Δεν αξίζει αποχαιρετισμός στη Χάλκη

Του απεσταλμένου της ΕΡΤ
Νίκου Μελέτη

-Έχει παγώσει ο χρόνος στο 1971
-Τα παλιά θρανία
-Μόνο 15 ψυχές έχουν απομείνει…
-Τα ελληνικά δεν ακούγονται πια…
-Νιώθεις δέος μπαίνοντας στη Βιβλιοθήκη της Σχολής

Αντικρίζοντας τα Πριγκιποννήσια, όταν το μικρό πλεούμενο που μετέφερε τη δημοσιογραφική αποστολή πλησίαζε στον προορισμό του, η συγκίνηση ήταν βαθιά. Πρώτη, Αντιγόνη, Χάλκη, Πρίγκιπος. Διαμάντια ελληνικά στα σκουρόχρωμα νερά της Θάλασσας του Μαρμαρά.

Οι προσπάθειες να εξαφανισθεί η ελληνική και ορθόδοξη ταυτότητα των νησιών δεν σταμάτησαν ποτέ… Στη Χάλκη, όπου ήκμαζε κάποτε η ελληνορθόδοξη κοινότητα, δεν έχουν απομείνει παρά 15 ψυχές. Τα ελληνικά δεν ακούγονται πια. Απέναντι η Σχολή Ναυτικών Δοκίμων της Τουρκίας, ελληνική περιουσία και αυτή…

Πήραμε την ανηφόρα για τον λόφο της Ελπίδας, εκεί που δεσπόζει το μεγαλοπρεπές κτιριακό συγκρότημα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και ο ναός της Αγίας Τριάδας. Στο κατώφλι για την υποδοχή του πρωθυπουργού και της ελληνικής αποστολής ο Μητροπολίτης Προύσης και Ηγούμενος της Μονής της Θεολογικής Σχολής Χάλκης κ. Ελπιδοφόρος.

Σε κλίμα συγκίνησης η αποστολή φθάνει στον ναό, όπου, σε κατάνυξη, οι πιστοί τιμούσαν την εορτή του ιδρυτού της Μονής, ιερού Φωτίου, Αρχιεπίσκοπου Κωνσταντινουπόλεως, χοροστατούντος στη Θεία Λειτουργία του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου. Ήταν η πρώτη φορά που έλληνας πρωθυπουργός επισκέφθηκε την πολύπαθη Θεολογική Σχολή και η σκηνή με τον έλληνα πρωθυπουργό δίπλα στον Πατριαρχικό Θρόνο στη μικρή Εκκλησία ήταν πρωτόγνωρη.

Μετά το πέρας της λειτουργίας ο κ. κ. Βαρθολομαίος ξενάγησε τον πρωθυπουργό και την ελληνική αποστολή. Περνώντας στα πλακόστρωτα μονοπάτια, μέσα από τους όμορφους πλακόστρωτους κήπους, προσπερνώντας τα μνήματα ηγουμένων της Μονής, φθάσαμε σε έναν εξώστη, ένα πραγματικό μπαλκόνι στην κορυφή του νησιού. Από εκεί είδαμε την Πρίγκιπο, την Αντιγόνη… Και το μυαλό πήγε στο Ορφανοτροφείο της Πριγκίπου, το μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο στην Ευρώπη, που πια δίνει άνιση μάχη με τον χρόνο και την εγκατάλειψη.. Σε μια ακόμη συγκινητική στιγμή, ο Οικουμενικός Πατριάρχης και ο έλληνας πρωθυπουργός φύτεψαν, σε ανάμνηση της επίσκεψης, μία αγριοκερασιά. Μοναδική ίσως παραφωνία σε αυτές τις στιγμές η παρουσία του εκπροσώπου του Ερντογάν, Ιμπραήμ Καλίν, ο οποίος έδειχνε να θέλει να συμμετέχει… ισότιμα…

Περιδιαβήκαμε τις αίθουσες της Σχολής, όπου τα παλιά θρανία είναι ακόμη εκεί, τα ίδια, στα οποία κάθισαν σπουδαίοι θεολόγοι, που κατόπιν έγιναν ιερείς, Μητροπολίτες, Πατριάρχες. Άλλοι που με όπλο τις γνώσεις που απέκτησαν στη Σχολή άνοιξαν τα φτερά τους για όλα τα σημεία του ορίζοντα.
Μέσα στη Σχολή, που λειτούργησε για πρώτη φορά το 1844, ο χρόνος μοιάζει να έχει παγώσει από το 1971, όταν η τουρκική κυβέρνηση έδωσε την εντολή να σταματήσει η λειτουργία της…

Εκεί που πραγματικά νιώθεις δέος είναι στη βιβλιοθήκη της Σχολής, έναν πραγματικό θησαυρό.
Η ιστορία της φθάνει στους βυζαντινούς χρόνους, στον Θεόδωρο τον Στουδίτη, τον ιερό Φώτιο και την Αικατερίνη την Κομνηνή.

Κύριος οργανωτής και (πιθανώς) θεμελιωτής της βιβλιοθήκης ήταν ο Πατριάρχης Μητροφάνης Γ’ (1565 – 1572, 1579 – 1580), ο οποίος της δώρισε 300 χειρόγραφα, πολλά από τα οποία σώζονται σήμερα στην αίθουσα της Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης στο Φανάρι.

Η συνέχεια δόθηκε στην αίθουσα τελετών της Μονής και αξίζει να μεταφέρουμε ορισμένα αποσπάσματα από τις ομιλίες…

Με βαθιά συγκίνηση ο Οικουμενικός Πατριάρχης καλωσόρισε τον έλληνα πρωθυπουργό:
«…Η παρουσία σας, Εξοχώτατε, εν τω μέσω ημών, εδώ εις τους χώρους της Θεολογικής μας Σχολής έχει υψηλόν συμβολισμόν, όχι διότι το θέμα της αναστολής της λειτουργίας της προ ημίσεος περίπου αιώνος και της έκτοτε επιδιωκομένης παντοιοτρόπως επαναλειτουργίας της αποτελεί θέμα διμερές μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδος, αλλά διότι πολύ γενικώτερον εμπίπτει εις τα πλαίσια του ευρωπαϊκού κεκτημένου και δη της θρησκευτικής ελευθερίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ευρύτερον.

Και η Ελλάς, ως μέλος της Ευρωπαϊκής οικογενείας, κήδεται της τηρήσεως των αξιών και των αρχών αυτών, διό και πάντοτε υπεστήριξε την άρσιν της εις βάρος της Σχολής μας και του Οικουμενικού Πατριαρχείου γενομένης εν προκειμένω αδικίας. Ευχαριστούμεν διά την θετικήν αυτήν προσέγγισίν σας, Εξοχώτατε, και ευχόμεθα μαζί σας να μη βραδύνη περισσότερον η μεγάλη και επιφανής ημέρα που το κέντρον τούτο των θεολογικών μας Γραμμάτων θα ανοίξη και πάλιν τας πύλας του. Η Ορθοδοξία και γενικώτερον ο κόσμος χρειάζονται φωτισμένους θρησκευτικούς λειτουργούς χωρίς παρωπίδας, χωρίς φονταμενταλισμούς, χωρίς μισαλλοδοξίας, ανθρώπους του διαλόγου και της αγάπης, που θα κτίζουν γεφύρας και όχι τείχη, που θα ενώνουν τους ανθρώπους και τους λαούς – όπως αυτούς που ανέκαθεν κατήρτιζεν η περίπυστος αυτή και περιώνυμος Σχολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου».

Ο Παναγιώτατος σημείωσε ότι η επίσκεψη του πρωθυπουργού «χαροποιεί τα μέγιστα όλην την περί την Μητέρα Εκκλησίαν ενταύθα πολύπαθον Ομογένειαν, η οποία αισθάνεται το στοργικόν ενδιαφέρον σας δι’ αυτήν και τα κατ’ αυτήν και σας ευγνωμονεί διά στόματος της ημετέρας Μετριότητος. Και εκφράζει την βεβαιότητα, όπως και το Οικουμενικόν μας Πατριαρχείον, ότι και εις το μέλλον η έντιμος Ελληνική Πολιτεία θα εξακολουθήση να ενδιαφέρεται ζωηρώς διά το εν τη Βασιλίδι των πόλεων μικρόν λήμμα, που ενσαρκώνει, εκφράζει και διαιωνίζει μίαν μεγάλην, μακράν, τετιμημένην και ιεράν παρουσίαν και παράδοσιν της πίστεως και του Γένους μας».

Στον χαιρετισμό του ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, μεταξύ άλλων, σημείωσε ότι «η επαναλειτουργία της Σχολής της Χάλκης δεν θα αποτελέσει αντικείμενο ή μήνυμα διχόνοιας ή διενέξεων, διαφοροποιήσεων ή διχασμών, αλλά θα αποτελέσει ένα μήνυμα φιλίας, αλληλοκατανόησης και αδελφοσύνης ανάμεσα στους λαούς μας». Και ο Αλ. Τσίπρας εξέφρασε την πεποίθηση ότι είναι κοντά εκείνη η ημέρα που στις αίθουσες της Θεολογικής Σχολής «θα υπάρξουν και πάλι χαρούμενα γέλια φοιτητών και μαθητών, που θα διδάσκονται από άξιους ανθρώπους για να γίνουν άξιοι κήρυκες της Θεολογίας αλλά και της φιλίας και της αδελφοσύνης ανάμεσα στους λαούς μας».

Αναφερόμενος στον θεσμό του Οικουμενικού Πατριαρχείου επισήμανε ότι «αποτελεί θεματοφύλακα οικουμενικών και πανανθρώπινων αξιών και είναι ένας θεσμός, τον οποίο η ελληνική κυβέρνηση στηρίζει» και εκφράζοντας την αισιοδοξία του κατέληξε λέγοντας ότι «την επόμενη φορά που θα διαβώ ξανά τούτο το κατώφλι, δεν θα το διαβώ μόνος, αλλά με τον Πρόεδρο Ερντογάν και μαζί σας, Παναγιώτατε, προκειμένου να κηρύξουμε μια λαμπρή ημέρα για τη φιλία και την αλληλοκατανόηση των λαών μας, την επανέναρξη της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης».

Στο μυαλό μας όμως έχει μείνει ακόμη ο χαιρετισμός του Μητροπολίτη Ελπιδοφόρου, που τόνισε ότι από τη διακοπή λειτουργίας της Σχολής δεν έχασε μόνο το Πατριαρχείο και η Ορθοδοξία αλλά και η ίδια η Τουρκία, διότι στερήθηκε το προνόμιο να φιλοξενεί ένα τέτοιο ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα της παγκόσμιας Ορθοδοξίας.

«Πιστεύουμε ότι όλοι έχασαν. Κανείς δεν κέρδισε. Κατά τον ίδιο τρόπο, πιστεύουμε ότι η αναμενόμενη δικαίως επαναλειτουργία της Σχολής μας θα είναι κέρδος για όλους», είπε ο Μητροπολίτης Προύσης και πρόσθεσε: «Αρκεί να βγούμε από τα στερεότυπα, στα οποία έχουμε εγκλωβιστεί, να σηκώσουμε ψηλά το μέτωπο και να ατενίσουμε με το βλέμμα μας τον ορίζοντα πάνω από τα σύννεφα των προκαταλήψεων και της παλαιάς σκοτεινής νοοτροπίας».

Αποχαιρετίσαμε τη Χάλκη. Και μπαίνοντας στο πλοιάριο δεν γυρίσαμε το βλέμμα πίσω. Δεν αξίζει αποχαιρετισμός στη Χάλκη…

Φωτό: pontos-news.gr