Εσείς ξέρετε από που κατάγονται οι κουραμπιέδες και τα μελομακάρονα;
Τα Χριστούγεννα είναι ταυτισμένα με δύο από τα πιο παραδοσιακά εδέσματα της ελληνικής ζαχαροπλαστικής, τους κουραμπιέδες και τα μελομακάρονα. Αποτελούν σύμβολα των Χριστουγέννων και δε λείπουν σχεδόν ποτέ από κανένα Χριστουγεννιάτικο τραπέζι.
Ποια είναι η ιστορία πίσω από τα πιο διάσημα γλυκά των γιορτών…
Το Μελομακάρονο
Τα μελομακάρονα έχουν ετυμολογικά αρχαιοελληνική προέλευση όσο και αν το μυαλό πάει στο «ιταλικό» μακαρόνι.
Η ρίζα της λέξης μακαρόνι προέρχεται από την βυζαντινή λέξη «μακαρωνία» που σημαίνει «νεκρώσιμο δείπνο», όπου μακάριζαν τον νεκρό και το οποίο δείπνο είχε ως βάση τα ζυμαρικά. Οι Λατίνοι και αργότερα οι Ιταλοί χρησιμοποιούσαν τη λέξη μακαρωνία ως maccarone, που τελικά κατέληξε να σημαίνει το σπαγγέτι.
Η λέξη μακαρωνία προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη «μακαρία», που ήταν το αντίστοιχο «νεκρόδειπνο» αλλά και ο «νεκρόδειπνος άρτος – ψυχόπιτα», δηλαδή ένα κομμάτι ψωμί ή πίτα στο σχήμα και το μέγεθος του σημερινού μελομακάρονου, το οποίο μοίραζαν στους συγγενείς μετά την κηδεία. Κοινή ρίζα με την μακαρία έχουν και οι λέξεις: μακάρι, μακάριος, μακαρίτης.
Αργότερα, όταν η μακαρία περιλούστηκε με σιρόπι μελιού ονομάστηκε: μέλι+μακαρία = μελομακάρονο και καθιερώθηκε ως γλύκισμα του 12ημέρου, κυρίως από τους Μικρασιάτες Έλληνες και με το όνομα «φοινίκια», το πιο χαρακτηριστικό χριστουγεννιάτικο γλυκό.
Τέλος, από το μεσαίωνα και μετά στη Γαλλία και την Αγγλία, ένα είδος αμυγδαλωτού μπισκότου ονομάστηκε «macaroon», το γνωστό σήμερα «μακαρόν», κάτι σαν τον δικό μας “εργολάβο”.
Ο Κουραμπιές
Η ρίζα του κουραμπιέ μπορεί και να αναζητείται στην Περσία, από όπου και το γλύκισμα ταξίδεψε σε ολόκληρη την ανατολή, τα Βαλκάνια και φυσικά τη χώρα μας. Όμως… όπως κάθε διάσημο γλυκό την πατρότητά του ερίζουν και άλλες χώρες, όπως ο Λίβανος, ενώ παρόμοια «κεράσματα» συναντάμε στην Τουρκία, στην Αλβανία, αλλά και σε ισπανόφωνες χώρες υπό την ονομασία Πολβορόν.
Σύμφωνα με στοιχεία που συνέλεξε ο Δημήτρης Σταθακόπουλος, δρ. κοινωνιολογίας της Ιστορίας, Παντείου πανεπιστημίου, μουσικολόγος και δικηγόρος η ρίζα είναι: Kurabiye, στα Τούρκικα και Κουραμπιές στα ελληνικά, αναλύεται από τις λέξεις Kuru που σημαίνει στεγνός, ξερός και biye που είναι δάνειο από τα λατινικά για τη λέξη biscuit-μπισκότο.
Το biscuit είναι η τεχνική του διπλοφουρνίσματος. Οι αρχαίοι Έλληνες την αποκαλούσαν δίπυρον και αφορούσε την τεχνική αρτοποίησης που αφαιρούσε με το ψήσιμο την υγρασία από τα σκευάσματα ώστε να αντέχουν περισσότερο στο χρόνο και να μην «χαλάει» εύκολα ο άρτος, κυρίως των στρατιωτών και των ναυτικών.
Το λατινικό bis-cuit είναι πιθανό να διαδόθηκε μέσω των Βενετών εμπόρων και στην Ασία. Καθιερώθηκε ως παραφθορά της λατινικής λέξης, σε biya/biye, οπότε συνδέθηκε με το δικό τους Qura /Kuru (ξηρό) και έδωσε τη νέα λατινο-ανατολίτικη λέξη Qurabiya / Kurabiye. Με αντιδάνειο ξαναγύρισε στη δύση και ελληνοποιημένη πλέον έδωσε το «κουραμπιές» με την έννοια του ξηρού μπισκότου, που διανθίστηκε με αμύγδαλα, ζάχαρη άχνη κ.λπ.
Η πιθανότερη εκδοχή της “άφιξης” του κουραμπιέ στην Ελλάδα, όπως και πολλών άλλων συνταγών είναι να έφτασαν στη χώρα από τη Μικρά Ασία και πιο συγκεκριμένα από τη Σμύρνη. Το έθιμο του κουραμπιέ, πασπαλισμένου με ζάχαρη άχνη έγινε ιδιαίτερα δημοφιλές και όχι μόνο κατά τη διάρκεια των γιορτών των Χριστουγέννων. Τα περισσότερα χωριά της Στερεάς Ελλάδας συνηθίζουν να ετοιμάζουν κουραμπιέδες σε κάθε “χαρά” στο σπίτι, όπως γάμο ή βάφτιση με το λευκό των γλυκισμάτων να συμβολίζει τη γιορτή και την ευχή για ευδαιμονία.
Συνταγές
Για το σιρόπι
500 γρ. νερό
800 γρ. ζάχαρη κρυσταλλική
150 γρ. μέλι
3 στικ κανέλας
3 ολόκληρα γαρίφαλα
1 πορτοκάλι κομμένο στη μέση
Υλικά – μείγμα 1
400 γρ. χυμό πορτοκαλιού
400 γρ. σπορέλαιο
180 γρ. ελαιόλαδο
50 γρ. ζάχαρη άχνη
1/2 κ.γ. γαρίφαλο
2-3 κ.γ. κανέλα
1/4 κ.γ. μοσχοκάρυδο
1 κ.γ σόδα
2 πορτοκάλια ξύσμα
Υλικά – μείγμα 2
1 κιλό αλεύρι γ.ο.χ.
200 γρ. σιμιγδάλι ψιλό
Για το σερβίρισμα
μέλι
καρύδια
Μέθοδος Εκτέλεσης
Για το σιρόπι
Βάζουμε τα υλικά για το σιρόπι, εκτός απο το μέλι, να βράσουν.
Σημειώστε ότι πρέπει να ξεκινήσουμε το σιρόπι 3-4 ώρες πριν αρχίσουμε να φτιάχνουμε τα μελομακάρονα για να προλάβει να έχει κρυώσει όταν βγουν τα μελομακάρονά μας από τον φούρνο.
Μόλις το σιρόπι πάρει μία βράση αποσύρουμε από τη φωτιά και προσθέτουμε το μέλι. Ανακατεύουμε και αφήνουμε το σιρόπι να κρυώσει.
Για τα μελομακάρονα
Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 190ο C στον αέρα.
Βάζουμε στη συνέχεια όλα τα υλικά του μείγματος 1 σε ένα μεγάλο μπολ και τα ανακατεύουμε με ένα καλό σύρμα.
Σε ένα δεύτερο μπολ ανακατεύουμε τα υλικά του μείγματος 2.
Προσθέτουμε το μείγμα με τα υγρά συστατικά στο μείγμα με τα στερεά και ανακατεύουμε πολύ απαλά με τα χέρια, για πολύ λίγο (το πολύ για 10 δευτερόλεπτα) για να μην κόψει το μείγμα.
Πλάθουμε τα μελομακάρονα σε ομοιόμορφο σχήμα (3-4 εκ. διάμετρο, 30 γρ. το κάθε ένα) και ψήνουμε για περίπου 20-25 λεπτά μέχρι να γίνουν τραγανά και να πάρουν ωραίο χρώμα.
Μόλις είναι έτοιμα, ρίχνουμε τα καυτά μελομακάρονα στο κρύο σιρόπι και αφήνουμε για 10-15 δευτερόλεπτα. Στη συνέχεια τα σουρώνουμε και τα πασπαλίζουμε με μέλι και καρύδια.
Κουραμπιέδες
Από την
Αργυρώ Μπαρμπαρίγου
Συστατικά
100 γραμ. ζάχαρη άχνη
500 γραμ. βούτυρο Χωριό τ. Κέρκύρας πλακάκι
2 κρόκοι
1 αυγό
2 βανίλιες
1/2 κ.γλ. μοσχοκάρυδο
1/3 φλ. κονιάκ
1 κοφτό κ.γλ. σόδα μαγειρική
150-250 γραµ. καβουρντισμένο και χοντροκομμένο αμύγδαλο (κατά βούληση)
850 γραµ. (περίπου) αλεύρι γ.ο.χ (ή αλεύρι μαλακό)
κοσκινισμένο
1 κιλό άχνη ζάχαρη
2 βανίλιες
Μέθοδος Εκτέλεσης
Όλα τα υλικά πρέπει να είναι σε θερμοκρασία δωματίου (21-23 βαθμούς C). Για αφράτους κουραμπιέδες κοσκινίζουμε το αλεύρι και το αφήνουμε στην άκρη. Καβουρδίζουμε τα αμύγδαλα. Απλώνουμε την αμυγδαλόψιχα ή τα αμύγδαλα με τη φλούδα (ότι σας αρέσει) σε λαμαρίνα να είναι αραιά τα αμύγδαλα μεταξύ τους και ψήνουμε για 10′ στους 200 βαθμούς C να ροδίσουν ελαφρά. Τα αφήνουμε να κρυώσουν τελείως. Χοντροκόβουμε τα αμύγδαλα αφού κρυώσουν και τα αφήνουμε στην άκρη.
Βάζουμε στον κάδο του μίξερ το μαλακό βούτυρο αγελάδος και την άχνη και τα χτυπάμε για 10′ μέχρι να ασπρίσουν και να γίνουν σαν αφράτη κατάλευκη κρέμα. Αυτό το στάδιο είναι πολύ βασικό γιατί όσο περισσότερο αέρα εγκλωβίσει το βούτυρο τόσο πιο αφράτοι θα γίνουν οι θεϊκοί κουραμπιέδες. Προσθέτουμε έναν έναν τους κρόκους, να τους πίνει το μείγμα κάθε φορά. Προσθέτουμε και το ολόκληρο αυγό. Χτυπάμε το μείγμα να ενσωματωθεί το αυγό και να μη φαίνεται.
Προσθέτουμε το μοσχοκάρυδο, τις βανίλιες και 2 κ.σ. από το συνολικό αλεύρι. Για να μην κόψει το μείγμα με την προσθήκη του κονιάκ, το διαλύουμε στη σόδα και τα ρίχνουμε μαζί στη ζύμη του κουραμπιέ. Εναλλάξ, προσθέτουμε το αμύγδαλο και το κοσκινισμένο αλεύρι. Αλεύρι θα βάλουμε όσο σηκώσει. Ίσως να μην το πάρει όλο το μείγμα. Καλό είναι να τελειώσουμε το ζύμωμα στο χέρι, ζυμώνοντας απαλά και κοσκινίζοντας το τελευταίο αλεύρι. Η ζύμη του κουραμπιέ πρέπει να είναι μαλακή και βουτυράτη.
Παίρνουμε μικρά κομμάτια ζύμης και πλάθουμε τους κουραμπιέδες σε ό,τι σχήμα θέλουμε.
Τους αραδιάζουμε σε λαμαρίνα στρωμένη με αντικολλητικό χαρτί. Τους ψήνουμε σε καλά προθερμασμένο φούρνο στους 170 βαθμούς C στον αέρα για περίπου 35′ μέχρι να σκάσουν από πάνω και να ροδίσουν καλά.
Το άρωμα τους θα σας τρελάνει πιστέψτε με. Τους αφήνουμε για 5′ να κρυώσουν ελαφρά, για να μην τραβήξει υγρασία το άχνισμα.
Κοσκινίζουμε καταρχήν την άχνη με τη βανίλια σε ένα μπολ.
Μετά σταδιακά λίγη λίγη κοσκινίζουμε μπόλικη άχνη σε ένα ταψί (να κάνει γερή στρώση ζάχαρη άχνη στο ταψί). Ακουμπάμε επάνω τους κουραμπιέδες όσο ακόμα είναι ζεστοί αλλά όχι καυτοί. Τους πασπαλίζουμε ξανά με μπόλικη άχνη. Τους αφήνουμε να κρυώσουν καλά, δεν τους μετακινούμε όσο είναι ζεστοί γιατί είναι τόσο αφράτοι που διαλύονται. Τους βάζουμε σε πιατέλα σειρά σειρά και πασπαλίζουμε ξανά με άχνη ζάχαρη.
Χρόνια πολλά!