Ν. Στραβελάκης: Ο «Λουδοβίκος των Σφακίων» (Πολάκης) και ο «Φίλιππος ο Β’ της Ορλεάνης» (Στουρνάρας) – Μια ιστορική αναλογία
Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Η εβδομάδα που μας πέρασε κυριαρχήθηκε από τη διαμάχη του αναπληρωτή υπουργού υγείας Παύλου Πολάκη με τον διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας Γιάννη Στουρνάρα για τα δάνεια πολιτικών και κομμάτων. Αφορμή ήταν ένα δάνειο που χορηγήθηκε στον κ. Πολάκη από την Τράπεζα Αττικής.
Το θέμα της δανειοδότησης κομμάτων και πολιτικών δεν είναι νέο στην Ιστορία. Σύμφωνα με τον Μαρξ, έπαιξε και αυτό τον ρόλο του στο πραξικόπημα του Λουδοβίκου Βοναπάρτη (2 Δεκέμβρη 1851), που κατέλυσε τη Β’ Γαλλική Δημοκρατία και σημάδεψε τη γαλλική ιστορία για ένα μεγάλο κομμάτι του 19ου αιώνα.
Γράφει χαρακτηριστικά στη «18η Μπρυμαίρ»:
«Η δύναμή σου παύει τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου (σ.σ.: Ήταν η ημερομηνία των προεδρικών εκλογών). Μετά η εξουσία τελειώνει, το έργο δεν παίζεται δύο φορές». Και συνεχίζει ειρωνικά: «Εάν έχεις χρέη, φρόντισε να τα εξοφλήσεις σύντομα, με τα… φράγκα που σου έχει διαθέσει το σύνταγμα (σ.σ.: Ήταν η προεδρική αποζημίωση), εκτός αν προτιμάς να πας στο Clichy τη δεύτερη Δευτέρα του Μαΐου».
Στο Clichy βρίσκονταν οι φυλακές των δανειοληπτών την εποχή εκείνη.
Ο Λουδοβίκος του 19ου αιώνα βόλεψε τα χρέη του πίσω από ένα πραξικόπημα, ενώ ο κ. Πολάκης, ο σύγχρονος Λουδοβίκος, αρκέσθηκε (μάλλον εν μέρει) σε ένα δάνειο 100.000 ευρώ.
Όμως και ο κ. Στουρνάρας έχει το ιστορικό του ανάλογο στον Φίλιππο τον Β’, δούκα της Ορλεάνης και αντιβασιλέα του Λουδοβίκου του ΙΕ’ από το 1715 έως την ενηλικίωσή του, το 1723. Μαζί με τον άγγλο τραπεζίτη Τζον Λο, ο Φίλιππος προσπάθησε να μετατρέψει τα χρέη του βασιλιά σε χρέη της κεντρικής τράπεζας και κατ’ επέκταση της κοινωνίας. Είναι ένας πρόγονος του κ. Στουρνάρα, που μαζί με τους άλλους κεντρικούς τραπεζίτες μετέτρεψαν τα χρέη καπιταλιστών, κομμάτων και πολιτικών σε χρέη της κοινωνίας. Ο Μαρξ γράφει χαρακτηριστικά σε μια ανταπόκριση για τη «New York Daily Tribune»:
«Ο αντιβασιλεύς της Γαλλίας, άξιος πρόγονος του Λουδοβίκου Φιλίππου (σ.σ.: Ο βασιλιάς Λουδοβίκος Φίλιππος ανήκε επίσης στον οίκο της Ορλεάνης), προσπάθησε να απαλλαγεί από το δημόσιο χρέος, μετατρέποντας τις δανειακές υποχρεώσεις του Δημοσίου σε υποχρεώσεις προς την Κεντρική Τράπεζα».
Τηρουμένων των αναλογιών, λοιπόν, έχουμε δύο πρόσωπα / ρόλους που εμφανίζονται σε διάφορες στιγμές της Ιστορίας.
Ο ένας, ο Πολάκης, είναι ο πολιτικάντης που σε περιόδους κρίσης παρεισφρέει στις αντιθέσεις τμημάτων της κυρίαρχης τάξης για να τακτοποιήσει την κοινωνική αναταραχή και μαζί τις προσωπικές του ανάγκες. Επειδή ξέρει ότι αυτό δεν πρόκειται να διαρκέσει για πάντα, βιάζεται. Έτσι, είναι διατεθειμένος να κάνει τα πάντα, ακόμη και να εκτεθεί, λαμβάνοντας ένα καταναλωτικό δάνειο 100.000 ευρώ, σε μια χώρα που θα βγάλει στο σφυρί πρώτες κατοικίες με υπόλοιπο δανείου πάνω από 130.000 ευρώ.
Ο άλλος, ο Στουρνάρας, είναι πιο συνηθισμένη περίπτωση. Είναι ο πιστός εκπρόσωπος των κυρίαρχων τάξεων. Αυτός που τακτοποιεί τα πράγματα. Έτσι, κοίταζε αλλού μέχρι να καταχωνιαστούν τα δάνεια των κομμάτων και των πολιτικών στα αρχεία των εμπορικών τραπεζών, από όπου θα διαγραφούν όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν.
Στο μεσοδιάστημα η κοινωνία πληρώνει το μάρμαρο και η αστική τάξη καλείται να διαλέξει ανάμεσα σε Στουρνάρα και Πολάκη. Θέλει τον πιστό υπηρέτη ή πιστεύει ότι η κοινωνική ηρεμία που απολαμβάνει σε μια περίοδο παρατεταμένης λιτότητας θα συνεχιστεί με τον ΣΥΡΙΖΑ; Βλέπετε, όσο και αν τα πρόσωπα και οι κουλτούρες διαφέρουν, οι ρόλοι είναι προκαθορισμένοι. Αυτό είναι γνωστό στους κυρίαρχους κύκλους, οι οποίοι όμως δεν θέλουν να γίνει γνωστό στον κόσμο.
Έτσι, στον αντιπολιτευόμενο Τύπο ο Πολάκης είναι ο παραβάτης των θεσμών και ο Στουρνάρας ο δημόσιος λειτουργός που προσπαθεί να κρατήσει τους κοινωνικούς πυλώνες στη θέση τους. Την ίδια ώρα, στα φιλοκυβερνητικά κανάλια (κρατικά και ιδιωτικά) ο Πολάκης είναι ένα θύμα στην προσπάθεια του Στουρνάρα να συμψηφίσει τα σκάνδαλα του ΚΕΕΛΠΝΟ και των υπολοίπων κομμάτων με εκείνα του ΣΥΡΙΖΑ.
Στο τέλος απ’ ό,τι φαίνεται τα βρήκαν, ή θα τα βρουν σύντομα, κυβέρνηση και Στουρνάρας και το επεισόδιο θα πάει στα αζήτητα μέχρι να το ανασύρουν εκ νέου οι προεκλογικές ανάγκες. Το ερώτημα είναι μέχρι πότε η κοινωνία θα ανέχεται να βλέπει το ίδιο έργο με διαφορετικούς πρωταγωνιστές.