Χρ. Μπότζιος: Αισιοδοξία και περισυλλογή για το 2019

Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.

Βρισκόμαστε ήδη στο ξεκίνημα του 2019, ευχόμενοι το νέο έτος να είναι καλύτερο από αυτό που πέρασε. Πρέπει, όπως λέγανε και οι αρχαίοι Λακεδαιμόνιοι, μετά θάρρους να αισιοδοξούμε πάντα για το αύριο. Να μη μεμψιμοιρούμε και να αντιλαμβανόμαστε ότι πολλά, αλλά όχι όλα, εξαρτώνται από εμάς. Να αναλογισθούμε, επίσης, ότι ακριβώς έναν αιώνα πριν βρεθήκαμε ως έθνος πολύ κοντά στην εκπλήρωση των ονείρων για την ανάκτηση προγονικών εδαφών και της γης της Ιωνίας, η οποία γέννησε και ανέθρεψε τέκνα πελώριας πνευματικής διάστασης, που επηρέασαν την παγκόσμια σκέψη, ιστορία και πολιτισμό.

Το 1920 υπεγράφη η Συνθήκη των Σεβρών, που επικύρωνε τους αγώνες και τις προσδοκίες των Ελλήνων, για να ακολουθήσει μόλις δύο χρόνια μετά η Μικρασιατική Καταστροφή, που την ανέτρεψε. Ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης φέρνουμε εμείς οι ίδιοι, καθότι ο πολιτικός διχασμός αποδυνάμωσε την απαιτούμενη εθνική ομοψυχία.

Ας έλθουμε όμως στο παρόν. Εντός του πρώτου τριμήνου αναμένεται να έχουν συντελεσθεί όλες οι προβλεπόμενες διαδικασίες για την επικύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών από τα Κοινοβούλια της ΠΓΔΜ και της Ελλάδος, προκειμένου αυτή να τεθεί σε ισχύ. Η Συμφωνία αναμένεται να εγκαινιάσει μια νέα εποχή στις διμερείς σχέσεις με τη γείτονα χώρα και να συμβάλει στη σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής, όπως και στη συνεργασία μεταξύ των κρατών και των λαών των Βαλκανίων. Οι προσδοκίες πολλές. Όλα θα εξαρτηθούν από το πώς θα εφαρμοσθεί και πώς θα λειτουργήσει στην πράξη.

Θεωρείται, πάντως, δύσκολο η ΠΓΔΜ ή «Βόρεια Μακεδονία», όπως θα αποκαλείται επισήμως, να μην εφαρμόσει τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει και να επανέλθει σε παλιές πρακτικές και συμπεριφορές. Θα ήταν σε βάρος της.

Περίεργη, πάντως, και άστοχη η αναφορά στελέχους του συγκυβερνώντος κόμματος για το ενδεχόμενο μη ολοκλήρωσης των διαδικασιών επικύρωσης εξαιτίας θερμού επεισοδίου. Ακόμη και ως εικασία θα έπρεπε να αποφύγει τη δημοσιοποίηση. Δικαίως αποδοκιμάστηκε από τον πολιτικό κόσμο. Προφανώς ο υπαινιγμός αφορούσε την Τουρκία. Όντως οι ελληνοτουρκικές σχέσεις διέρχονται μια πολύ λεπτή περίοδο. Η συμπεριφορά της Άγκυρας στο Αιγαίο γίνεται όλο και πιο προκλητική. Σε ένα τέτοιο κλίμα τίποτα δεν μπορεί να αποκλεισθεί, ιδιαίτερα τώρα που ο Ερντογάν α­ναμένει το 2022 για να γίνει πραγματικός Σουλτάνος.

Οι τελευταίες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, ύστερα μάλιστα από την απόφαση του Προέδρου Τραμπ να αποσύρει τις αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις από τη Συρία, έχουν προκαλέσει σωρεία ερωτημάτων ως προς τους σκοπούς του αμερικανού Προέδρου. Αποκατάσταση της εδαφικής ενότητας της Συρίας με αποδοχή πλέον του Άσαντ ως Προέδρου της χώρας, με κάποιες εγγυήσεις για τον περιορισμό της δράσης των ισλαμιστών; Στρατηγική αναβάθμιση της Τουρκίας; Το βέβαιο είναι ότι η Τουρκία ευνοείται από τη σχεδόν εγκατάλειψη των Κούρδων, που για άλλη μία φορά προδίδονται από τους συμμάχους τους.

Η Τουρκία αποφεύγει, προς το παρόν, την άμεση εμπλοκή με εισβολή και κατάληψη συριακού εδάφους με το πρόσχημα της εξουδετέρωσης των κούρδων μαχητών, που θα την εξέθετε διεθνώς. Εγγυητές της προστασίας των Κούρδων οι κρατικές δυνάμεις του καθεστώτος Άσαντ και η Ρωσία. Θα επηρεάσει αυτό τις ρωσοτουρκικές σχέσεις; Είναι πάντως ένα ιστορικό περίεργο και δράμα μαζί, ένας πανάρχαιος λαός, όπως οι Κούρδοι, που αριθμούν πολλά εκατομμύρια, να μην έχει μία εθνική εστία, τη στιγμή που άλλοι λαοί χωρίς διακριτή εθνική ταυτότητα και με λίγες χιλιάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες κατοίκους είναι ανεξάρτητα και κυρίαρχα κράτη.

Ελάχιστος ή και ανύπαρκτος ο ρόλος της ΕΕ στις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή. Μεγαλύτερο ερωτηματικό η ίδια η ύπαρξή της. Το θέμα που μοιάζει να μονοπωλεί την περίοδο αυτή το ενδιαφέρον των θεσμικών της οργάνων είναι το Brexit, που οπωσδήποτε δεν αποτελεί θετικό γεγονός για την Ευρώπη. Οι χώρες που έχουν συστήσει ατύπως την ομάδα Visegrad (Πολωνία, Τσεχία, Ουγγαρία, Σλοβακία και Ρουμανία ) ενεργούν και συμπεριφέρονται ωσάν να μην είναι μέλη, αρνούμενες να αναλάβουν τις υποχρεώσεις τους σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση του Προσφυγικού – Μεταναστευτικού.

Παράλληλα αναπτύσσουν έναν ξενοφοβικό και ρατσιστικό λόγο, πού είναι αντίθετος προς τις αρχές της Ένωσης, ξεχνώντας πόσα δεινά προκάλεσε στους ευρωπαϊκούς λαούς ο φασισμός και ο ναζισμός. Η επίσης άτυπη ομάδα των ευρωπαϊκών μεσογειακών χωρών-μελών (Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Μάλτα, Κύπρος, Ισπανία, Πορτογαλία), που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως αντίβαρο στον Βορρά, δεν αναπτύσσει ιδιαίτερη δραστηριότητα, καθίσταται ακόμη πιο προβληματική μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης στην Ιταλία από την ακροδεξιά Λέγκα του Βορρά και το κόμμα των Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο.

Οι κάποιες ελπίδες για επανασύσταση της ΕΕ, που είχαν γεννηθεί με την ανάληψη της γαλλικής Προεδρίας από τον Εμμανουέλ Μακρόν, ατόνησαν πολύ γρήγορα, όταν ο ίδιος προέβη στην αναγγελία αντιλαϊκών μέτρων, που προκάλεσε τις γνωστές αντιδράσεις της κίνησης των «κίτρινων γιλέκων» με αποτέλεσμα την κάθετη πτώση της δημοτικότητάς του και συγχρόνως τη διάψευση των ελπίδων να καταστεί η Γαλλία κινητήριος δύναμη για επανεκκίνηση της Ευρώπης.

Η απογοήτευση των πολιτών για την εικόνα που παρουσιάζει σήμερα η ΕΕ, την οποία ο διάσημος ελληνογάλλος σκηνοθέτης και διανοούμενος Κώστας Γαβράς παρομοίασε ως ένα «μεγάλο σουπερμάρκετ», δεν είναι αδικαιολόγητη. Μπορεί να αλλάξει; «Ναι», λένε οι ειδικοί. Και αυτό συμβαίνει μετά από κάθε υπαρξιακή κρίση την οποία αναμφισβήτητα διέρχεται. Ή αν σημειωθούν μεγάλες λαϊκές αντιδράσεις, συ­μπληρώνουν άλλοι.

Η οικονομική και κοινωνική κρίση που διέρχεται από ετών η χώρα μας έχει αποκαλύψει και ένα άλλο κενό. Την περιορισμένη ουσιαστική συμπαράσταση του αποδήμου Ελληνισμού. Ο ελληνισμός της διασποράς, από τις παλιές, πλούσιες παροικίες της Ρωσίας, της Κεντρικής Ευρώπης, της Αιγύπτου και τον προηγούμενο αιώνα της αμερικανικής ηπείρου, της Αφρικής, και της Αυστραλίας, που πάντοτε συμπαραστάθηκε στη γενέτειρα των ιδίων ή των γονέων τους, φαίνεται να έχει χάσει τη δυναμική του.

Ειδικότερα ο Ελληνισμός των ΗΠΑ ήταν συνεχώς παρών και σε θέματα πολιτικής διάστασης που αφορούσαν ή επηρέαζαν τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα. Σε ό,τι αφορά τον Ελληνισμό των ΗΠΑ, ένας από τους λόγους είναι και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει εσχάτως η Αρχιεπισκοπή Βορείου και Νοτίου Αμερικής, που αποτελεί τον ισχυρότερο θεσμό και φορέα στη διατήρηση των δεσμών των αποδήμων με την Ελλάδα.

Οι σχέσεις με τους αποδήμους για πολλούς λόγους πρέπει να παραμένουν ισχυροί, να ενισχύονται συνεχώς και να τυγχάνουν της ιδιαίτερης φροντίδας των αρμοδίων φορέων της Πολιτείας…