Στον αέρα η πρώτη κατοικία
Το «κούρεμα» της οφειλής θα αποφασίζουν αποκλειστικά οι τράπεζες
-Για να προσφύγει κάποιος στη Δικαιοσύνη, πρέπει να καταβάλει το 30% της δόσης
-Η επιδότηση από το κράτος δεν είναι δεδομένη
Θετικά στοιχεία, τα οποία προσφέρουν έναν οδικό χάρτη, έχει η συμφωνία για ένα νέο πλαίσιο στην προστασία της πρώτης κατοικίας, στην οποία κατέληξε η σύσκεψη στο Μαξίμου, υπό τον πρωθυπουργό, με τις διοικήσεις των τεσσάρων συστημικών τραπεζών.
Το βασικότερο, όμως, από τα στοιχεία που απουσιάζουν είναι το ποιος θα αποφασίζει για τις προϋποθέσεις της ρύθμισης, και συγκεκριμένα για το ποσοστό του «κουρέματος» και τον αριθμό των δόσεων.
Η τράπεζα; Θα μπορεί να προσφύγει κάπου ο δανειολήπτης, και πού, αν δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να ανταποκριθεί ή η απόφαση της τράπεζας θα είναι τελεσίδικη και αδιαπραγμάτευτη; Μήπως, κύριε πρωθυπουργέ, πρέπει να υπάρχει ένα δεσμευτικό πλαίσιο, εντός του οποίου θα κινείται η τράπεζα; Επίσης, δεν πρέπει να υπάρχει δεσμευτικός χρόνος για τις αποφάσεις της τράπεζας; Μήπως πρέπει να υπάρξουν τυποποιημένες και αυτοματοποιημένες διαδικασίες ρύθμισης του δανείου, τις οποίες θα υποχρεούται η τράπεζα να εφαρμόζει μέχρι κεραίας; Και κάτι ακόμη. Η ρύθμιση για την προστασία της πρώτης κατοικίας αφορά ένα είδος πτώχευσης. Και σε καμία χώρα οι όποιες αλλαγές στο Πτωχευτικό Δίκαιο δεν έγιναν επί τα χείρω.
Ένα άλλο ερώτημα αφορά τον ρόλο της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, στην οποία θα δημιουργηθεί μια πλατφόρμα όπου θα υποβάλλεται η αίτηση του οφειλέτη για την προστασία της πρώτης κατοικίας του. Ο ρόλος της, δηλαδή, θα είναι καθαρά γραφειοκρατικός;
Τι προβλέπει η συμφωνία
Με βάση τα όσα συμφωνήθηκαν, η προστασία θα παρέχεται σε όσους έχουν οφειλή σε τράπεζα με υποθήκη πρώτη κατοικία, εφόσον:
• Το υπόλοιπο του δανείου δεν ξεπερνά τα 130.000 ευρώ.
• Η αντικειμενική αξία του ακινήτου είναι έως 250.000 ευρώ.
Η συμφωνία προβλέπει:
• Την υποχρεωτική ένταξη στην πλατφόρμα και όλων των υποθέσεων που εκκρεμούν σήμερα στα Ειρηνοδικεία, οι οποίες με βάση τα στοιχεία του τέλους του 2018 φθάνουν τις 135.000. Εφόσον ο δανειολήπτης ακολουθήσει τη διαδικασία μέσω της πλατφόρμας και πληροί τα παραπάνω κριτήρια, θα θεωρείται επιλέξιμος και θα μπορεί να ρυθμίσει την οφειλή του με συγκεκριμένους όρους.
Οι όροι είναι οι εξής:
• Η δυνατότητα αποπληρωμής της οφειλής σε έως και 25 χρόνια.
• Η ρύθμιση της οφειλής με καθορισμένο επιτόκιο, δηλαδή euribor + 2%.
• Η ρύθμιση θα μπορεί να περιλαμβάνει και «κούρεμα» της οφειλής, το οποίο όμως δεν θα είναι οριζόντιο. Το «κούρεμα» θα αποφασίζεται με τραπεζικά κριτήρια εφόσον το υπόλοιπο του δανείου υπερβαίνει το 120% της εμπορικής αξίας του ακινήτου.
• Η ρύθμιση θα μπορεί να προβλέπει και επιδότηση από το κράτος για όσους έχουν εισόδημα έως 12.500 ευρώ, όταν πρόκειται για μονομελή οικογένεια, και έως 21.000 ευρώ όταν πρόκειται για ζευγάρι, όριο που προσαυξάνεται κατά 5.000 ευρώ για κάθε παιδί, έως τα τρία.
• Στη ρύθμιση μπορούν να ενταχθούν και έμποροι που έχουν οφειλή σε τράπεζα και έχουν βάλει ως εγγύηση την πρώτη τους κατοικία.
Η συμφωνία προβλέπει τέσσερις ασφαλιστικές δικλίδες, που έχουν στόχο να μην εκμεταλλευθούν το νέο πλαίσιο οι επιτήδειοι:
1. Όσοι έχουν υποβάλει αίτηση για υπαγωγή στον «νόμο Κατσέλη», αλλά δεν έχει εκδικαστεί η υπόθεσή τους, θα υποχρεωθούν να υποβάλουν αίτηση στην πλατφόρμα, ώστε να διαπιστωθεί εάν πληρούν τα υφιστάμενα κριτήρια επιλεξιμότητας. Πρόκειται για ένα είδος προδικαστικού ελέγχου fast track.
2. Κανένας δανειολήπτης δεν θα έχει προστασία της πρώτης κατοικίας χωρίς προέλεγχο –μέσω της πλατφόρμας–, με τον οποίο θα πιστοποιείται ότι πληροί τα κριτήρια επιλεξιμότητας.
3. Όποιος επιλέξει την προσφυγή στη Δικαιοσύνη αντί της προτεινόμενης ρύθμισης από την τράπεζα θα πρέπει να καταβάλει το 30% της δόσης μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσής του.
4. Όποιος δεν καταβάλει τρεις δόσεις χάνει την προστασία και η κατοικία του βγαίνει αυτομάτως σε πλειστηριασμό. Ο στόχος είναι το νέο πλαίσιο να ψηφιστεί έως τα τέλη Φεβρουαρίου, οπότε και λήγει η παράταση που έχει δοθεί στο άρθρο 9 του «νόμου Κατσέλη», ώστε να τεθεί άμεσα σε εφαρμογή.
Τι ισχύει στην Κύπρο
Μέσα στις επόμενες ημέρες μπαίνει σε εφαρμογή στην Κύπρο το σχέδιο «Εστία», που καλύπτει όχι μόνο ευπαθείς κοινωνικές ομάδες αλλά και οφειλέτες της μεσαίας τάξης, καθώς τα όρια της προστασίας για την πρώτη κατοικία συνδέονται με την εμπορική αξία του ακινήτου, που μπορεί να φθάνει έως τα 350.000 ευρώ.
Πυρήνας του σχεδίου «Εστία» είναι η υποχρέωση της τράπεζας ή της εταιρείας που έχει εξαγοράσει το δάνειο να αναδιαρθρώσει την οφειλή από στεγαστικό δάνειο βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, όπως το επιτόκιο και η διάρκεια αποπληρωμής. Και, στον βαθμό που ο δανειολήπτης είναι συνεπής στην πληρωμή των μηνιαίων καταβολών, το κράτος συνεισφέρει από την πλευρά του το ένα τρίτο της δόσης.