Στον «αέρα» το υπουργείο Εξωτερικών, με όλα τα μέτωπα ανοικτά
Δεν έχει πάγκο η κυβέρνηση
-Ανάγκη άμεσου διορισμού υπουργού Εξωτερικών, «πλήρους απασχόλησης»
Σοβαρότατα προβλήματα στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής της χώρας και τη διαχείριση κρίσιμων ζητημάτων, που αφορούν και την ασφάλεια της χώρας και τη σταθερότητα της περιοχής, προκαλεί η απομάκρυνση του Νίκου Κοτζιά από τη θέση του υπουργού Εξωτερικών.
Ωστόσο, η απουσία «πάγκου», που θα ήταν σε θέση να ανταποκριθεί στα καθήκοντα αυτά, οδήγησε τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα στη λύση ανάγκης, να ηγηθεί, δηλαδή, ο ίδιος ενός δύσκολου και εξαιρετικά απαιτητικού υπουργείου. Όμως αυτό δεν μπορεί παρά να είναι εντελώς προσωρινή λύση.
Ο κ. Αλέξης Τσίπρας στα σχεδόν τέσσερα χρόνια της διακυβέρνησης της χώρας είχε πορευθεί σε δύσκολα και περίπλοκα ζητήματα εξωτερικής πολίτικης, έχοντας σχεδόν τυφλή εμπιστοσύνη στην αντίληψη του Νίκου Κοτζιά για την εξωτερική πολιτική αλλά και στη στρατηγική, την οποία σχεδίασε και εφάρμοσε και ο ίδιος και η υπόλοιπη κυβέρνηση. Είτε αυτό αφορούσε το Κυπριακό και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, είτε το Σκοπιανό και την επιδίωξη λύσης του ζητήματος, είτε τις ελληνοαλβανικές σχέσεις. Ακόμη συνέβαλε τα μέγιστα και στην ανάπτυξη των τριμερών συνεργασιών (παρά την αρνητική στάση μεγάλου μέρους του ΣΥΡΙΖΑ για το Ισραήλ) και για τη μεγάλη στροφή προσανατολισμού της κυβέρνησης προς τις ΗΠΑ.
Συγχρόνως είναι προφανές ότι σε ένα υπουργείο με σοβαρές ιδιορρυθμίες στη λειτουργία του, καθώς διαχειρίζεται έναν όγκο υποθέσεων που αφορούν και διαχέονται σε όλο το φάσμα της πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής ζωής, και συντονίζει και τις σχέσεις με την ΕΕ, τους διεθνείς οργανισμούς, είναι υπεύθυνο για τις διμερείς οικονομικές και εμπορικές σχέσεις με όλες τις άλλες χώρες του κόσμου, έχει τη μέριμνα για τη διασπορά αλλά και τη συνδρομή ελλήνων πολιτών στο εξωτερικό, δεν αρκεί να τεθεί επικεφαλής του ένας απλός διαχειριστής.
Ο κ. Τσίπρας, κατέχοντας πλέον και τη θέση του ΥΠΕΞ, είναι προφανές ότι θα πρέπει άμεσα να συγκροτήσει επιτελείο, που θα αναλάβει έστω και μερικώς να καλύψει το κενό του στρατηγικού σχεδιασμού και της εφαρμογής της εξωτερικής πολιτικής, όπως και της αντιμετώπισης των μεγάλων, κρίσιμων ζητημάτων που είναι ανοικτά. Και συγχρόνως να αποκατασταθεί στοιχειωδώς μια διοικητική μονάδα στο ΥΠΕΞ για τη διαχείριση των άμεσων, πρακτικών ζητημάτων λειτουργίας της Κεντρικής Υπηρεσίας και των Αρχών Εξωτερικού.
Η αποχώρηση του Νίκου Κοτζιά από το ΥΠΕΞ δεν σημαίνει, φυσικά, και το τέλος του κόσμου, καθώς και ο ίδιος ο πρώην υπουργός φρόντιζε συχνά να γίνεται αντιπαθής σε υφισταμένους του αλλά και σε συναδέλφους του υπουργούς, και αυτό δεν αφορά μόνο τον Πάνο Καμμένο.
Τα διλήμματα και οι προκλήσεις παραμένουν στο τραπέζι και φυσικά δεν υπάρχει κανένα περιθώριο εφησυχασμού για τον κ. Τσίπρα.
Με την Άγκυρα ήδη να προκαλεί
Ο τρόπος με τον οποίο κλιμακώνει τις προκλήσεις της η Άγκυρα στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και στην κυπριακή ΑΟΖ, ενώ ακόμη δεν έχει ξεκινήσει η κρίσιμη γεώτρηση της Exxon Mobil στο οικόπεδο 10 της κυπριακής ΑΟΖ, προκαλεί ανησυχία για το πόσο είναι αποφασισμένη να τραβήξει το σκοινί η Άγκυρα και ο Ερντογάν. Αυτά είναι ζητήματα που απαιτούν δύσκολους χειρισμούς και δύσκολες αποφάσεις, που προφανώς δεν μπορεί να τις πάρει ούτε ο ΑΝΥΠΕΞ Γιώργος Κατρούγκαλος ούτε ο νεαρός διπλωματικός σύμβουλος του πρωθυπουργού Βαγγέλης Καλπαδάκης.
Με την αποστολή του ερευνητικού σκάφους «Barbaros» στην περιοχή η Τουρκία διέλυσε τις ψευδαισθήσεις όσων πίστευαν ότι οι προκλήσεις της αφορούν μόνο την Κύπρο. Η Τουρκία θα συνεχίσει να προκαλεί και να αμφισβητεί και τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα και οι εξελίξεις στην περιοχή την οδηγούν σε ακόμη πιο ακραίες συμπεριφορές, καθώς ο κ. Ερντογάν αισθάνεται ότι μεγαλώνει η απειλή να βρεθεί έξω από το ενεργειακό γίγνεσθαι της Ανατολικής Μεσογείου.
Αλλά και στο θέμα των Σκοπίων, εάν πράγματι η γειτονική χώρα οδηγηθεί σε εκλογές και έτσι η ολοκλήρωση της εφαρμογής της Συμφωνίας των Πρεσπών από τη σκοπιανή πλευρά καθυστερήσει, με ορατό πλέον το ενδεχόμενο να μην υπάρξει ούτε μετά τις εκλογές πλειοψηφία δύο τρίτων στη Βουλή, θα πρέπει η Αθήνα να καταστρώσει σχέδιο διαχείρισης της κατάστασης, καθώς είναι προφανές ότι Ουάσινγκτον, Βερολίνο και Βρυξέλλες δεν θα αφήσουν στην τύχη της την ΠΓΔΜ.
Όσο για τα ελληνοαλβανικά, ο Νίκος Κοτζιάς είναι ίσως ο μοναδικός που γνωρίζει τι ακριβώς έχει συμβεί στη διαπραγμάτευση με τα Τίρανα, για όλα τα ζητήματα, καθώς ο ίδιος είχε επιλέξει την τακτική του «πακέτου», οπότε και γνώριζε για ποιον λόγο υποχωρούσε σε ένα θέμα προκειμένου να κερδίσει σε κάποιο άλλο… Βεβαίως, στα ελληνοαλβανικά δεν αναμένεται να υπάρξει η οποιαδήποτε εξέλιξη, καθώς ο Πρόεδρος Ιλίρ Μέτα έχει πρακτικά θέσει βέτο στη σύναψη Συμφωνίας για την Οριοθέτηση των Θαλασσίων Ζωνών, για όσο διάστημα δεν έχει συγκροτηθεί το Συνταγματικό Δικαστήριο, ώστε να ελέγξει τη συνταγματικότητα της συμφωνίας.
Με επικείμενη πλέον τη νέα προσπάθεια για επανέναρξη των συνομιλιών για το Κυπριακό, με πρώτη κίνηση τη συνάντηση Αναστασιάδη – Ακιντζί στις 26 Οκτωβρίου, ο κ. Τσίπρας θα πρέπει να αναλάβει ίδιος προσωπικά τις επαφές με όλους τους εμπλεκόμενους και τον καθημερινό συντονισμό με τη Λευκωσία. Πάντως, η κληρονομιά που άφησε ο κ. Κοτζιάς στο Κραν Μοντανά, βάσει της οποίας δεν μπορεί να υπάρξει λύση χωρίς την κατάργηση των Εγγυήσεων και συγκεκριμένο, σύντομο χρονοδιάγραμμα για την αποχώρηση του Τουρκικού Στρατού, δεν μπορεί ούτε να διαγραφεί ούτε να παρακαμφθεί…
Ουδείς αναντικατάστατος φυσικά, αλλά και ο πρωθυπουργός θα πρέπει άμεσα να καλύψει ένα κενό που μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνο και επώδυνο για τη χώρα.
Κωνσταντίνος Τσάκαλος