Υπήρξε κρυφή ατζέντα στο «Λευκό Παλάτι» στην Άγκυρα;
Ποιος ο λόγος που δεν υπήρξε κανένας διπλωμάτης ή σύμβουλος
-Τα φάουλ του Σουλτάνου και ο επικοινωνιακός χειρισμός της Αθήνας
Σοβαρά ερωτηματικά άφησε πίσω της η επίσκεψη του έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στην Τουρκία, καθώς εκτός των χιλιοειπωμένων ευχολογίων για τη θετική ατζέντα, με τρόπο άτσαλο ο κ. Ερντογάν εκμεταλλεύθηκε την επίσκεψη του πρωθυπουργού στη Χάλκη για να θέσει ζήτημα Θράκης, ενώ απέφυγε να κάνει οποιαδήποτε αναφορά στην ανάγκη μείωσης της έντασης, που αποτελούσε και τον πιο σημαντικό στόχο της ελληνικής πλευράς.
Η Αθήνα έδειξε να δίνει περισσότερο ενδιαφέρον για την εσωτερική επικοινωνιακή διαχείριση της επίσκεψης και κυρίως για τις ωραίες εικόνες, που έδειχναν έναν άθεο –κατά δήλωσή του– πολιτικό να ανάβει με ευλάβεια το κερί στην Αγία Τριάδα και να παρακολουθεί τη Θεία Λειτουργία, στην οποία χοροστατούσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης, δίπλα στον Πατριαρχικό Θρόνο. Και πιο πριν να ξεναγείται –ο πρώτος έλληνας πρωθυπουργός τουλάχιστον τις τελευταίες δεκαετίες– στην Αγιά Σοφιά.
Όμως στην ίδια επίσκεψη υπήρξαν ορισμένα ζητήματα, είτε από λανθασμένους χειρισμούς είτε από την προβληματική προετοιμασία, που άφησαν ανοικτά θέματα:
• Δεν είναι δυνατόν στα ελληνοτουρκικά και ενώ είναι ανοικτά ορισμένα ζητήματα να πέφτει το βάρος στην κατ’ ιδίαν συνάντηση των δύο ηγετών, χωρίς την παρουσία έστω ενός συμβούλου ή διπλωμάτη. Οι υποτιθέμενες ελεύθερες συζητήσεις, χωρίς την παρουσία οποιοδήποτε τρίτου, εκτός του διερμηνέα, όπου δεν μπορούν να κρατηθούν έστω και ανεπίσημα κάποια πρακτικά ή σημειώσεις, αποτελούν μεγάλη παγίδα, ειδικά για εκείνον που δεν διεκδικεί, αλλά επιχειρεί να αποκρούσει τις διεκδικήσεις του άλλου και να παζαρέψει ίσως για κάποια ζητήματα.
Ο κ. Τσίπρας στις δημόσιες δηλώσεις αναφέρθηκε στην ανάγκη να αλλάξει το κλίμα στα ελληνοτουρκικά, να μην υπάρχει η προκλητική ρητορική και οι συνεχιζόμενες παραβιάσεις και να μην υπάρχουν απειλές πολέμου, ενώ έκανε λόγο για αποκλιμάκωση των εντάσεων με την προώθηση νέων ΜΟΕ. Ο Ταγίπ Ερντογάν στο ζήτημα αυτό τήρησε απόλυτη σιωπή, κάτι που φυσικά οδηγεί στο συμπέρασμα ότι κάθε άλλο παρά υπάρχει κοινή προσέγγιση στα ζητήματα αυτά. Εξάλλου δεν είναι τυχαίο ότι την προηγούμενη της συνάντησης είχε βάλει τον εκπρόσωπό του Ιμπραήμ Καλίν να επιδοθεί σε μια εξαιρετικά σκληρή τοποθέτηση εναντίον της Ελλάδας.
Ο κ. Καλίν, μετά τη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου, είχε επαναλάβει τις γνωστές απειλές, σύμφωνα με τις οποίες η Τουρκία δεν θα δεχθεί τετελεσμένα σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, ενώ τόνισε ότι θα έθετε ο κ. Ερντογάν στον Αλέξη Τσίπρα τα προβλήματα της «τουρκικής μειονότητας στη Θράκη» και, το πιο σημαντικό, ότι στο τραπέζι των συνομιλιών θα βρεθούν η «υφαλοκρηπίδα και τα νησιά».
Πάρα πολλά τα θολά σημεία…
Από ελληνικής πλευράς δεν υπήρξε καμιά διευκρίνιση ή τουλάχιστον προσπάθεια να διαψευσθούν αυτοί οι ισχυρισμοί του πιο έμπιστου συμβούλου του Ερντογάν. Και πραγματικά γεννά ερωτηματικά η στάση αυτή, μιας και οι συνομιλίες, όπως προαναφέραμε, έγιναν κεκλεισμένων των θυρών. Και δεν δόθηκε βεβαίως καν η ευκαιρία να ερωτηθούν οι δύο ηγέτες στη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, αν, δηλαδή, συζήτησαν τα θέματα που ισχυρίσθηκε η Τουρκία ότι βρίσκονταν στην ατζέντα.
Να υπενθυμίσουμε ότι από ελληνικής πλευράς εκκρεμεί η προώθηση της διαδικασίας για την επέκταση των χωρικών υδάτων τουλάχιστον στο Ιόνιο, με την Τουρκία να έχει επαναφέρει το casus belli, το οποίο φυσικά είχε αναγγελθεί για την περίπτωση της επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στο Αιγαίο. Καθώς μάλιστα η οποιαδήποτε συζήτηση για την υφαλοκρηπίδα προϋποθέτει ότι είναι ξεκάθαρο το εύρος των χωρικών υδάτων της κάθε χώρας και φυσικά η κυριαρχία των νησιωτικών σχηματισμών, γεννάται το ερώτημα εάν ο κ. Τσίπρας ενημέρωσε τον τούρκο ηγέτη για τις προθέσεις της ελληνικής κυβέρνησης σχετικά με την επέκταση στο Ιόνιο και ποια υπήρξε η αντίδρασή του.
Επίσης, εάν οι διερευνητικές επαφές για την υφαλοκρηπίδα θα ξεκινήσουν και πάλι και σε ποια βάση, καθώς είναι προφανές ότι διερευνητικές επαφές ενόσω η Τουρκία επιμένει σε «γκρίζες ζώνες» και αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία σε νησιά και βραχονησίδες δεν είναι εύκολο να υπάρξει. Πολύ περισσότερο μάλιστα όταν η Τουρκία θέτει απαγόρευση ή πάντως θέλει να έχει αυτή τον τελευταίο λόγο σε κάθε κίνηση της Ελλάδας να ασκήσει το αποκλειστικό, κυριαρχικό δικαίωμά της για την ακόμη και τμηματική ή μερική επέκταση των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο, ακόμη και σε περιοχές που δεν θίγεται με κανέναν τρόπο αυτό που η Τουρκία, μονομερώς και εκτός κάθε έννοιας Δικαίου της Θάλασσας, θα μπορούσε να θεωρεί ως δική της υφαλοκρηπίδα.
Η παγίδα…
Σε ό,τι αφορά τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, η επίσκεψη του κ. Τσίπρα ήταν σωστή κίνηση, καθώς έπρεπε να στείλει μήνυμα ότι ενώ το ζήτημα δεν είναι διμερές, η Ελλάδα δεν είναι αδιάφορη για την επαναλειτουργία της Σχολής, που είναι μείζον ζήτημα ευρωπαϊκών υποχρεώσεων της Τουρκίας και σεβασμού της αρχής της θρησκευτικής ελευθερίας. Και παρεμπιπτόντως αφορά και την ελληνορθόδοξη μειονότητα της Τουρκίας, που είναι αναγνωρισμένη από τη Συνθήκη της Λωζάννης. Και ορθά υπενθύμισε (έστω και με μία ημέρα καθυστέρηση, καθώς απέφυγε να το πράξει ενώπιον του Προέδρου Ερντογάν, όταν ήγειρε θέμα) ότι η ελληνορθόδοξη κοινότητα, που προστατευόταν από τη Συνθήκη της Λωζάννης, εξανδραποδίσθηκε…
Όφειλε επίσης ο κ. Τσίπρας να διευκρινίσει ότι η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής δεν έχει και δεν μπορεί να έχει καμιά σχέση με το θέμα της ανάδειξης των μουφτήδων στη Θράκη…
Και σε κάθε περίπτωση, η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής δεν μπορεί να ανάγεται σε μείζον θέμα των ελληνοτουρκικών, καθώς για την Ελλάδα είναι ζήτημα εντελώς συμβολικό και για την Τουρκία μία κίνηση εντελώς ανέξοδη, από την οποία όμως απλώς, όπως συνηθίζει, επιχειρεί να κερδίσει όσο περισσότερα ανταλλάγματα μπορεί…
Σοβαρό ζήτημα όμως, που αποκαλύπτεται εκ των υστέρων, είναι ο τρόπος που οργανώθηκε το δείπνο στο «Λευκό Παλάτι» του κ. Ερντογάν προς τιμήν του πρωθυπουργού.
Ας ελπίσουμε τουλάχιστον να μην ανακαλύψουμε σύντομα ότι πράγματι υπήρχε κρυφή ατζέντα στην επίσκεψη αυτή…
Κωνσταντίνος Τσάκαλος
Φωτό: REUTERS/HANDOUT