Η χρεοκοπία του λαϊκού νοικοκυριού και το κρυφτούλι Τσίπρα – Δραγασάκη

Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Η ανάγκη για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με αφορμή τα «κόκκινα» δάνεια έφερε στην επιφάνεια το πολιτικό αδιέξοδο της κυβέρνησης και της μνημονιακής πολιτικής γενικότερα. Σε αυτό το πλαίσιο, ο κ. Τσίπρας προσπαθεί να φορτώσει το τεράστιο κοινωνικό κόστος στον αντιπρόεδρό του κ. Δραγασάκη, ευελπιστώντας να εμφανίσει ως επιτυχία την όποια, περιορισμένη, προστασία της πρώτης κατοικίας αποδεχθούν τελικά οι «θεσμοί».

Όμως το διακύβευμα για την κοινωνία και τις λαϊκές ανάγκες είναι τόσο μεγάλο που δεν μπορούμε να το αφήσουμε στα παιχνίδια του κ. Τσίπρα και του αστικού πολιτικού συστήματος γενικότερα. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε τι παίζεται και να αντιδράσουμε αποτελεσματικά.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τον Νοέμβριο του 2015 έγινε σαφές ότι τα 50 δισ. που έβαλε η κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου στις τράπεζες ως ανακεφαλαιοποίηση, στο πλαίσιο του δεύτερου Μνημονίου, είχαν ε­ξανεμισθεί και οι τράπεζες χρειάζονταν επιπλέον κεφάλαια. Η τότε εκτίμηση ήταν ότι θα χρειαζόταν ένα ποσό της τάξης των 20 δισ. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, που είχε ήδη ψηφίσει το τρίτο Μνημόνιο (μαζί με ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι κ.λπ.) ήθελε, με τη σύμφωνη γνώμη του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας κ. Στουρνάρα, οι τράπεζες να περάσουν σε ιδιώτες. Προφασίσθηκαν λοιπόν, όπως κάνει και τώρα ο κ. Δραγασάκης, ότι το Δημόσιο δεν έπρεπε να βάλει άλλα λεφτά στις τράπεζες. Επειδή όμως δεν υπήρχε περίπτωση οι ιδιώτες φίλοι τους να βάλουν 20 δισ., περιόρισαν την ανακεφαλαιοποίηση στα 5 δισ. Έτσι οριστικοποιήθηκαν ζημίες 50 δισ., που φορτώθηκαν στην κοινωνία μέσω του δημόσιου χρέους, και οι τράπεζες πέρασαν σε ιδιωτικά χέρια.

Όλοι ήξεραν από τότε ότι οι ζημίες των τραπεζών ήταν πολύ μεγαλύτερες και ότι τα 5 δισ. δεν επαρκούσαν. Το βασικό σενάριο που διακινούσαν ήταν ότι πριν ή με το τέλος του τρίτου Μνημονίου τα ελληνικά ομόλογα θα γίνονταν αποδεκτά στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και με αυτόν τον τρόπο οι τράπεζες θα έπαιρναν 10 δισ. ρευστότητα, χρηματοδοτώντας έτσι τις κρυμμένες ζημίες τους. Παράλληλα, η θρυλούμενη έξοδος από την κρίση θα αποκαθιστούσε πλήρως την επάρκεια των τραπεζών. Όπως ξέρουμε πλέον όλοι, ούτε στην ποσοτική χαλάρωση μπήκαμε ούτε από την κρίση βγήκαμε.

Αλλά δεν έφθανε αυτό, ήρθαν επιπλέον οι κανονιστικές πράξεις του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Εποπτείας των τραπεζών (SSM), που επιβάλλουν την άμεση αναγνώριση των ζημιών από τα «κόκκινα» δάνεια και τη διάθεσή τους σε «κοράκια». Προϋπόθεση για το τελευταίο είναι η κατάργηση της προστασίας ιδιαίτερα για την πρώτη κατοικία και η απελευθέρωση των πλειστηριασμών.

Πέρα από την κοινωνική έκρηξη, είναι προφανές ότι μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγούσε σε νέα ανακεφαλαιοποίηση, που θα σήμαινε απώλεια του ελέγχου των τραπεζών από τους σημερινούς μετόχους. Η λύση που προτείνει ο σύμβουλος του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (Black Rock) ήταν το λεγόμενο ιταλικό μοντέλο. Δηλαδή, η εγγυοδοσία των αγοραστών των δανείων από το κράτος, ώστε αυτά να διατεθούν σε καλύτερες τιμές, περιορίζοντας έτσι τις ζημίες και συνακόλουθα τις κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών. Αυτό άνοιξε την όρεξη των τραπεζιτών. Σου λέει, γιατί να μη γίνουμε εμείς τα «κοράκια»; Να μεταφέρουμε τα δάνεια με μικρό discount (κούρεμα) σε θυγατρικές μας (τις ονόμασαν εταιρείες ειδικού σκοπού) και μετά να ζητήσουμε και να πάρουμε την εγγυοδοσία του Δημοσίου (ενδεχομένως να προφασισθούν ότι το κάνουν και για προστασία της πρώτης κατοικίας).

Παράλληλα τους δίνει τη δυνατότητα να σπρώξουν μεγάλο μέρος του προσωπικού των τραπεζών στις εταιρείες ειδικού σκοπού, ώστε να τους απολύσουν με την ησυχία τους μόλις τελειώσουν οι πλειστηριασμοί. Αυτό επιχειρεί να κάνει αυτές τις μέρες η Τράπεζα Πειραιώς.

Βέβαια, αυτή η υποτιθέμενη λύση είναι ο θάνατος της λαϊκής οικογένειας με στεγαστικό δάνειο. Θα κληθεί να αποπληρώσει το δάνειο σχετικά άμεσα και με πολύ μικρό κούρεμα, ενώ δεν θα έχει και προστασία. Την ίδια ώρα τα «κοράκια» (τραπεζικά και μη) θα έχουν τη δυνατότητα να βάλουν στο χέρι τις κατοικίες και να τις πουλήσουν σε ξένους υπηκόους (κυρίως Κινέζους) που επιδιώκουν την απόκτηση ελληνικής βίζας και να τις εκμεταλλευτούν στη συνέχεια για ενοικίαση ή Airbnb, αφού οι αγοραστές τους δεν πρόκειται να κατοικήσουν σε αυτές. Οι εξελίξεις λοιπόν είναι πολυδιάστατες, επηρεάζουν τη λαϊκή κατοικία, το δημόσιο χρέος, τους εργαζόμενους στις τράπεζες και αυτή ακόμη τη φυσιογνωμία Αθήνας και των υπόλοιπων πόλεων τα επόμενα χρόνια.

Άρα τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά για να τα αφήσουμε στο δούλεμα του Τσίπρα και του Δραγασάκη. Η απαίτηση του κόσμου πρέπει να είναι μία: Καμιά εγγυοδοσία σε τραπεζίτες και «κοράκια», η όποια κρατική εγγυοδοσία να πάει στον δανειολήπτη. Τα «κόκκινα» δάνεια να τα εγγυηθεί κρατική τράπεζα, κατά το παράδειγμα της αμερικανικής Fannie Mae. Είναι ένας οργανισμός που ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1930 στις ΗΠΑ, όταν 25% των στεγαστικών δανείων ήταν «κόκκινα». Αυτός ο φορέας να εγγυοδοτεί τον διακανονισμό του δανειολήπτη με την τράπεζα, προσφέροντας ουσιαστική προστασία και ανακούφιση στη λαϊκή οικογένεια.