Γ. Ποταμιάνος: Οι τραπεζικές επισφάλειες και τα «οχήματα ειδικού σκοπού»

Του
ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΥ

-Και η εκκλησιαστική περιουσία στο στόχαστρο

Η απαλλαγή των τραπεζών από τα «κόκκινα» δάνεια είναι πλέον το υπ’ αριθμόν 1 πρόβλημα για την κυβέρνηση, που αναζητά εναγωνίως λύση. Η συνεχής αναταραχή στο χρηματιστήριο δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για αποκλιμάκωση του κόστους δανεισμού και μεταθέτει τα σχέδια της κυβέρνησης για έξοδο στις αγορές.

Μετά την υπαγωγή της δημόσιας περιουσίας στο Υπερταμείο και τη δημιουργία του «μαξιλαριού», που εξασθενεί δραστικά την εγγυητική αξιοπιστία του Δημοσίου στο άμεσο μέλλον, μπήκε στο στόχαστρο και η εκκλησιαστική περιουσία.

Η κυβέρνηση εξετάζει ένα «όχημα ειδικού σκοπού» και το ΤΧΣ προτείνει ένα Σχήμα Προστασίας Ενεργητικού των τραπεζών με εγγυήσεις του Δημοσίου. Ζητούμενο είναι η μείωση των δανείων κάτω του 20% στο τέλος του 2021, από 47,6% σήμερα. Όμως, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις ΕΚΤ και ΔΝΤ, το 45%-50% της μείωσης των δανείων εντός της προσεχούς τριετίας (25 δισ.) πρέπει να προέλθει από πωλήσεις τιτλοποιημένων δανείων. Για την επιτυχία του εγχειρήματος, η παροχή κρατικών εγγυήσεων σε τιτλοποιήσεις δανείων θα επιταχύνει τη μείωσή τους με υψηλότερα τιμήματα.

Όμως η παροχή εγγυήσεων του Ελληνικού Δημοσίου για τράπεζες που ανήκουν σε ξένα funds, στο σημερινό καθεστώς υπερχρέωσης, είναι κίνηση υψηλού ρίσκου, καθώς ισχύουν οι νέοι κανόνες του bail in. Εξάλλου, μια ενδεχόμενη χρήση εγγυήσεων του Δημοσίου υπόκειται στην έγκριση της Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Κομισιόν και των «θεσμών», στο πλαίσιο της μεταμνημονιακής ενισχυμένης εποπτείας. Οι ευρωπαϊκές αρχές έχουν ήδη ορίσει συγκεκριμένο πλαίσιο για ένα όχημα διαχείρισης των «κόκκινων» δανείων, τις Εθνικές Εταιρείες Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων (ΕΔΠΣ). Οι ΕΔΠΣ θα μπορούν να χρηματοδοτούνται με ιδιωτικά και εν μέρει με δημόσια κεφάλαια και ταυτόχρονα να μη θεωρείται ότι έχουν λάβει κρατική ενίσχυση.

Έτσι διασφαλίζεται ότι η μεταβίβαση των προβληματικών χαρτοφυλακίων από τις τράπεζες στην ΕΔΠΣ θα πραγματοποιείται με αποτίμηση σε τιμές αγοράς.

Έγινε γνωστό πως η Τράπεζα της Ελλάδος προετοιμάζει ένα ακόμη σχέδιο, που θα βοηθήσει τις τράπεζες να μειώσουν κατά το ήμισυ τα «κόκκινα» δάνεια. Στο πλαίσιο της πρότασης, οι τράπεζες θα μεταφέρουν περίπου τις μισές από τις αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις σε ένα «όχημα ειδικού σκοπού», το οποίο στη συνέχεια θα πουλήσει ομόλογα και θα χρησιμοποιήσει τα έσοδα για να αγοράσει περί τα 42 δισ. ευρώ «κόκκινα» δάνεια. Οι αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις αντισταθμίζουν τις απώλειες που υπέστησαν οι τράπεζες από το περίφημο PSI.

Μετά το κραχ των τραπεζικών μετοχών ο πρωθυπουργός είχε συνάντηση με τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο και σε αυτήν τέθηκε το ζήτημα της εκκλησιαστικής περιουσίας. Δημοσίευμα συνέδεε σαφώς την κρίση των τραπεζικών μετοχών και τη σχεδιαζόμενη συνταγματική αναθεώρηση με την εκκλησιαστική περιουσία και τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς. Συνεπώς και με το πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων. Στη συνάντηση οι δύο συμφώνησαν για τη δημιουργία μιας εταιρείας ειδικού σκοπού. Ο πρωθυπουργός παραχώρησε τηλεοπτική συνέντευξη, όπου τόνισε πως στο Ταμείο Αξιοποίησης Εκκλησιαστικής Περιουσίας μπαίνει όλη η αμφισβητούμενη περιουσία αλλά και η μη αμφισβητούμενη εθελοντικά.

Ας θέσουμε το βασικό ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί: Με ποιον τρόπο θα αξιοποιηθεί αυτή η περιουσία στο σημερινό πλαίσιο; Γνωρίζουμε πως οι αγορές θεωρούν ότι αν οι τράπεζες πουλήσουν τα επισφαλή δάνεια κάτω από τη λογιστική τους αξία, αυτό θα οδηγήσει σε νέα ανακεφαλαιοποίηση. Για την αποφυγή της, θα πρέπει να αναζητηθεί λύση πώλησης τίτλων στη λογιστική αξία τους. Η ΕΚΤ θεωρεί πως η πρόταση του ΤΧΣ έχει μειονεκτήματα. Πρώτον, θα αναλώσει πόρους του «μαξιλαριού» και, δεύτερον, μειώνει μικρό μόνο μέρος των δανείων. Το σχέδιο της ΤτΕ όμως προϋποθέτει ιδιώτες επενδυτές πρόθυμους να αγοράσουν τίτλους με εγγύηση αναβαλλόμενο φόρο, κάτι ιδιαίτερα δύσκολο. Η αγορά αποτιμά τις τράπεζες με δείκτη τιμής προς λογιστική αξία 12μήνου στο 0,1-0,2.

Τη λύση θα μπορούσε να προσφέρει μια εταιρεία ειδικού σκοπού για την αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας, με τη συμμετοχή του Δημοσίου. Ένα τέτοιο όχημα προσφέρει έναν ιδανικό μηχανισμό για τη λειτουργία του ΕΔΠΣ και του σχεδίου της ΤτΕ. Μπορεί να προσφέρει ως εγγυήσεις την ακίνητη εκκλησιαστική περιουσία για την αγορά τίτλων από τις τράπεζες στη λογιστική τους αξία. Για τον λόγο αυτό, ο πρωθυπουργός προσέφερε ως αντάλλαγμα την αναγνώριση της κυριότητας της εκκλησίας στην αμφισβητούμενη περιουσία της.

Η σπουδή όμως της εξαγγελίας 10.000 θέσεων εργασίας στις θέσεις του κατώτερου κλήρου αλλά και η απαλοιφή της Ιεράς Συνόδου από το σχετικό άρθρο στην κυβερνητική πρόταση για την αναθεώρηση του Συντάγματος στράβωσε το κλίμα.