Οι επιπτώσεις μετά το πάγωμα της τμηματικής επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης της Ελλάδος

Υπό του
Δρος ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΟΥΝΑΡΗ
Εμπειρογνώμονος, Πρεσβευτού ε.τ.,
Διδάκτορος του Πανεπιστημίου του Βερολίνου (FU Berlin)

Οι εξαγγελίες του κ. Νίκου Κοτζιά περί κυβερνητικής απόφασης τμηματικής επέκτασης της αιγιαλίτιδος ζώνης της χώρας μας, όπως είχαμε άλλωστε αναφέρει στο προηγούμενο άρθρο μας, κατέληξαν σε πάγωμα υλοποίησής της και στις γνωστές απειλές της Τουρκίας περί πολέμου (casus belli) σε περίπτωση υλοποίησης τέτοιων εξαγγελιών.

Μήπως λοιπόν ο εξαναγκασμός εκ μέρους της ελληνικής κυβερνήσεως να υπαγάγει το όλο θέμα σε άλλο κυβερνητικό forum και συνέχεια στη Βουλή φανερώνει ένα τελικό πάγωμα της όλης επέκτασης; Τι ρόλο έπαιξαν στην όλη εξαγγελία μερικοί ad hoc σύμβουλοι του κ. Κοτζιά; Πράγματι, δεν γνωρίζω! Με εξαίρεση βέβαια τον καταξιωμένο πρόεδρο του επιστημονικού συμβουλίου του ΥΠΕΞ! Ποιος φέρει την ευθύνη για αυτό το πάγωμα; Δεν ταυτίστηκε το πάγωμα αυτό, για μία ακόμη φορά, με τις τουρκικές θέσεις περί ειδικού καθεστώτος του Αιγαίου, στο οποίο δεν μπορούν να εφαρμοσθούν οι σχετικοί κανόνες του διεθνούς δικαίου;

Είναι δυνατόν να οδηγούμαστε εκ των πραγμάτων σε τέτοιες καταστάσεις υποχωρήσεων ή αναβολής -για πολλοστή φορά- ασκήσεως των δικαιωμάτων επέκτασης της εθνικής κυριαρχίας μας μέχρι τα 12 ν.μ., πράγμα που έχουν πράξει όλα τα παράκτια κράτη του κόσμου; Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, η χώρα μας δεν μπορεί πλέον να καταλήξει στο πάγωμα της επέκτασης αυτής. Μάλλον είναι αναγκασμένη να προχωρήσει!

Αμερικανική θέση
Στη δεκαετία του 1980, με κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου, στο πλαίσιο επισήμων ελληνοαμερικανικών επαφών, οι Αμερικάνοι είχαν προτείνει για το Αιγαίο την επέκταση της θαλάσσιας αιγιαλίτιδος ζώνης μας σε 10 ν.μ. σε τρεις φάσεις, ώστε να ταυτίζεται η θαλάσσια αιγιαλίτιδα ζώνη με εκείνη της εναέριας αιγιαλίτιδας ζώνης των 10 ν.μ. Σε πρώτη φάση, η επέκταση αυτή θα αφορούσε το Δυτικό Αιγαίο, μετά το Κεντρικό και αργότερα το Ανατολικό Αιγαίο. Στην πρόταση αυτή δεν συμφώνησε ο τότε υφυπουργός Εξωτερικών Ιωάννης Καψής και για αγνώστους μέχρι τη στιγμή αυτή λόγους δεν δόθηκε συνέχεια στην αμερικανική πρόταση.

Σχετικές αμερικανικές προτάσεις βρίσκονται στο αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών. Λέτε να διαψεύσει αυτήν την πρόταση η αμερικανική πρεσβεία; Δεν νομίζω! Μήπως λοιπόν, με βάση την ξεχασμένη αυτή αμερικανική πρωτοβουλία, θα έπρεπε η Ελλάδα να επεκτείνει αρχικώς τη θαλάσσια αιγιαλίτιδα ζώνη της σε 10 ν.μ. σε όλες της τις ακτές και αργότερα σε 12 ν.μ. τόσο τη θαλάσσια όσο και την εναέρια αιγιαλίτιδα ζώνη της; Όπως έχει διαμορφωθεί η πρωτοβουλία του κ. Νίκου Κοτζιά, φαίνεται δεν μπορεί η Ελλάδα έστω και τώρα να κάνει πίσω!

Ή μήπως πρέπει η χώρα μας να υλοποιήσει την αμερικανική αυτή πρόταση της δεκαετίας του 1980 στη Νότια Αδριατική, στο Ιόνιο και στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και μελλοντικώς στα 12 ν.μ.; Έτσι δεν θα μπορούσε ουδείς πλέον να ισχυρισθεί ότι η Ελλάδα, παραλείποντας να προβεί στην επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης της στα 12 ν.μ. για τόσα χρόνια, έχει ατονήσει το δικαίωμά της να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της.

Όταν εκπονείτο το τελωνειακό έδαφος της ΕΕ, όλα τα κράτη της ΕΕ είχαν δεχθεί τη διαφοροποίηση της ελληνικής αιγιαλίτιδος ζώνης στη θάλασσα και στον εναέριο χώρο. Επίσης, η Σοβιετική Ένωση, όταν εκπονείτο η Ελληνοσοβιετική Συμφωνία του 1991 για την αποφυγή δημιουργίας επεισοδίων στην ανοιχτή θάλασσα μεταξύ πολεμικών σκαφών των δύο κρατών, είχε δεχθεί και εκείνη τη διαφοροποίηση αυτή. Νομίζω τουλάχιστον, έστω και τώρα, είναι καιρός να γνωρίσει ο νέος υπουργός Εξωτερικών τα ανωτέρω. Οι νέοι σύμβουλοι του νυν υπουργού των Εξωτερικών δεν νομίζω να τα γνωρίζουν όλα αυτά. Αυτά μόνο για την ιστορία της υπόθεσης.

Από την άλλη πλευρά, πριν καταλήξουμε πάλι σε αδιέξοδο, ο υπουργός των Εξωτερικών πρέπει να γνωστοποιήσει τις αποφάσεις του μέχρι πρότινος γραφείου του υπουργού Εξωτερικών για την τύχη της Συμφωνίας του 2009 όσον αφορά την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών Ελλάδας – Αλβανίας, ιδιαίτερα δε τυχόν νέες ελληνοαλβανικές αποφάσεις για τις θαλάσσιες ζώνες των Διαποντίων Νήσων, πράγμα που δεν γνωρίζω! Με τη δημιουργηθείσα, δε, τώρα ένταση στις ελληνοτουρκικές θέσεις, μάλλον θα υπάρξουν νέες αλβανικές θέσεις.

Είναι καιρός πλέον, για θέματα τουλάχιστον Δικαίου της θάλασσας, ο νέος υπουργός Εξωτερικών να συμβουλεύεται και την Ειδική Νομική Υπηρεσία του ΥΠΕΞ, με τα άριστα στελέχη αυτής, και μετά να ρωτά τους τυχόν ad hoc συμβούλους του γραφείου του, οι οποίοι πιθανώς είχαν συμμετάσχει στην εκπόνηση της απαράδεκτης Συμφωνίας των Πρεσπών. Εν πάση περιπτώσει, οτιδήποτε ήθελε αποφασισθεί για τις θαλάσσιες επεκτάσεις, η απόφαση αυτή θα πρέπει να ληφθεί με τη σύμφωνη γνώμη του υπουργείου Εθνικής Αμύνης.