Η μείωση της βλάβης από το κάπνισμα αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της στρατηγικής ελέγχου και μείωσης του καπνίσματος

-Επιστολή 72 μελών της διεθνούς ακαδημαϊκής και επιστημονικής κοινότητας στον Γενικό Γραμματέα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας

Επιστολή στον Γενικό Γραμματέα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας  (Π.Ο.Υ.), κ. Tedros Adhanom, απέστειλαν 72 έγκριτα μέλη της ακαδημαϊκής και επιστημονικής κοινότητας, ζητώντας από τον Οργανισμό να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην προώθηση αποτελεσματικών και ταχείας δράσης πολιτικών για τη ρύθμιση της χρήσης του καπνού και της νικοτίνης. Οι υπογράφοντες ζητούν επίσης από τον Π.Ο.Υ. και τους εθνικούς οργανισμούς που μετέχουν σε αυτόν να υιοθετήσουν μια θετική προσέγγιση στις νέες τεχνολογίες και στην καινοτομία, στο βαθμό που αυτή μπορεί να μειώσει την βλάβη από το κάπνισμα και να συμβάλει στον έλεγχο και στη διακοπή του καπνίσματος.  

Την επιστολή υπογράφουν επιστήμονες από σημαντικά διεθνή κέντρα, όπως: Royal College of Physicians, American Cancer Society, American Heart Association, Action on Smoking and Health UK, Institute of Global Health,  University of Geneva, Norwegian Institute of Public Health, The National Institute for Health Innovation (NIHI), School of Population Health-The University of Auckland, New Zealand κ.ά.

Όπως αναφέρεται στην επιστολή, αναφορικά με τον έλεγχο του καπνίσματος και των επιδράσεων που έχει στη δημόσια υγεία, η κατάσταση έχει βελτιωθεί σημαντικά μετά τη Σύμβαση-Πλαίσιο για τον Έλεγχο του Καπνού (Framework Convention on Tobacco Control – FCTC), που υπογράφηκε το 2003.

Ωστόσο, πλέον είναι αδύνατο να αγνοηθεί η ραγδαία ανάπτυξη των Εναλλακτικών Συστημάτων Παροχής Νικοτίνης (ANDS). Πρόκειται για ήδη γνωστές, αλλά και νέες τεχνολογίες, με τις οποίες η νικοτίνη παρέχεται στο χρήστη χωρίς καύση των φύλλων και εισπνοή του παραγόμενου καπνού. Αυτές οι τεχνολογίες μπορούν να συνεισφέρουν ουσιαστικά στη δημόσια υγεία, μέσω της «μείωσης της βλάβης» (harm reduction) από τον καπνό.

Οι χρήστες που δεν μπορούν ή επιλέγουν να μη σταματήσουν τη χρήση της νικοτίνης, έχουν τη δυνατότητα να στραφούν από τα προϊόντα υψηλού κινδύνου (κυρίως τσιγάρα) σε προϊόντα που δυνητικά ενέχουν πολύ μικρότερο κίνδυνο για τον χρήστη (π.χ. προϊόντα νικοτίνης χαμηλής τοξικότητας καπνού χωρίς καύση, θερμαινόμενα προϊόντα καπνού). Οι υπογράφοντες την επιστολή θεωρούν ότι αυτή η στρατηγική θα μπορούσε να έχει ουσιαστική συνεισφορά στον Στόχο Αειφόρου Ανάπτυξης που αφορά στη μείωση των πρόωρων θανάτων από τα μη μεταδιδόμενα νοσήματα.  

Η έννοια της «μείωσης της βλάβης» από τον καπνό κωδικοποιείται στον ορισμό της «καταπολέμησης του καπνίσματος», όπως ορίζεται στη Σύμβαση-Πλαίσιο για τον Έλεγχο του Καπνού (FCTC) και ειδικότερα στο άρθρο 1.δ. και πλέον η σημασία της θα πρέπει να αναδειχθεί σαφώς κατά την εφαρμογή της σύμβασης.

Στην επιστολή αναφέρονται μερικές κατευθυντήριες αρχές για την ανάπτυξη της επόμενης φάσης του παγκόσμιου ελέγχου του καπνίσματος, αρχής γενομένης από την επόμενη Διάσκεψη των Συμβαλλομένων Μερών στις αρχές Οκτωβρίου 2018 στη Γενεύη:

• Η μείωση της βλάβης από το κάπνισμα αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της στρατηγικής ελέγχου του καπνίσματος. Η μείωση της βλάβης είναι μια ευρέως διαδεδομένη πρακτική στρατηγική δημόσιας υγείας (π.χ. HIV, χρήση ναρκωτικών, σεξουαλική υγεία). Μπορεί να βοηθήσει τους καπνιστές να σταματήσουν το κάπνισμα, ενώ σε περίπτωση που οι καπνιστές συνεχίζουν τη χρήση, μειώνεται σημαντικά ο κίνδυνος να υποστούν σοβαρή βλάβη στην υγεία τους.

• Από την άποψη της υγείας, η κύρια διάκριση μεταξύ των προϊόντων νικοτίνης είναι σε προϊόντα καύσης και μη καύσης. Με δεδομένη την κύρια εστίαση της FCTC στη διαχείριση των κινδύνων για την υγεία, η διάκριση αυτή πρέπει να είναι αναπόσπαστο μέρος του σχεδιασμού και της εφαρμογής της Σύμβασης-Πλαισίου για τον Έλεγχο του Καπνίσματος.

• Η μείωση της βλάβης του καπνού συνάδει και υποστηρίζει τις πολιτικές «MPOWER» του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Δέσμη μέτρων σε έξι κεντρικούς άξονες: Παρακολούθηση των πολιτικών χρήσης και πρόληψης του καπνίσματος, προστασία των ατόμων από τον καπνό,  υποστήριξη της διακοπής καπνίσματος, προειδοποίηση για τους κινδύνους του καπνού, επιβολή φορολογίας στα προϊόντα καπνού).

• Δέουσα βαρύτητα θα πρέπει να δοθεί στα οφέλη και στις ευκαιρίες για μείωση της βλάβης του καπνίσματος.

• Το θέμα της χρήσης καπνού ή προϊόντων νικοτίνης από τους νέους, απαιτεί μια συνεκτική και προσαρμόσιμη στρατηγική, η οποία να επικεντρώνεται στη μείωση της παρούσας και μελλοντικής βλάβης για την υγεία τους. Οι πολιτικές για την αντιμετώπιση της χρήσης νικοτίνης από τους νέους, θα πρέπει να βασίζονται στην κατανόηση των συμπεριφορών κινδύνου των νέων, καθώς και στις αλληλεπιδράσεις μεταξύ της χρήσης διαφόρων προϊόντων (για παράδειγμα, για ορισμένους νέους καπνιστές η δυνατότητα μετατόπισης σε προϊόντα χαμηλού κινδύνου μπορεί να αποβεί ευεργετική).

• Η αβεβαιότητα σχετικά με τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των προϊόντων νικοτίνης δεν θα πρέπει να αποτελεί λόγο στασιμότητας. Είναι γεγονός ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα σήμερα τα πλήρη στοιχεία για τις επιπτώσεις των νέων προϊόντων στην υγεία των χρηστών. Ωστόσο, υπάρχει επαρκής επιστημονική γνώση για τις φυσικές και χημικές διεργασίες που εμπλέκονται, την τοξικολογία των εκπομπών, καθώς και βιολογικοί δείκτες της έκθεσης που αποδεικνύουν ότι τα προϊόντα μη-καύσης είναι πολύ λιγότερο επιβλαβή από το κάπνισμα. Επίσης, είναι γνωστό με βεβαιότητα ότι το τυπικό τσιγάρο είναι εξαιρετικά επιβλαβές.

• Κατά την εφαρμογή της η Σύμβαση-Πλαίσιο θα πρέπει να υιοθετήσει την “αναλογική ρύθμιση του κινδύνου”. Αυτό σημαίνει ότι η αυστηρότητα της ρύθμισης ή της φορολόγησης που εφαρμόζεται σε κατηγορίες προϊόντων θα πρέπει να αντανακλά τον ενδεχόμενο κίνδυνο για την υγεία. Για το παράδειγμα, θα μπορούσαν να επιβληθούν υψηλοί φόροι στα τσιγάρα, αλλά χαμηλή ή καθόλου φορολογία στα προϊόντα μη καύσης.

• Ο ΠΟΥ θα πρέπει να αποφύγει πολιτικές που να καθιστούν τις εναλλακτικές αυτές λύσεις για το κάπνισμα λιγότερο προσβάσιμες, λιγότερο αποδεκτές, πιο ακριβές, λιγότερο φιλικές προς τον καταναλωτή ή φαρμακολογικά λιγότερο αποτελεσματικές, ή να αναστείλουν την καινοτομία και την ανάπτυξη νέων και βελτιωμένων προϊόντων. Σε μια τέτοια περίπτωση, οι πολιτικές αυτές μπορεί να προκαλέσουν περαιτέρω βλάβη, και να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα, διαιωνίζοντας το κάπνισμα.

• Οι διαπραγματεύσεις για την εφαρμογή της Σύμβασης-Πλαισίου θα πρέπει να είναι ανοιχτές σε περισσότερους ενδιαφερόμενους. Υπάρχουν πολλά ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των καταναλωτών, των μέσων ενημέρωσης, καθώς και εμπειρογνώμονες της δημόσιας υγείας, οι οποίοι θα πρέπει να περιληφθούν στις διαδικασίες.

Τέλος, η επιστολή αναφέρει ότι έχει έλθει η ώρα η στρατηγική τον έλεγχο του καπνίσματος να συμπεριλάβει στους κόλπους της τη στρατηγική μείωσης της βλάβης, προς όφελος της δημόσιας υγείας σε διεθνές επίπεδο.