Η πολιτική κρίση στη Βενεζουέλα και οι διεθνείς αντιδράσεις
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.
-Σε δοκιμασία οι δημοκρατικές ευαισθησίες της ΕΕ
H σχετικά μικρή αυτή χώρα της Λατινικής Αμερικής, γνωστή και ως «πύλη της Νότιας Αμερικής», βρίσκεται τελευταίως στο επίκεντρο της διεθνούς επικαιρότητας με την πολιτική κρίση που έχει ξεσπάσει, αφού ο πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης Γκουαϊδό αυτοανακηρύχθηκε Πρόεδρος της Δημοκρατίας –φαινόμενο μοναδικό παγκοσμίως– και απαίτησε από τον επίσημο Πρόεδρο, εκλεγμένο από τον λαό, Μαδούρο να αποχωρήσει από την Προεδρία και να προκηρύξει άμεσα τη διεξαγωγή νέων εκλογών!
Όπως διεθνώς σχολιάζεται, τέτοια πολιτικά φαινόμενα μόνο στη Λατινική Αμερική μπορούν να συμβούν. Η Βενεζουέλα δεν είναι μόνο η «πύλη της Νότιας Αμερικής», είναι και γενέτειρα μεγάλων επαναστατών, που πολέμησαν εναντίον των ισπανών conquistadores για την ανεξαρτησία των λαών της αμερικανικής υποηπείρου.
Τυγχάνει, επίσης, να είναι και μία από τις μεγαλύτερες πετρελαιοπαραγωγούς χώρες στον κόσμο, με τα συνολικά της κοιτάσματα να υπολογίζονται σε 700 δισεκατομμύρια βαρέλια! Ο μεγάλος αυτός ενεργειακός πλούτος αποδεικνύεται, όπως συμβαίνει και με άλλες χώρες, ότι είναι το αντίθετο της ευλογίας και μήλον της Έριδος για μεγάλες διεθνείς εταιρείες. Ως αποτέλεσμα, η Βενεζουέλα είναι ευάλωτη στις ορέξεις ισχυρών γειτόνων, όπως οι ΗΠΑ, οι οποίες εκμεταλλεύονται τα κοιτάσματά της και εισάγουν τον μεγαλύτερο όγκο του εξαγώγιμου πετρελαίου.
Τι καταμαρτυρείται στον Πρόεδρο Μαδούρο; Κατ’ αρχάς, αμφισβητούν την επανεκλογή του στην Προεδρία τον Ιούνιο του 2018 και την ανάληψή της τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, κατά τα αμερικανικά πρότυπα. Προφανώς τα παραπάνω αποτελούν το πρόσχημα και όχι τα πραγματικά αίτια, που πρέπει να αναζητηθούν αλλού. Ο Μαδούρο, που διαδέχθηκε τον χαρισματικό Ούγκο Τσάβες, δεν κατόρθωσε να προβεί σε κοινωνικές παροχές και ανακατανομή του δημόσιου πλούτου με αποτέλεσμα να επέλθει οικονομική και κοινωνική κρίση, σε βαθμό να υπάρχει μόνιμη έλλειψη σε τρόφιμα και βασικά προϊόντα, ακόμα και σε φαρμακευτικά είδη. Η ένδεια μεγάλου μέρους του πληθυσμού συνοδεύθηκε και με μέτρα κατά της οικονομικής ολιγαρχίας, γηγενών και αλλοδαπών, που εστράφη εναντίον του. Είχε προηγηθεί η οικονομική κρίση του 2008, που συνοδεύθηκε από ασφυκτικές πιέσεις των ΗΠΑ και άλλων πιστωτικών οίκων και χωρών, που εισέπρατταν τις δόσεις των δανείων και περιόριζαν τις πληρωμές των εισαγόμενων ποσοτήτων πετρελαίου.
Η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στη Βενεζουέλα είναι άκρως συγκεχυμένη και οι κίνδυνοι για εμφύλια σύρραξη μεγάλοι. Μεγάλες χώρες της Λατινικής Αμερικής, με προεξάρχουσα τη Βραζιλία του νεοκλεγέντα ακροδεξιού Προέδρου Μπολσονάρο, την Αργεντινή, την Κολομβία, τη Χιλή και άλλες μικρότερες χώρες, έσπευσαν να αναγνωρίσουν τον πραξικοπηματία Γκουαϊδό, ενώ, αντίθετα, το Μεξικό, η Ουρουγουάη και η Κούβα συνέστησαν ψυχραιμία και διάλογο. Οι ΗΠΑ, των οποίων η πολιτική έναντι των χωρών της Λατινικής Αμερικής διαχρονικά χαρακτηριζόταν από μια συμπεριφορά επικυριαρχίας, έσπευσαν να στηρίξουν τον Γκουαϊδό, ενώ ακολούθησε πάγωμα των εισαγωγών πετρελαίου και φυσικά πληρωμών.
Ρωσία, Κίνα και Τουρκία (!) στηρίζουν τον Μαδούρο, με τη Μόσχα να δηλώνει πρόθυμη να παράσχει οικονομική βοήθεια προς τη Βενεζουέλα. Προφανώς η Ρωσία ανταποδίδει τα ίσα προς τις ΗΠΑ για τη στήριξη που η Ουάσινγκτον παρέχει επί σειρά ετών στην Ουκρανία. Η ΕΕ εμφανίζεται διχασμένη. Η Επίτροπος Εξωτερικών Υποθέσεων Φεντερίκα Μογκερίνι με πρόσφατες δηλώσεις της συνέστησε ψυχραιμία, τάχθηκε υπέρ της συνδιαλλαγής μεταξύ των δύο στρατοπέδων και πρότεινε τη σύσταση διεθνούς ομάδας συνδρομής. Ιταλία, Ελλάδα, Σουηδία και Αυστρία υποστηρίζουν την πρόταση. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τις περισσότερες από τις άλλες χώρες-μέλη της Ένωσης, που ζητούν άμεση στήριξη του Γκουαϊδό. Κατά εκτίμηση διπλωματικών κύκλων στο Καράκας, αν επικρατήσει αυτή η θέση –αναγνώριση του Γκουαϊδό και διεξαγωγή εκλογών εντός οκτώ ημερών– υπάρχει κίνδυνος να ξεσπάσει εμφύλιος πόλεμος, με απρόβλεπτες συνέπειες όχι μόνο για τη Βενεζουέλα αλλά και άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Η Ελλάδα τήρησε από την αρχή της κρίσης συνετή και σώφρονα στάση. Επίσημα εκφράσθηκε από τον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών κ. Γεώργιο Κατρούγκαλο, τα κύρια σημεία της οποίας συνοψίζονται στα εξής: α) Έκφραση αλληλεγγύης προς τον λαό της Βενεζουέλας. β) Στήριξη της δημοκρατίας και αποκατάσταση της κοινωνικής ειρήνης σε ένα πολωμένο πολιτικό σύστημα. γ) Πολιτικός διάλογος για να ξεπεραστούν οι διαφορές μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων στρατοπέδων. Σε ό,τι αφορά την ΕΕ, ο κ. Κατρούγκαλος υποστήριξε ότι η ΕΕ πρέπει να έχει ενιαία θέση, να μη σύρεται από πρωτοβουλίες άλλων μεγάλων δυνάμεων, να υπάρχει απόλυτος σεβασμός στη δημοκρατία και να μην επιτραπεί η ανάμειξη του στρατού ως παράγοντας διαμόρφωσης των εξελίξεων. Επισήμανε δε ότι η Ευρώπη οφείλει να είναι πρωταγωνίστρια για την ειρήνη και όχι παράγοντας που θα επιδεινώσει την κατάσταση. Πιστεύω ότι οι θέσεις αυτές είναι από τις πλέον έντιμες και εκφράζουν τις αρχές και αξίες της σύγχρονης Ευρώπης.
Προκαλεί κατάπληξη και απορία το γεγονός ότι αρθρογράφος της αγγλικής «Independent» χαρακτήρισε «ντροπιαστική τη στήριξη του Τσίπρα στον Μαδούρο». Προφανώς έχει απολέσει τη γνωστή ψυχραιμία και το βρετανικό φλέγμα, που κατά το πλείστον χαρακτηρίζει τους Αγγλοσάξονες.
Η Λατινική Αμερική, στην οποία ανήκει και η Βενεζουέλα, που οφείλει την ονομασία της στους ισπανούς conquistadores, από την ομοιότητα των σπιτιών κτισμένων επάνω σε πασσάλους στην παραλία, που θύμιζαν Βενετία, θεωρείται προέκταση της Ευρώπης, κυρίως όσον αφορά τη γλώσσα (ισπανικά, πορτογαλικά) και το θρήσκευμα (στη συντριπτική πλειοψηφία είναι χριστιανοί καθολικοί). Υπάρχουν όμως και σοβαρές διαφορές. Οι πληθυσμοί των περισσότερων λατινοαμερικάνικων χωρών, με εξαίρεση την Αργεντινή, έχουν μεικτούς πληθυσμούς, που αποτελούνται από γηγενείς Ίντιος, Αφρικανούς και μετανάστες από χώρες της Μέσης Ανατολής, Ασιάτες κ.ά. Για τους περισσότερους Ευρωπαίους η Λατινική Αμερική και οι λαοί της είναι συνώνυμο των εύθυμων ανθρώπων, της λυρικής μουσικής και των ξέφρενων ρυθμικών χορών.
Επίσης, για τους ποδοσφαιρόφιλους είναι οι χώρες που έχουν αναδείξει τα μεγαλύτερα ταλέντα του παγκόσμιου ποδοσφαίρου. Θα πρόσθετα και το σημαντικότερο. Οι χώρες της Λατινικής Αμερικής γέννησαν μεγάλους σύγχρονους ποιητές, συγγραφείς και στοχαστές, όπως ο Πάμπλο Νερούντα, ο Μπόρχες, ο Μαρκές, ο Κοέλιο, ο Μάριο Βάργκας Λιόσα και άλλοι πολλοί, των οποίων τα αισθήματα και οι στοχασμοί πηγάζουν από τις κοινωνικές και πολιτικές περιπέτειες των λαών τους. Είθε η φωνή τους να ακουσθεί και στην περίπτωση της πολιτικής κρίσης στη Βενεζουέλα.