιεί πυροτεχνήματα, χωρίς να έχει οποιαδήποτε επιθυμία για καθαρές και λειτουργικές λύσεις.
Το πλέον ανησυχητικό από την πρόσφατη πρόκληση είναι ότι αρχίζουμε να εξοικειωνόμαστε με τη θρασύτητα και τον παραλογισμό της.
Και δίκην crash test να συζητούμε για «λογικές συνεκμετάλλευσης», στο πρότυπο της «επιτυχίας» των Πρεσπών. Σε μια τέτοια περίπτωση μυριόστομη είναι η κραυγή: «Όχι άλλες επιτυχίες».