Κρίσιμες εξελίξεις στην Κύπρο
Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ
Η Τουρκία απειλεί
-Τι θα κάνουν οι Αμερικανοί αν υπάρξει εισβολή στην κυπριακή ΑΟΖ;
-Ισραήλ και Αίγυπτος θα αντιδράσουν;
-Ο ΟΗΕ «έχασε» το έγγραφο-βάση για την επανέναρξη των συνομιλιών
Σε ένα ραντεβού στα τυφλά, χωρίς συμφωνημένο πλαίσιο και υπό το βάρος των απειλών της Τουρκίας για νέα εισβολή, αυτήν τη φορά στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά και των διακριτικών –προς το παρόν– πιέσεων του διεθνούς παράγοντα για λύση του Κυπριακού, συναντώνται την Τρίτη ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης και ο τουρκοκύπριος ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί.
Ο Πρόεδρος της Κύπρου προσέρχεται στη συνάντηση αυτή ενώ είναι καθημερινές οι απειλητικές δηλώσεις της τουρκικής ηγεσίας, του ίδιου του Ερντογάν, του ΥΠΕΞ Τσαβούσογλου και του υπουργού Άμυνας Ακάρ, σύμφωνα με τις οποίες «θα προστατευθούν με κάθε τρόπο τα δικαιώματα της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων» στην Ανατολική Μεσόγειο.
Επιπλέον, τονίζουν ότι θα σταλούν το προσεχές διάστημα τα δύο πλωτά γεωτρύπανα για έρευνες ακόμη και νότια της Κύπρου, ενώ ήδη εδώ και πολλές εβδομάδες το τουρκικό ερευνητικό σκάφος «Barbaros» παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας κάνοντας έρευνες στα νότια του νησιού, ακόμη και στα όρια των χωρικών υδάτων της Κύπρου.
Με τον τρόπο αυτό εξυπηρετείται ο στόχος της Τουρκίας να δημιουργήσει τετελεσμένα, ενώ αποτελεί πλέον… κανονικότητα η παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία για… λογαριασμό, υποτίθεται, των Τουρκοκυπρίων.
Το προσεχές διάστημα Λευκωσία και Αθήνα θα βρεθούν μπροστά σε ιδιαίτερα δύσκολες καταστάσεις, καθώς είναι σαφές ότι η προσπάθεια πραγματοποίησης γεώτρησης από τουρκικό γεωτρύπανο στο νότιο τμήμα του νησιού και σε περιοχές της ΑΟΖ που είναι οριοθετημένες και μερικές εξ αυτών έχουν παραχωρηθεί για έρευνες σε ξένες εταιρείες είναι ποιοτικά αναβαθμισμένη πρόκληση σε σχέση με τις έρευνες που διεξάγει το «Barbaros». Και οι επιλογές αντίδρασης της Κύπρου είναι εξαιρετικά περιορισμένες και δεν μπορούν παρά να περιορισθούν σε διπλωματικά διαβήματα, που στην περίπτωση της Τουρκίας μάλλον είναι αναποτελεσματικά.
Η ασάφεια για το τι θα πράξουν οι Αμερικανοί σε σχέση με την Άγκυρα και τον Ταγίπ Ερντογάν δημιουργεί ερωτηματικά και για το πώς θα αντιδράσει η Ουάσινγκτον εάν απειληθεί η Κύπρος και εάν υπάρξει εισβολή στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά είτε σε οικόπεδα τα οποία δεν έχουν δοθεί σε ξένες εταιρείες είτε σε οικόπεδα που δεν έχει συμφέροντα η αμερικανική Exxon Mobil.
Άγνωστο επίσης είναι εάν το Ισραήλ και η Αίγυπτος θα αντιδράσουν σε μια «πειρατική κίνηση» της Τουρκίας και μάλιστα σε θαλάσσιες ζώνες που έχουν οριοθετηθεί μετά τις διμερείς συμφωνίες της Λευκωσίας με το Τελ Αβίβ και το Κάιρο.
Στο κλίμα αυτό, που επιβαρύνεται καθημερινά, είναι αναμενόμενο ότι θα επιδιωχθεί από τον διεθνή παράγοντα η επανάληψη των συνομιλιών για το Κυπριακό, ώστε να αναζητηθεί λύση και με την προοπτική αυτή να αποκλιμακωθεί η ένταση στην περιοχή.
Όμως το μεγάλο ζήτημα που έχει προκύψει είναι η βάση στην οποία θα επιχειρηθεί η διαμόρφωση συνθηκών επανέναρξης των συνομιλιών, καθώς είναι προφανής η προσπάθεια και των μεσολαβητών του ΟΗΕ (προκειμένου να κατευνασθούν οι τουρκικές αντιδράσεις) να εξαφανίσουν όσα θετικά στοιχεία είχαν απομείνει στο τραπέζι ως «πλαίσιο Γκουτιέρες», πριν καταρρεύσουν οι συνομιλίες στο Κραν Μοντανά το καλοκαίρι του 2017.
Ο πρώην μεσολαβητής του ΟΗΕ Έσπεν Μπαρθ Άιντα φρόντισε να εξαφανίσει από το υλικό της διαπραγμάτευσης του Κραν Μοντανά το «πλαίσιο Γκουτιέρες», όπως είχε προκύψει την 4η Ιουλίου, μετά τις διευκρινίσεις του ίδιου του ΓΓ του ΟΗΕ, που μετέφερε σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη ο ίδιος ο κ. Άιντα.
Το αρχικό «πλαίσιο Γκουτιέρες» ήταν μια πρόταση του ΓΓ του ΟΗΕ στις 30 Ιουνίου που αφορούσε έξι κεφάλαια, στα οποία πρότεινε να επικεντρωθεί η συζήτηση με ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές, θεωρώντας ότι έτσι θα μπορούσε να βρεθεί λύση… Καθώς οι πλευρές έδιναν διαφορετική ερμηνεία και μετά τις έντονες αντιδράσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς, ο κ. Άιντα επικοινώνησε με τον κ. Γκουτιέρες και κατόπιν κάλεσε τα μέρη και ανέγνωσε τις διευκρινίσεις του κ. Γκιουτιέρες, με τα μέρη να καταγράφουν αυτές τις διευκρινίσεις, που αποτελούν το «πλαίσιο Γκουτιέρες» της 4ης Ιουλίου.
Ο Νίκος Αναστασιάδης μάλιστα με βάση το πλαίσιο της 4ης Ιουλίου προχώρησε, λίγο πριν καταρρεύσουν οι συνομιλίες, σε μια πολύ γενναιόδωρη πρόταση για τα υπόλοιπα κεφάλαια του Κυπριακού, επισημαίνοντας ότι αυτή θα ίσχυε εφόσον οι συνομιλίες κατέληγαν σε συμφωνία, ειδάλλως θα θεωρούνταν ως μη γενόμενη.
Τώρα που η νέα απεσταλμένη του ΟΗΕ Τζέιν Χολ Λουτ ξεκίνησε τις διερευνητικές επαφές για την επανέναρξη των συνομιλιών, αρνήθηκε την ύπαρξη του πλαισίου της 4ης Ιουλίου, καθώς, όπως όλα δείχνουν, ο κ. Άιντα, προκειμένου να εξυπηρετήσει την Τουρκία, δεν συμπεριέλαβε στον φάκελο των συνομιλιών του Κραν Μοντανά τις διευκρινίσεις που ο ίδιος μετέφερε στα εμπλεκόμενα μέρη την 4η Ιουλίου.
Οι δύο όροι της Λευκωσίας
Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης επανέλαβε πάλι τις προηγούμενες ημέρες ότι η συμπερίληψη των παραμέτρων για αντικατάσταση του συστήματος Εγγυήσεων, αποχώρηση του κατοχικού στρατού και το θέμα της Μόρφου στο εδαφικό είναι εκ των ων ουκ άνευ προκειμένου να ξεκινήσει η διαπραγμάτευση. Και αυτά ακριβώς είναι στοιχεία που συμπεριλαμβάνονταν στο «πλαίσιο Γκουτιέρες» της 4ης Ιουλίου.
Τώρα, όταν η τουρκοκυπριακή πλευρά ομιλεί για επανέναρξη των συνομιλιών με βάση το «πλαίσιο Γκουτιέρες», της 30ής όμως Ιουνίου, θέλει απλώς να βγει από την ατζέντα τόσο η κατάργηση των Εγγυήσεων, όσο και η άμεση δραστική μείωση των ξένων στρατιωτικών δυνάμεων στο νησί, με προοπτική επανεξέτασης της πλήρους αποχώρησής τους, αλλά και να μείνει η Μόρφου εκτός εδαφικών προσαρμογών.
Συγχρόνως, η τουρκοκυπριακή πλευρά θέλει να κρατήσει και τα θετικά που πρότεινε ο κ. Αναστασιάδης, ως αντάλλαγμα όμως για την αποδοχή των όρων που προαναφέρθηκαν. Και αυτά είναι κρίσιμα για το μέλλον του επανενωμένου νησιού, με βασικότερα την εκ περιτροπής προεδρία και την ανάγκη θετικής ψήφου των Τουρκοκυπρίων στις βαθμίδες λήψης των αποφάσεων.