Ν. Στραβελάκης: Μάλλον δεν ξέρουμε πόσα σχέδια προϋπολογισμού έχουμε, γιατί έχουμε σίγουρα πολιτική κρίση…
Του Νίκου Στραβελάκη,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Η φθορά του πολιτικού αφηγήματος της κυβέρνησης πήρε πλέον χαρακτηριστικά ανοιχτής πολιτικής κρίσης. Τόσο η θορυβώδης παραίτηση του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά, όσο και οι αψιμαχίες ανάμεσα στον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών κ. Χουλιαράκη και τον επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού στη Βουλή, στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, κ. Κουντεντάκη για το αν τα προσχέδια προϋπολογισμού είναι ένα ή δύο (με και χωρίς περικοπή των συντάξεων) είναι ενδεικτικά παραδείγματα.
Αυτό που αποδεικνύουν είναι ότι η όξυνση της οικονομικής κρίσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει πλήξει και τους δύο πυλώνες του κυβερνητικού αφηγήματος. Η ελληνική οικονομία, ιδιαίτερα το τραπεζικό σύστημα, δοκιμάζεται και μαζί της τόσο τα μέτρα δημοσιονομικής ανακούφισης όσο και οικονομικής επέκτασης, μέσω της ενσωμάτωσης των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ, δεν δείχνουν να μπορούν να προχωρήσουν.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα χρειάζεται κρατική ενίσχυση για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των εποπτικών αρχών για διάθεση των «κόκκινων» δανείων. Αυτό επιβεβαιώνεται από διαρροές της μελέτης της Black Rock, συμβούλου του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, στον Τύπο.
Οι διαρροές επιδιώκουν να διαβεβαιώσουν τους κατόχους τραπεζικών μετοχών ότι οι εγγυήσεις του Ελληνικού Δημοσίου και του ESM θα δοθούν προς τους αγοραστές των δανείων και θα βοηθήσουν ώστε αυτά να διατεθούν σε ικανοποιητική τιμή. Έτσι θα περιοριστούν οι ζημιές, θα αποτραπούν οι αυξήσεις κεφαλαίου και μαζί η διάλυση (dilution) των υφισταμένων μετόχων.
Οι πληροφορίες αυτές μαζί με τις ιστορικά χαμηλές τιμές των μετοχών περιόρισαν την ένταση των χρηματιστηριακών πιέσεων, όμως οι τιμές συνεχίζουν να πέφτουν. Ίσως η αποτυχημένη επίσκεψη του κ. Τσίπρα στον κ. Ντράγκι με θέμα το ποσοστό προεξόφλησης των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου από την ΕΚΤ να εγκαινιάσει έναν νέο γύρο πιέσεων σε ένα χρηματιστήριο που πέφτει για έναν ολόκληρο μήνα.
Όμως η σκανδαλώδης σχεδιαζόμενη διάσωση των funds, που αγόρασαν έναντι πινακίου φακής τις ελληνικές τράπεζες, οριστικοποιώντας τεράστιες ζημίες για την ελληνική κοινωνία, έχει σημαντικές παρενέργειες.
Τα 10 δισ. με τα οποία θα επιβαρυνθεί η ελληνική κοινωνία, σύμφωνα με την Black Rock, για την κάλυψη -άκουσον, άκουσον- των αγοραστών των δανείων, θα προέλθουν από το περιβόητο «μαξιλάρι» των 22 δισ. Το τελευταίο σημαίνει πιέσεις για τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων, τα οποία πλησιάζουν εκ νέου το 4,5%. Μάλιστα αυτό συμβαίνει σε ένα διάστημα που υπάρχει πίεση στο σύνολο των ομολόγων της Ευρωζώνης και ιδιαίτερα των ιταλικών. Η χρησιμοποίηση του «μαξιλαριού» για την κάλυψη των τραπεζιτών θα σημάνει έναν νέο γύρο πιέσεων στα επιτόκια των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου.
Στην κυβέρνηση παριστάνουν ότι δεν καταλαβαίνουν τη διασύνδεση των παραπάνω με τον κρατικό προϋπολογισμό, το προσχέδιο του οποίου κατατέθηκε προς έγκριση από την Κομισιόν την εβδομάδα που πέρασε.
Όμως είναι σίγουρο ότι μια χώρα που θα προχωρήσει σε αναγκαστική, έστω έμμεση ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της δύσκολα θα επιτύχει ρυθμό μεγέθυνσης 2,4%, όταν μάλιστα οι υπόλοιπες χώρες αναμένουν ρυθμό μεγέθυνσης 1,9% χωρίς να χρειάζεται να ενισχύσουν τις τράπεζές τους.
Αντίστοιχες είναι οι επιπτώσεις στις προβλέψεις για τα έσοδα και τα περιβόητα πρωτογενή πλεονάσματα. Αυτά, σε συνδυασμό με την επιστολή απόρριψης που έλαβε η Ιταλία για το δικό της σχέδιο προϋπολογισμού, μάλλον οδήγησαν τον κ. Χουλιαράκη να δηλώσει ότι υπάρχει ένα σχέδιο προϋπολογισμού.
Μάλιστα αυτό περιλαμβάνει περικοπές συντάξεων. Τι και αν ο κ. Κουντεντάκης προσπάθησε να σώσει τα προσχήματα δηλώνοντας ότι υπάρχουν δύο σχέδια, ένα με περικοπές και ένα χωρίς, το αδιέξοδο της μνημονιακής οικονομικής πολιτικής έγινε για άλλη μία φορά προφανές.
Μένει όμως το εξής ερώτημα: Πώς μια χώρα αλλά και μια καπιταλιστική ολοκλήρωση όπως η ΕΕ μπορούν να ενσωματώσουν μια ολόκληρη γεωγραφική περιοχή όπως τα Δυτικά Βαλκάνια όταν οξύνεται η δική τους κρίση; Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές η Βουλή της ΠΓΔΜ αναμένεται να αποφανθεί για τη Συμφωνία των Πρεσπών. Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα, το ερώτημα παραμένει:
Με ποιες εγχώριες παραγωγικές δυνάμεις και κεφάλαια η ελληνική αστική τάξη θα επεκταθεί στην ΠΓΔΜ; Τόσο στην κυβέρνηση όσο και στο πολιτικό σύστημα στο σύνολό του απεργάζονται σχέδια οικονομικής μεγέθυνσης, στα οποία το σύνολο των εγχώριων και βαλκανικών επενδύσεων θα προέλθει από το εξωτερικό, όμως οι επενδυτές, για κάποιο αδιευκρίνιστο λόγο, θα βάλουν εμάς να κάνουμε κουμάντο στα λεφτά τους. Είναι οι φαντασιώσεις μιας ηττημένης αστικής τάξης και ενός πολιτικού συστήματος σε ανοιχτή πλέον κρίση.