Π. Αδαμίδης: Το μενού του Ερντογάν

Του
ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ ΑΔΑΜΙΔΗ
Δικηγόρου, LL.M (Harvard’ 95), ΔΝ, αν. Καθηγητή
Κοινοτικού Δικαίου, Προμηθειών και Διεθνών Σχέσεων
στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων

Η διήμερη επίσημη επίσκεψη στην Τουρκία ολοκληρώθηκε. Η επιτομή της διαχείρισής της από την τουρκική διπλωματία και τον Ταγίπ Ερντογάν μπορεί εν πολλοίς να αποτυπωθεί στο επίσημο δείπνο που παρέθεσε στο «Λευκό Παλάτι». Ένα φαραωνικό κτίριο, που κατά τα θρυλούμενα περιλαμβάνει περισσότερα από 1.000 δωμάτια και χώρους και φέρει έναν πρόδηλα επιλεγμένο τίτλο. Αφενός παραπέμπει στο διοικητικό κέντρο εξουσίας της «υπερδύναμης» (μύχια επιθυμία του τούρκου Προέδρου για τη μετεξέλιξη της Τουρκίας), αφετέρου κάνει ευθεία σύνδεση με το δεσποτικό παρελθόν και τη χλιδή των απόλυτων αρχόντων της Ανατολίας.

Οι προσκεκλημένοι στο δείπνο είχαν τη σημειολογία τους. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης πρώτος μεταξύ αυτών. Σε ένα περιβάλλον και μια χρονική συγκυρία που κάθε άλλο παρά ευνοϊκές μπορούν να θεωρηθούν. Η παράταιρη κατά πολλούς, αλλά απόλυτα δικαιολογημένη από τον τουρκικό καιροσκοπισμό, προσέγγιση με την Τουρκία δημιουργεί ερωτηματικά ως προς το εύρος, τη διάρκεια και το περιεχόμενό της.

Οι συνέπειες τίποτα θετικό δεν προοιωνίζονται. Για τον Οικουμενικό Πατριάρχη δημιουργούν δυνητικά μια πρόσθετη πίεση, στον απόηχο ιδίως της αναγνώρισης του Αυτοκέφαλου της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και της αρνητικής αντιμετώπισης, τόσο από τη Ρωσία όσο και από την Τουρκία, για τους δικούς τους, διαφορετικούς λόγους, της διεθνούς ακτινοβολίας και του ρόλου του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης. Εξαιρετικό, αν μη τι άλλο, το σθένος και η διπλωματική μαεστρία του, αποδεικνύει τη βιωματική τέχνη εξασφάλισης ισορροπιών ανά τους αιώνες και μάλιστα απέναντι σε μεγαθήρια. Η φαντασιακή αναφορά στη στήριξη από ξένες δυνάμεις και παράγοντες μόνο σκωπτική μελαγχολία προκαλεί στους θεματοφύλακες του αυτοκρατορικού μεγαλείου της Ορθοδοξίας.

Τα ανοίγματα του Σουλτάνου για τη Χάλκη και την προοπτική επαναλειτουργίας της δεν πρέπει να υπνωτίζουν. Ούτε να δημιουργούν ψευδαισθήσεις για εύκολες λύσεις και αμεσότητα χειρισμών. Είναι χιλιοειπωμένο υπονοούμενο, που πάντα συνεπάγεται πολλαπλάσιες αξιώσεις από την πλευρά των Τούρκων. Με την ίδια ευκολία που σταδιακά επιστράφηκαν ακίνητα του Πατριαρχείου, που αυθαίρετα ούτως ή άλλως κατασχέθηκαν, μπορούν εκ νέου να δεσμευθούν. Ας ρωτήσει κανείς τους Έλληνες της Πόλης, τους Ίμβριους και τους Τενέδιους, που εν μία νυκτί στερήθηκαν ιδιοκτησίες και έγιναν φιλοξενούμενοι στις περιουσίες τους.

Η «κοινωνική εγκαρδιότητα» δεν σηματοδοτεί και πολιτικά ανοίγματα. Και ο Άσαντ της Συρίας ήταν αρχικά «αγαπημένος γείτονας», πριν γίνει θανάσιμος εχθρός και πλέον εν τοις πράγμασι εταίρος.
Ας μη λησμονούμε ότι και κουμπαριές έκανε ο τούρκος Πρόεδρος με την ελληνική πολιτική ηγεσία, ενώ δεν παρέλειπε κατά τα λεγόμενα να μοιράζει κομπολόγια στους ημέτερους συνομιλητές του, ομνύοντας στην ελληνοτουρκική φιλία (είναι και αυτό μια εξέλιξη, σε σχέση με τα καθρεφτάκια που κάποτε μοίραζαν στους ιθαγενείς). Αυτό όμως δεν τον εμποδίζει να αξιώνει συνεκμετάλλευση του Αιγαίου, να παραβιάζει συστηματικά τον εθνικό εναέριο χώρο μας και να διατηρεί το casus belli. Και να γκριζάρει τον ορυκτό μας πλούτο. Σε τέρψη και εξυπηρέτηση –ακούσια ή εκούσια– και των ρώσων ομόδοξων, που δεν ενθουσιάζονται στην προοπτική δυνητικών ανταγωνιστών στην αγορά ενέργειας, που περνάει κρίση και βυθίζει μαζί της τη ρωσική οικονομία.

Ο Ταγίπ Ερντογάν δεν ξεχνά να μας θυμίζει ότι πολιτεύεται έχοντας στον νου του «τα σύνορα της καρδιάς του». Από κοντά πλέον και το νέο ευφυολόγημα της «γαλάζιας πατρίδας», που εξ ορισμού περιλαμβάνει νησιά αλλά και δηλώνει την προοπτική χωρίς όρια για τον νεοτουρκικό μεγαλοϊδεατισμό, όπως και ο ορίζοντας της θάλασσας. Χρειάζεται εγρήγορση, ιδιαίτερα σε σχέση με τη Θράκη και τις προφάσεις που η μουσουλμανική μειονότητα μπορεί να προσφέρει στον αυτόκλητο υπερασπιστή της.

Νότα ελαφρότητας στη λίστα των προσκεκλημένων και της βαριάς ατζέντας αποτελούσε η παρουσία του έλληνα μπασκετμπολίστα και των ποδοσφαιριστών, που δεν παρευρέθηκαν. Μια προσέγγιση της πολιτικής χαμηλής έντασης (soft politics), αλά τούρκα. Που φαίνεται όμως να διαρκεί μόνο όσο ένα δείπνο.